Solidarność wśród medyków

Ostatni protest medyków, który odbył się 30 września 2023 r., na nowo wywołał  dyskusje na temat solidarności wśród pracowników ochrony zdrowia. Niejednokrotnie była ona jabłkiem niezgody w walce o wspólny interes zarówno lekarzy, jak i pacjentów. Jaką rolę odgrywa w zmianach systemu opieki zdrowotnej i dlaczego jest aż tak istotna?

Co na ten temat mówi Kodeks Etyki Lekarskiej (KEL)?

We fragmencie przyrzeczenia lekarskiego możemy przeczytać zobowiązanie młodych lekarzy:

„Strzec godności stanu lekarskiego i niczym jej nie splamić, a do kolegów lekarzy odnosić się z należną im życzliwością, nie podważając zaufania do nich, jednak postępując bezstronnie i mając na względzie dobro chorych”

W sposób bezpośredni KEL odnosi się do zagadnienia solidarności zawodowej wśród lekarzy, zachęcając do ostrożnego formułowania osądów, szczególnie w kontakcie z pacjentem.

Z czego wynika naturalna solidarność w zawodzie lekarza?

Sprawą solidarności zawodowej wśród lekarzy zainteresowała się w 2006 roku Dominika Byczkowska, wydając publikację zatytułowaną “Solidarność zawodowa jako wynik socjalizacji wtórnej. Na przykładzie zawodu lekarza”. Przeprowadzone przez nią badanie wykazało, że liczne rytuały przejścia, takie jak trudne egzaminy, kolokwia, realizowanie kolejnych etapów kariery lekarza (studia, staż, rezydentura), a także rytuały integracyjne polegające na zacieśnianiu więzi poprzez wspólne świętowanie sukcesów podczas 6-letnich studiów w sposób naturalny spajają grupę zawodową lekarzy. Dodatkowy wpływ na solidarność medyków mają wykładowcy, opiekunowie stażu i kierownicy specjalizacji, którzy dzielą się swoimi doświadczeniami (również tymi trudnymi, takimi jak błędy medyczne).

Co dzieli środowisko lekarzy?

Wraz ze wzrostem liczby absolwentów kierunku lekarskiego i nieproporcjonalnym, niewystarczającym zwiększaniem liczby miejsc odbywania stażu podyplomowego oraz miejsc specjalizacyjnych rośnie rywalizacja wśród absolwentów medycyny. W dalszej perspektywie prowadzi to do niechęci do wzajemnej pomocy, w tym dzielenia się wiedzą i materiałami naukowymi.

Kryzys w relacjach w środowisku lekarskim jest spowodowany również angażowaniem się części lekarzy w działalność nowo otwartych kierunków lekarskich, o których powszechnie wiadomo, że nie posiadają odpowiedniej infrastruktury. Naczelna Izba Lekarska ostro krytykuje powstawanie wydziałów lekarskich bez odpowiedniego zaplecza dydaktycznego, wskazując na obniżenie jakości kształcenia i brak dbałości o bezpieczeństwo pacjenta.

Inną ważną kwestią jest solidarność między poszczególnymi pracownikami ochrony zdrowia: lekarzami, pielęgniarkami i ratownikami medycznymi. Przyczyny braku pełnego wzajemnego wsparcia tych grup upatruje się w konflikcie o kompetencje oraz wysokość wynagrodzeń.

Jak utrzymać spójne stanowisko wśród medyków?

Młode pokolenie lekarzy, tworząc Porozumienie Rezydentów OZZL, organizując liczne protesty na przestrzeni lat oraz walcząc o poprawę finansowania systemu opieki zdrowotnej i wynagrodzenia medyków, w dalszym ciągu spaja dużą grupę lekarzy. Środowisko lekarskie to jednak duża i zróżnicowana grupa osób z odmiennymi poglądami i interesami. Trudny do stworzenia balans między pracą i życiem prywatnym niejednokrotnie nie ułatwia działalności na rzecz poprawy funkcjonowania ochrony zdrowia, prowadząc do marazmu i frustracji w środowisku. Choć KEL zobowiązuje lekarzy do solidarności zawodowej, trudno nie dostrzec wielu kontekstów społecznych, politycznych i ekonomicznych tego problemu, które utrudniają mobilizację i chęć do działalności aktywistycznej. Ważnym aspektem solidarności wśród lekarzy jest zajmowanie jasnego stanowiska przez izby lekarskie i związki zawodowe, spójnego z interesami medyków i dobrem pacjentów.