Wyszukaj w Remedium

Panel główny

Narzędzia

Leki

ICD-10

Kalkulatory

Poradniki

Szybkie pytania

Kalendarz szczepień

Baza wiedzy

Wideo

Egzaminy

Kursy

E-booki

Przypadki kliniczne

Kariera

Mapa staży

Rezydentury

Mapa rezydentur

Wydarzenia

Mapa wynagrodzeń

Vademecum

Wyszukaj w publikacjach

Zaloguj się Dołącz do nas!

Spis treści

18.04.2021

·

Ciekawostki

Szpitalne uniwersum - czyli kto i czym powinien zajmować się w ochronie zdrowia?

Bernadetta Kosztulska

100%

Rozwój medycyny i progres technologiczny powodują coraz większe wyspecjalizowanie ochrony zdrowia. Dotyczy to także zadań wykonywanych przez poszczególnych pracowników medycznych. Ostatnie rozszerzenie zawodów uzyskujących prawo do kwalifikowania do szczepień przeciwko COVID-19 oraz plany wprowadzenia nowego zakresu obowiązków opiekunów medycznych pobudziły dyskusję o granicach zadań konkretnych profesji medycznych. Kto i czym powinien się zajmować w ochronie zdrowia i gdzie zazębiają się granice między kompetencjami poszczególnych zawodów medycznych?

W oceanie kodów i numerów

Edukacja lekarza jest zbyt czaso- i kosztochłonna, by finalnie zajmował się on przede wszystkim prowadzeniem dokumentacji czy wyszukiwaniem w internecie kwoty odpłatności za konkretne leki. Co istotne, przepracowani lekarze, na których spada masa obowiązków biurokratycznych, nadal mają do wykonania swoje podstawowe zadania – leczenie pacjentów. Trudno się więc dziwić, że obarczeni obowiązkami wynikającymi zarówno z czynności stricte lekarskich, jak i koniecznością prowadzenia niezwykle szczegółowej dokumentacji medycznej (np. ustawicznego sprawdzania często zmieniającej się odpłatności leków czy “kodowania” najbardziej opłacalnych dla szpitala rozpoznań) nie mają siły uśmiechać się do pacjentów, a na ich pytania odpowiadają półsłówkami. Takie chroniczne przepracowanie i przeciążenie lekarzy przekłada się również na większe ryzyko popełnienia przez nich błędu w sztuce [13,14,15].

Asystent medyczny

Wbrew pozorom, w polskim systemie ochrony zdrowia nie jest to samodzielny zawód – choć wydaje się, że jako taki byłby bardzo potrzebny. Nadal jednak funkcje asystenta medycznego wykonują niejako przy okazji osoby wykształcone de facto do wykonywania innych profesji – m.in. pielęgniarki. W utworzonym Rejestrze Asystentów Medycznych (RAM) można sprawdzić listę osób, które mogą zamiast konkretnego lekarza wystawiać zwolnienia lekarskie [8]. Tworzenie w systemie formularzy e-ZLA to jednak nie jedyne zadania, jakie z barków lekarza mógłby zdjąć asystent medyczny. W szpitalach i przychodniach, w których pracują tzw. sekretarki medyczne, osoby takie zajmują się wypełnianiem elektronicznej dokumentacji w systemie, wystawianiem skierowań, recept czy druków na środki specjalnego przeznaczenia medycznego. Umożliwia to lekarzowi skupienie się tylko na pacjencie – czysto medycznej analizie jego wyników badań, historii i dotychczasowego przebiegu chorób, ułatwia też utrzymanie z nim dobrego kontaktu. Czas, którego nie pochłania wyszukiwanie kodów rozpoznań czy przepisywanie danych osobowych, może on przeznaczyć na dłuższą i dokładniejszą rozmowę z chorym, co przekłada się na lepszy compliance i przestrzeganie zaleceń po wyjściu z gabinetu.

Opiekun medyczny

Ta profesja oficjalnie funkcjonuje od 2007 [4,16]. W Polsce pracuje ok. 65 tys. opiekunów medycznych [9], kształcenie trwa 2 semestry w szkole policealnej [4]. Co należy do zadań opiekuna medycznego? Przede wszystkim, wykonywanie czynności pielęgnacyjnych oraz opiekuńczych [3]. Wg Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Opiekunów Medycznych, są to m.in.: karmienie pielęgnacja przeciwodleżynowa, wsparcie emocjonalne, ocena podstawowych parametrów życiowych (tj. ciśnienie krwi, tętno, liczba oddechów, temperatura ciała) [3]. W jego kompetencjach nie leży jednak podawanie leków czy wymiana kroplówek, nie powinien też wykonywać pracy przeznaczonej dla salowych [5]. W założeniu, powstanie tego zawodu miało odciążyć system borykający się z niedoborem pielęgniarek (średni wiek pielęgniarki w Polsce to 53,17 - dane z 2020 roku) [6], przede wszystkim w zakresie bezpośredniej opieki i wykonywania czynności higienicznych nad pacjentem. Co istotne, szpital nie jest jedynym miejscem, w jakim opiekun medyczny może znaleźć zatrudnienie – swój zawód może on wykonywać także w ramach tzw. opieki domowej nad pacjentem [5].

