Studenci jako asystenci lekarzy – odciążą system ochrony zdrowia?

Lekarze już od dłuższego czasu poruszają temat nadmiaru biurokracji w pracy. W odpowiedzi na ten problem Zarząd Związku Województw RP apeluje do Ministerstwa Zdrowia o stworzenie regulacji, które umożliwią studentom kierunków lekarskich pełnienie roli asystentów lekarzy. Ich zdaniem, takie rozwiązanie mogłoby przynieść korzyści zarówno medykom, jak i studentom oraz całemu systemowi ochrony zdrowia. Aby mogło być skutecznie wdrożone, konieczne jest stworzenie odpowiednich regulacji prawnych. 

Pomimo postępującej informatyzacji, administracyjne obowiązki nadal są ogromnym obciążeniem dla personelu medycznego. Potwierdzają to wyniki sondażu Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy, w którym pacjenci wskazali brak czasu dla pacjenta jako jeden z kluczowych problemów systemu ochrony zdrowia. Wymieniono też m.in. nadmiar obowiązków administracyjnych, brak asystentów medycznych oraz nieprawidłową organizację pracy w placówkach medycznych. Zarząd Związku Województw RP podkreśla, że jednym z możliwych rozwiązań tego problemu jest zaangażowanie studentów medycyny, zwłaszcza po 4. roku studiów, do pełnienia funkcji asystentów lekarza, którzy mogliby przejąć część zadań administracyjnych. Taka możliwość, zdaniem Związku Województw RP, pozwoliłaby na bardziej efektywne wykorzystanie czasu pracy lekarzy i poprawę jakości opieki nad pacjentem.

Zaangażowanie lekarzy w prace administracyjne związane z prowadzeniem dokumentacji medycznej pomimo postępów w informatyzacji zajmuje coraz więcej czasu. Udzielanie upoważnień do prowadzenia wybranych zakresów administracyjnych działalności lekarskiej to stosowana metoda, która zdecydowanie usprawnia pracę lekarza, szczególnie w opiece ambulatoryjnej. Jednakże zasadnym byłoby angażowanie do realizacji tych zadań pracowników, których kwalifikacje pozwalałyby na wspieranie pracy lekarzy, tj. asystentów medycznych. Niestety, dostęp do systemu informatycznego ogranicza możliwości cedowania na tę grupę zadań prowadzenia i ponoszenia odpowiedzialności za dokonywane wpisy do dokumentacji medycznej. Zarząd Związku Województw RP wnioskuje do ministra zdrowia o podjęcie skutecznych działań, których celem byłoby stworzenie podstaw prawnych, umożliwiających zatrudnianie w szpitalach studentów np. po 4. roku studiów na wydziale lekarskim do pełnienia roli asystenta lekarza. Wieloletni cykl kształcenia zawodowego kadr medycznych placówek ochrony zdrowia nakazuje efektywne wykorzystywanie ich wiedzy bowiem nawet zwiększona w ostatnich latach liczba kształcących się profesjonalistów medycznych nie będzie w stanie zapewnić zapotrzebowania na ich usługi. Bez skutecznego delegowana obowiązków, jakie dziś nakładane są na kadry lekarskie i pielęgniarskie, na innych pracowników systemu ochrony zdrowia, nie sprostamy zapotrzebowaniu na świadczenia zdrowotne 

– podkreśla Olgierd Geblewicz, prezes Zarządu Związku Województw RP.

I zaznacza, że dotychczas prowadzone rozmowy na temat możliwości angażowania studentów wydziałów lekarskich do pełnienia roli asystentów lekarza dotychczas nie doprowadziły do pozytywnych rozstrzygnięć. 

IFMSA-Poland: To dobre rozwiązanie dla studentów 

Dominika Flisek, koordynatorka narodowa ds. edukacji medycznej z IFMSA-Poland, podkreśla, że studenci pracujący jako asystenci medyczni mogliby znacząco poprawić organizację pracy lekarzy oraz zwiększyć dostępność opieki zdrowotnej dla pacjentów. 

Dodatkowo, zdobywaliby cenne praktyczne doświadczenie.

Z perspektywy studenta taka praca oznacza przede wszystkim możliwość kontaktu z systemem ochrony zdrowia w praktyce. Pozwala na naukę sporządzania dokumentacji medycznej, a także zaznajomienie się z działaniem systemów informatycznych oraz kwestii formalnych, które w przyszłości taki student jako lekarz będzie wykonywał w swojej codziennej pracy. Dodatkowo, niesie to za sobą szereg korzyści, takich jak np. rozwój umiejętności miękkich w komunikacji z pacjentem, możliwości zarobkowe czy wykonywanie podstawowych czynności medycznych. Pozwala to na uczenie się samodzielności w pracy lekarskiej – na zajęciach w toku studiów jest się w kilku- lub nawet kilkunastoosobowych grupach klinicznych i czasem jedynie podczas praktyk wakacyjnych możliwy jest kontakt z pacjentem w mniejszej grupie (lub tylko z lekarzem). Mówiąc o umożliwieniu studentom pracy na takim stanowisku, mówimy o zwiększaniu wśród nich świadomości na temat obecnych wyzwań, z którymi mierzy się system ochrony zdrowia w Polsce, promujemy przystosowywanie się do zmian, które go czekają oraz wdrażamy umiejętność korzystania z niezbędnych elementów pracy lekarza 

– mówi przedstawicielka IFMSA-Poland. 

