Minister zdrowia popełnił przestępstwo - rozmowa z mec. Mateuszem Pałką

Rozmowa z mec. Mateuszem Pałką, prawnikiem, doradcą w Kancelarii Doradczej Rafała Piotra Janiszewskiego 

Czy minister zdrowia Adam Niedzielski popełnił przestępstwo ujawniając dane lekarza i leki, jakie sobie przepisał?  

W całej sprawie należy poruszyć dwa wątki. Pierwszym będzie ujawnienie danych z dokumentacji medycznej, które zgodnie z regulacjami europejskimi i krajowymi są danymi szczególnie chronionymi. Drugim aspektem będzie ujawnienie danych osobowych lekarza wraz z unikalnymi cechami ułatwiającymi przyporządkowanie imienia i nazwiska do konkretnej osoby. Warto podkreślić, że oba aspekty wzajemnie się przenikają i w tym przypadku lekarz występuje także w roli pacjenta. Należy wskazać, że ujawnienie jakichkolwiek danych o zdrowiu osobom nieuprawnionym nie tylko łamie polskie przepisy prawne odnoszące się do zabezpieczenia dokumentacji medycznej, do której należą e-recepty. Takie zachowanie stoi także w sprzeczności z przepisami RODO, które zgodnie z art. 9 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE są danymi szczególnie chronionymi. Dane ujawniające informacje o stanie zdrowia kogokolwiek podlegają prawnej ochronie i każdy, niezależnie od tego czy ciąży na nim szczególny obowiązek ochrony danych wynikający z wykonywanego zawodu medycznego lub piastowanej funkcji zobowiązany jest to nieujawniania tychże danych. 

Czy minister zdrowia jest upoważniony do wglądu w takie dane? 

Tak. Minister zdrowia mający delegację ustawową do tworzenia i nadzorowania systemów informatycznych w ochronie zdrowia posiada upoważnienie do wglądu do danych w nich rejestrowanych, w tym także do e-recept będących częścią Systemu e-zdrowia (Platforma P1). Jednak uprawnienia te powinny być realizowane na gruncie wglądu do informacji medycznej w ujęciu statystycznym, a nie jak to miało miejsce w ujęciu osobowym. 

Złamane zostały także prawa pacjenta dotyczące zachowania w tajemnicy informacji na temat jego zdrowia.

Tutaj należy wskazać, że aspekt zachowania tajemnicy jest znacznie szerszy niż ten wynikający z ustaw zawodowych zawodów medycznych. Każda osoba uczestnicząca w procesie diagnostyczno-terapeutycznym oraz w procesie przetwarzania danych medycznych pacjenta ma obowiązek zachować w tajemnicy wszelkie informacje dotyczące zdrowia, co dotyczy także ministra mającego wgląd do tych informacji. Tutaj warto podnieść aspekt odpowiedzialności karnej za ujawnienie tajemnicy służbowej lub zawodowej.

Jakie konsekwencje może ponieść minister zdrowia?

Udostępnienie danych dotyczących leku lub wyrobu medycznego i powiązanie ich z konkretną osobą (poprzez wskazanie imienia i nazwiska, a także miejsca pracy lekarza) stanowi nadużycie i przekroczenie uprawnień funkcjonariusza publicznego, a to zgodnie z Kodeksem Karnym jest przestępstwem. 

Jaką ścieżkę może obrać lekarz, którego sprawa dotyczy? 

Lekarz ten może złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa do organów ścigania. Może także wystąpić z pozwem cywilnym w trybie art. 82 RODO o odszkodowanie za naruszenie przepisów RODO lub wystąpić z pozwem cywilnym zasadach ogólnych w trybie odpowiedzialności ex delicto.