NIL apeluje o zmianę przepisów dotyczących lekarzy pozbawionych możliwości podejścia do PES

Naczelna Rada Lekarska (NRL) zwróciła się do ministra zdrowia z apelem o podjęcie pilnych działań legislacyjnych, które pozwolą lekarzom i lekarzom dentystom – pozbawionym prawa do przystąpienia do Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego (PES) – odzyskać szansę na uzyskanie tytułu specjalisty.

Zgodnie z ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty z 16 lipca 2020 r., uchwaloną w czasie pandemii COVID-19, wprowadzono pięcioletni limit czasowy na przystąpienie do PES. Przepisy mówią, że lekarz, który zakończył szkolenie specjalizacyjne lub uzyskał decyzję o uznaniu dorobku zawodowego za równoważny z realizacją programu specjalizacji, może przystąpić do PES jedynie w terminie 5 lat od daty zakończenia szkolenia lub wydania decyzji. W przypadku lekarzy, którzy ukończyli szkolenie specjalizacyjne przed wejściem w życie nowelizacji, zastosowanie mają przepisy przejściowe – pięcioletni termin liczony jest od 8 sierpnia 2020 r. Oznacza to, że dla tej grupy lekarzy czas na przystąpienie do PES upłynął 8 sierpnia 2025 r., niezależnie od faktycznej daty ukończenia szkolenia. Wcześniej takie ograniczenie czasowe nie obowiązywało. Lekarz po zakończeniu szkolenia mógł podejść do egzaminu w dowolnym momencie.

Niewystarczająca komunikacja i konsekwencje

Jak podkreśla NRL, zmiana ta nie została odpowiednio zakomunikowana środowisku lekarskiemu. Ministerstwo Zdrowia wydało oficjalny komunikat w tej sprawie dopiero 18 listopada 2024 r., czyli na niespełna rok przed upływem kluczowego terminu.

Zmiana i brak wcześniejszych informacji, doprowadziła do sytuacji, w której część lekarzy i lekarzy dentystów – mimo ukończenia szkolenia specjalizacyjnego – została trwale pozbawiona możliwości uzyskania tytułu specjalisty, co doprowadziło do utraty przez nich miejsc pracy, a w konsekwencji także uniemożliwiło pełne wykorzystanie ich wiedzy i doświadczenia w systemie ochrony zdrowia. Lekarze ci, mimo że pracowali samodzielnie i dysponowali wieloletnim doświadczeniem w swoich dziedzinach, na skutek wprowadzonych zmian legislacyjnych zostali pozbawieni dotychczasowych uprawnień, paradoksalnie w czasie, gdy ich kompetencje i praktyczne umiejętności mogłyby stanowić ogromną wartość dla funkcjonowania kulejącego systemu ochrony zdrowia

– informuje NRL.

Postulaty Naczelnej Rady Lekarskiej

NRL domaga się wprowadzenia innych rozwiązań, w tym:

– Wprowadzenie mechanizmu umożliwiającego ponowne (co najmniej jednokrotne) przystąpienie do PES po upływie ustawowego terminu 5 lat od zakończenia szkolenia specjalizacyjnego, w szczególności dla lekarzy, którzy nie przystąpili do egzaminu z przyczyn niezależnych takich jak choroba, sytuacja rodzinna, obowiązki zawodowe w czasie pandemii COVID-19 czy inne zdarzenia losowe. Biorąc pod uwagę, że każdy egzamin PES sprawdza znajomość aktualnej wiedzy medycznej, za optymalne NRL uznaje zniesienie limitów przystąpienia do PES, co oznaczałoby powrót do stanu prawnego sprzed 2020 r.

– Zagwarantowanie ścieżki odwoławczej - brak decyzji administracyjnej wydanej przez dyrektora Centrum Egzaminów Medycznych w zakresie dopuszczenia do egzaminu uniemożliwia wszczęcie kontroli administracyjnej, co zostało potwierdzone w orzecznictwie (postanowienie WSA w Łodzi z dnia 21 maja 2025 r., sygn. II SA/Łd 307/25). Tym samym osoby, które przekroczyły ustawowy termin, nie mają obecnie żadnej ścieżki odwoławczej ani możliwości ponownego ubiegania się o przystąpienie do PES.

– Uwzględnienie specyfiki PES jako egzaminu dwuetapowego – obejmującego część testową oraz część ustną. Aktualne brzmienie przepisu może rodzić wątpliwości interpretacyjne w sytuacjach, gdy termin 5 lat od dnia potwierdzenia zakończenia szkolenia specjalizacyjnego upływa pomiędzy przystąpieniem do części pisemnej a części ustnej egzaminu. W związku z tym konieczne jest jednoznaczne uregulowanie, że rozpoczęcie egzaminu w terminie skutkuje prawem do jego pełnego ukończenia, niezależnie od daty drugiego etapu.