FAQ - refundacja 65+ i 18-

Komu przysługują bezpłatne leki “S” i “DZ”?

Leki całkowicie bezpłatnie przysługują pacjentom do ukończenia 18. roku życia oraz po ukończeniu 65. roku życia pod warunkiem, że:

• pacjent spełnia ogólne kryteria refundacyjne dla danego preparatu zawarte w liście refundacyjnej
• leki te znajdują się w wykazie leków bezpłatnych dla pacjentów 65+ i 18-
• pacjent jest objęty ubezpieczeniem i posiada prawo do świadczeń opieki zdrowotnej

Powyżej wymienione wykazy są publikowane w drodze obwieszczenia przez Ministra Zdrowia i są łatwo dostępne na internetowych stronach rządowych.

Jak wystawić receptę na bezpłatne leki?

Aby prawidłowo wystawić w pełni refundowaną receptę musi się na niej znaleźć kod uprawnienia dodatkowego “S” w przypadku seniorów po ukończeniu 65. roku życia lub kod “DZ” w przypadku dzieci do ukończenia 18. roku życia. 

Odpłatność preparatu należy oznaczyć w taki sam sposób, jakby lek był przepisywany na zasadach ogólnych refundacji zawartych na liście refundacyjnej (np. “30%”, “R”). Należy pamiętać również o obowiązku weryfikacji, czy pacjent nie otrzymał i nie zrealizował już recepty na dany lek oraz kontroli pod kątem bezpieczeństwa i konieczności stosowania danego preparatu. Do niedawna możliwość takiej weryfikacji  posiadali wyłącznie lekarze pracujący w POZ. Od 1. listopada możliwość taką zyskali również lekarze z poradni AOS oraz oddziałów szpitalnych.

Kto może wystawić receptę na bezpłatne leki?

Zgodnie z ustawą receptę na bezpłatne leki dla seniorów i dzieci mogą wystawić:

• lekarz lub pielęgniarka udzielający świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, to znaczy w ramach zarówno POZ jak i Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej
• lekarz lub pielęgniarka w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS) lub z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej na podstawie umowy w ramach profili systemu zabezpieczenia
• lekarz udzielający świadczeń w związku z zakończeniem leczenia szpitalnego w ramach umowy: o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu leczenia szpitalnego lub z zakresu leczenia szpitalnego na podstawie umowy w ramach profili systemu zabezpieczenia (recepta wystawiana dla pacjenta opuszczającego szpital), 
• lekarz z prawem wykonywania zawodu, który zaprzestał wykonywania zawodu i wystawia receptę dla siebie lub rodziny.

Warto doprecyzować, że uprawnienie wystawiania bezpłatnych recept pro auctore i pro familiae dotyczy również osób wymienionych w poprzednich podpunktach.

Kto nie może wystawić recepty na bezpłatne leki?

Uprawnień do wystawiania takich recept, zgodnie z aktualnymi przepisami i stanowiskiem Ministerstwa Zdrowia, nie mają na ten moment:

• lekarze zatrudnieni w hospicjach i hospicjach domowych (zakres opieki paliatywnej i hospicyjnej),
• lekarze realizujący świadczenia gwarantowane z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej,
• lekarze z centrów zdrowia psychicznego i szpitali psychiatrycznych,
• lekarze z gabinetów prywatnych.

Czy mogę wystawić leki z poradni specjalistycznej (AOS)? A z Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej?

Tak. Trzeba jednak pamiętać o każdorazowej weryfikacji w IKP wcześniej wystawionych i zrealizowanych przez pacjenta recept. Dostęp do tych informacji mają od 1 listopada również lekarze w AOS i oddziałach szpitalnych.

Czy można wystawić receptę na bezpłatne leki obywatelom Ukrainy?

Obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z konfliktem zbrojnym oraz posiadają numer PESEL przysługuje takie samo prawo do bezpłatnych leków jak osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym.

W przypadku obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski bez związku z konfliktem zbrojnym na terenie tego kraju leki bezpłatne przysługują tylko wtedy, jeżeli są oni ubezpieczeni w Polsce, na przykład z tytułu zatrudnienia.

Warto również zaznaczyć, że sam fakt posiadania Karty Polaka nie uprawnia do otrzymywania bezpłatnych leków. 

Czy bezpłatne leki przysługują dzieciom nieubezpieczonym?

Tak. Należy w takiej sytuacji wpisać dwa kody na receptę, zarówno “DN” oznaczający prawo pacjenta do świadczeń mimo braku ubezpieczenia oraz “DZ” oznaczający prawo do bezpłatnych leków. 

Czy pacjent będzie mógł wykupić wszystkie leki z recepty rocznej od razu?

Nie. W związku z koniecznością zachowania pewnej rezerwy lekowej w naszym kraju możliwość wykupienia leków z recepty rocznej została od 1 listopada ograniczona. Pacjent będzie mógł wykupić zapas leków na maksymalnie 120 dni kuracji. Dokupić lek pacjent będzie mógł dopiero po upłynięciu ¾ okresu na jaki wykupił leki. Przepisy mają zapobiec nadmiernemu gromadzeniu bezpłatnych leków na zapas.

Czy pacjentom, którzy nabyli uprawnienia “S” lub “DZ” z racji wieku, z receptą roczną wystawioną przed 1 września 2023 r. przysługują bezpłatne leki?

Jak najbardziej. Zgodnie z komunikatem Centrali NFZ z 18 września 2023 r. przysługują takim pacjentom leki bezpłatne oraz istnieje możliwość wystawienia im nowej recepty na leki z kodem “S” oraz “DZ”. Fakt wystawienia takiej recepty należy jednak odnotować w dokumentacji medycznej, zaznaczając, że została ona wystawiona na prośbę pacjenta lub jego opiekuna. Warto również co jakiś czas sprawdzać w systemie wykupione przez pacjenta leki.

Czy konieczne jest anulowanie rocznej recepty, której realizację rozpoczęto, aby móc wystawić nową receptę dla pacjenta, który nabył uprawnienia „S” lub „DZ”?

Nie jest konieczne jej anulowanie. Należy jednak pamiętać o odnotowaniu w dokumentacji medycznej wystawienia nowej recepty w związku z nabyciem nowych uprawnień do refundacji. Konieczne jest również pouczenie pacjenta, aby nie realizował starej recepty.

Co zrobić gdy zgłasza się pacjent 65+ w celu uzyskania recepty na leki z grupy “S” (spełnia kryteria refundacyjne), a kilka dni wcześniej otrzymał w ramach wizyty prywatnej u specjalisty receptę refundowaną, której nie zrealizował?

W takiej sytuacji należy odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej i pouczyć pacjenta, że nie może zrealizować obu recept. Warto również kontrolować później w systemie realizowane przez tego pacjenta recepty, na przykład przy okazji wystawiania następnej recepty.