Konflikt interesów?

Kontrowersyjny pomysł resortu zdrowia, by opiekunowie medyczni zajmowali się np. pobieraniem krwi żylnej, spotkał się ze stanowczym sprzeciwem ze strony środowiska pielęgniarek i Naczelnej Rady Lekarskiej. Czy powstanie zawodu opiekuna medycznego oznacza zagrożenie dla pielęgniarek? Niekoniecznie. Stanowiąc odciążenie w opiece nad pacjentem i jego pielęgnacji, opiekunowie medyczni pozwalają bowiem pielęgniarkom skupić się na wykonywaniu bardziej wyspecjalizowanych czynności, takich jak asystowanie na bloku operacyjnym, podawanie leków czy udział w medycznych czynnościach ratunkowych [12]. Dlaczego jednak istnienie tego zawodu nadal nie poprawiło sytuacji w zakresie opieki pielęgniarskiej? Podstawowym problemem jest fakt, że w wielu szpitalach opiekunów medycznych po prostu nie ma – a nie są zatrudniani głównie z powodu braku finansowania z NFZ [9]. Koszty utrzymania pracowników i wypłacania im pensji spoczywają więc wówczas tylko na budżecie szpitala, który często po prostu nie jest w stanie wygospodarować dodatkowych funduszy na sfinansowanie ich wynagrodzeń.

Personel pomocniczy

Do tzw. zawodów pomocniczych w systemie ochrony zdrowia, prócz wspomnianych wcześniej opiekunów medycznych, należą m.in. salowe i sanitariusze. Salowe mają za zadanie dbać o czystość szpitalnych pomieszczeń, dezynfekcję sal oraz sprzętów, a także pomoc w dostarczaniu posiłków do pacjentów [11]. Zawód sanitariusza obejmuje nie tylko sanitariuszy szpitalnych, ale także gipsiarza, sanitariusza jeżdżącego karetką pogotowia oraz sanitariusza na oddziałach psychiatrycznych [10]. Sanitariusze medyczni zajmują się dowozem pacjentów na badania w odległych częściach szpitala i na poszczególne oddziały, jak również transportem posiłków, bielizny, odpadów czy materiału biologicznego do punktów analizy laboratoryjnej i patomorfologicznej [2]. Dbają oni również o czystość i porządek w szpitalnych pomieszczeniach [10]. Dodatkowo, na oddziałach psychiatrycznych sanitariusze biorą udział w zabezpieczeniu agresywnych pacjentów [10]. Sanitariusze i salowe muszą przejść przeszkolenie w miejscu pracy, dodatkowo sanitariusze szpitalni muszą udokumentować ukończenie 6 miesięcznego kursu [2]. Należy zwrócić uwagę, że zakres obowiązków często jest ustalany indywidualnie ze względu na brak konkretnych, dokładniejszych uregulowań prawnych.

Podział ról – pieśń przyszłości?

Podstawą każdej sprawnie funkcjonującej firmy czy organizacji jest odpowiednie rozdzielenie zadań – placówki ochrony zdrowia, szpitale i przychodnie nie stanowią wyjątków. Zwłaszcza w dobie braków kadrowych lekarzy i pielęgniarek oraz notowanego w statystykach starzenia się medyków istotne jest, by mogli się oni skupić przede wszystkim na wykonywaniu specjalistycznych czynności, oddając mniej skomplikowane obowiązki pozostałemu personelowi, asystentkom czy opiekunom medycznym. Niestety, takie rozwiązania wciąż zbyt rzadko wdrażane są w placówkach leczniczych. Winne są zarówno brak środków finansowych, jak i systemowych rozwiązań. Trudna sytuacja związana z pandemią COVID-19 uwypukla, jak ważne jest, by to zmienić. Bo dywersyfikacja i lepszy podział obowiązków mogłyby przyczynić się do realnej poprawy w chaotycznym i schorowanym systemie ochrony zdrowia.