Jednak wprowadzenie rozwiązania, o które postuluje Zarząd Związku Województw RP, wymaga doprecyzowania istotnych kwestii, takich jak zakres obowiązków, odpowiedzialność prawna za wpisy w dokumentacji medycznej prowadzone przez asystenta, szkolenie i dostęp do systemów informatycznych czy kwestia wynagrodzenia za wykonywaną pracę.

To, jakie obowiązki administracyjne mogliby przejmować studenci bez ryzyka obniżenia jakości opieki nad pacjentem, zależałoby od tego, jaka byłaby specyfika pracy danej placówki. Każda nowa praca oraz obowiązki wymagają wdrożenia się, odpowiedniego dostępu i szkoleń, np. z ochrony danych osobowych. Docelowo asystenci medyczni powinni wspierać lekarza w kwestiach administracyjnych, takich jak sporządzanie wpisów do historii choroby, prowadzenie notatek w czasie wizyty oraz zapisywanie elementów badania pacjenta. Takie osoby mogłyby też wprowadzać inne niezbędne informacje do systemu, takie jak zlecenia badań, skierowania – wszystko oczywiście pod okiem lekarza, który każdorazowo akceptowałby wprowadzone informacje po ich sprawdzeniu. Dokładna decyzja odnośnie delegowania określonych czynności powinna należeć do medyka. Kluczowe jest odpowiednie dobranie obowiązków w zależności od kompetencji danych osób. Mówimy o wprowadzeniu podziału w celu ułatwieniu pracy i jej usprawnieniu przy jednoczesnym podniesieniu jakości opieki nad pacjentem, dlatego to właśnie lekarze powinni decydować o szczegółowych obowiązkach studentów. Praca jako asystent lekarza może być uznana za element nauki, jeśli mówimy o zapoznawaniu się z działaniem systemu ochrony zdrowia i opieką nad pacjentem, ale otrzymywanie za nią wynagrodzenia powinno być czymś naturalnym. Nie jest to taka sama forma nauki jaka realizowana jest w czasie zajęć klinicznych ani nawet w czasie praktyk wakacyjnych. W przypadku pracy jako asystent medyczny, student nie uczestniczy w procesie diagnostyczno-terapeutycznym, nie podejmuje żadnych samodzielnych decyzji odnośnie leczenia ani nie proponuje możliwych rozwiązań. Aspekt edukacyjny polega na wprowadzeniu elementów administracyjnych, których program nauczania nie obejmuje. Nie można traktować studentów jako osoby, których praca nie jest wystarczająco dobra, aby być wynagradzana. Obecnie, w placówkach, gdzie jest możliwość pracy jako asystent medyczny, czynności te są wynagradzane finansowo. Co więcej, najkorzystniejsze oferty spotyka się w szpitalach powiatowych, a w większych miastach – w placówkach prywatnych. W przypadku szpitali uniwersyteckich takie możliwości są bardziej ograniczone – miejsc jest mniej, a praca czasami polega na początkowym wolontariacie, który dopiero po okresie próbnym zostaje przekształcony w czynność płatną 

– mówi studentka.

Zdaniem IFMSA-Poland, podstawy prawne powinny precyzyjnie regulować granicę i zakres obowiązków asystentów lekarza.

Nie można pozwolić na wykorzystywanie tej funkcji i przede wszystkim dopuszczać do sytuacji, w których student wykonuje czynności bez nadzoru lekarza lub inne, do których nie jest uprawniony. Ponadto, zwiększa to ryzyko pogorszenia opieki nad pacjentem, przez co efekt takiej nowej ustawy byłby odwrotny 

– mówi Dominika Flisek. 

Studenci wzywają rządzących do zmian 

Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny IFMSA-Poland wystosowało stanowisko, w którym przedstawia wyzwania dla ochrony zdrowia i edukacji medycznej oraz szereg możliwych rozwiązań, w tym wdrażanie innowacyjnych rozwiązań, np. zatrudnianie asystentów medycznych.

Wzywamy Rząd Rzeczypospolitej Polskiej, Ministerstwo Zdrowia oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego do: zmniejszenia obciążeń biurokratycznych na personelu medycznym, aby medycy mogli w jak największym stopniu skupić się na pacjentach, m.in. poprzez promowanie zatrudniania asystentów i sekretarzy medycznych. Bardzo korzystną możliwością jest praca jako asystent lekarza. Pozwala ona zarówno na zdobycie doświadczenia nt. funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, jak i na rozwój umiejętności praktycznych. Umożliwia także skuteczną naukę komunikowania się z pacjentem oraz jednoczesny zarobek. Niestety, nie wszystkie placówki medyczne są skłonne do zatrudniania studentów w takiej roli 

– czytamy w stanowisku IFMSA- Poland. 

Czy Ministerstwo Zdrowia podejmie wyzwanie i wprowadzi przepisy umożliwiające studentom aktywne wsparcie lekarzy?  Czas pokaże.