Reforma orzecznictwa lekarskiego w ZUS – rząd przyjął projekt

Rada Ministrów przyjęła przepisy, które mają usprawnić wydawanie orzeczeń przez lekarzy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz wprowadzić bardziej przejrzyste zasady kontroli zwolnień lekarskich. Zmiany mają znacznie skrócić czas oczekiwania na decyzję i poprawić jakość pracy orzeczników. Nowe regulacje przewidują także uproszczenie procedur oraz poprawę warunków pracy lekarzy orzeczników. Rząd liczy, że dzięki temu uda się uzupełnić braki kadrowe w tej grupie zawodowej.

Projekt deregulacyjny przygotowało Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jak podkreślono w komunikacie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, „dzięki nowym przepisom skróci się czas oczekiwania na orzeczenia i podniesiona zostanie ich jakość, a przyjęte rozwiązania zagwarantują lepsze warunki pracy dla lekarzy orzeczników, co ma uzupełnić braki kadrowe”.

Więcej zawodów z prawem do orzekania i więcej lekarzy 

Jak poinformowała KPRM, będą nowe zasady zatrudniania lekarzy orzeczników ZUS. Lekarze orzecznicy ZUS będą mogli sami zdecydować, czy chcą pracować na podstawie umowy o pracę, czy umowy o świadczenie usług. Nowe przepisy wprowadzają też przejrzyste zasady wynagradzania – pensje będą oparte na mnożnikach średniego wynagrodzenia w kraju. Jak poinformowano w rządowym komunikacie, stawki wzrosną średnio o około 25 procent. Zmiany mają także przyciągnąć do ZUS młodszych lekarzy (wymagany będzie m.in. 5 letni staż pracy). Dodatkowo do procesu orzekania będą włączeni przedstawiciele innych zawodów medycznych. W sprawach dotyczących rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej – zwłaszcza w zakresie schorzeń narządu ruchu – orzeczenia będą mogli wydawać fizjoterapeuci. Natomiast w postępowaniach dotyczących ustalenia niezdolności do samodzielnej egzystencji decyzje będą mogły wydawać pielęgniarki i pielęgniarze. O skierowaniu sprawy do fizjoterapeuty lub pielęgniarki zdecyduje główny lekarz orzecznik.

Będą zmiany organizacyjne w ZUS

Nowe przepisy przewidują także zmiany w organizacji orzecznictwa lekarskiego ZUS.

System ma zostać skonsolidowany w większych jednostkach, co, jak podkreślają autorzy projektu, ma zapewnić pacjentom łatwiejszy dostęp i sprawniejszą obsługę.

Lekarze ZUS otrzymają również wsparcie asystentów medycznych, którzy przejmą część obowiązków administracyjnych. Wprowadzony będzie maksymalny 30-dniowy termin na wydanie orzeczenia, dzięki czemu oczekiwanie na decyzję lekarzy orzeczników ma się skrócić. Zmieni się także sam model orzekania. – Obecnie, w I instancji orzeczenie wydawane jest jednoosobowo przez lekarza orzecznika, a w II instancji – przez komisję lekarską w trzyosobowym składzie. Po zmianie, zarówno w I, jak i II instancji, orzekać będzie jedna osoba, ale inna niż ta, która wydała pierwsze orzeczenie. Lekarz rozpatrujący w II instancji będzie musiał mieć odpowiednią specjalizację i doświadczenie – przewiduje projekt. Osoby, które ubiegały się o rehabilitację leczniczą i uzyskały odmowę skierowania, będą mogły odwołać się od tej decyzji do sądu rejonowego.

Nadzór nad jakością orzeczeń 

Projekt zakłada także zwiększenie nadzoru prezesa ZUS nad jakością orzeczeń. Możliwe będzie ponowne rozpatrzenie wadliwych orzeczeń. Ujednolicone będzie też stosowanie zasad orzecznictwa we wszystkich rodzajach spraw, które prowadzone są przez lekarzy orzeczników i osoby wykonujące samodzielne zawody medyczne. Funkcjonować mają też nowe zasady kontroli zwolnień lekarskich przez ZUS. 

Doprecyzowano również, kiedy można stracić zasiłek chorobowy. – Stracić go będą mogły osoby, które podczas zwolnienia wykonują pracę zarobkową (z wyjątkiem drobnych czynności, jak np. zakupy) czy działania przedłużające chorobę (np. forsowny wyjazd podczas rekonwalescencji). 

Regulacja wprowadza również możliwość korzystania ze zwolnienia w jednym miejscu, a pracowania w drugim (np. dla osób z dwoma etatami, jeśli charakter pracy na to pozwala) – czytamy w projekcie. 

Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2026 r. jeśli przyjmie ją parlament i podpisze prezydent.