Medycyna w Norwegii – system ochrony zdrowia i perspektywy zawodowe

Jak wygląda norweski system opieki zdrowotnej? Co trzeba zrobić, żeby wykonywać zawód lekarza w Norwegii? Poniżej garść użytecznych informacji dla zainteresowanych Skandynawią.

Tak jak pozostałe kraje skandynawskie, Norwegia cieszy się opinią kraju posiadającego jeden z najlepszych systemów ochrony zdrowia na świecie. Północ Europy słynie z wysokiej jakości opieki medycznej, zarówno w aspekcie dostępu do niej, jak i zasobów akademickich. Jak przebiega edukacja  i droga zawodowa lekarza w Norwegii?

System ochrony zdrowia

Opieka zdrowotna w Norwegii jest powszechna i obowiązkowa – jednak nie istnieje osobna składka ubezpieczenia zdrowotnego, a budżet ochrony zdrowia jest pokrywany z ogólnych podatków. Obejmuje opiekę podstawową, ambulatoryjną i szpitalną oraz refundację wybranych leków. Pacjent opłaca część kosztów związanych z wizytami ambulatoryjnymi lub zakupem przepisanego leczenia, jednak tylko do pewnego pułapu cenowego.

Lekarz w Norwegii może pracować jako specjalista – najczęściej w lecznictwie szpitalnym, lub jako lekarz ogólny, tzw. allmennpraktiserende lege. Według danych z Norweskiego Instytutu Statystycznego z listopada 2020 roku przeciętne zarobki roczne lekarza specjalisty przekraczają 1 milion, a lekarza ogólnego – 800 tys. koron norweskich.

Instytucją rządową rejestrującą lekarzy uprawnionych do wykonywania zawodu jest Norwegian Directorate of Health (Helsedirektoratet). Natomiast organizacja decydująca o przebiegu edukacji medycznej i szkoleń specjalizacyjnych oraz zrzeszająca lekarzy i studentów w formie związku zawodowego to Norwegian Medial Association (NMA, Den Norske Legeforening), do której przynależy aż 95% praktykujących lekarzy. 

Higiena pracy lekarza i limity wymiaru godzin pracy w Norwegii są powszechnie szanowane i przestrzegane, zazwyczaj nie przekraczając zaleceń Unii Europejskiej (48 godzin tygodniowo). Łączenie kilku etatów i praca 72 godziny z rzędu nie jest spotykana, z wyjątkiem sytuacji wymagających nagłego zaopatrzenia. 

Norwegia zajmuje również pierwsze miejsce w zestawieniu OECD dotyczącym liczby pracowników opieki lekarskiej i pielęgniarskiej przypadającej na liczbę mieszkańców (grudzień 2020 roku), jednak wciąż aspiruje do dalszego podnoszenia powyższego współczynnika w zakresie liczby zatrudnionych lekarzy.

Studia medyczne

Kierunek lekarski w Norwegii obejmuje 6 lat studiów w jednym z czterech miast: 

• Oslo - University of Oslo,
• Bergen – University of Bergen,
• Trondheim – Norwegian University of Science and Technology,
• Tromso – The Arctic University of Norway.

Mimo populacji Norwegii liczącej jedynie ok. 5 milionów, uzyskanie miejsca na kierunku lekarskim jest bardzo trudne. Około 42% lekarzy poniżej 70 roku życia praktykujących w kraju zdobyło dyplom lekarza za granicą – niezależnie od własnego kraju pochodzenia. Przykładowo, szczególnie popularnym kierunkiem obieranym przez norweskich studentów w Polsce jest Uniwersytet Jagielloński, gdzie stanowią większość studentów w podległej mu School of Medicine in English.

Studenci, którzy ukończyli 4 i 5 rok studiów, mogą pracować zarobkowo odpowiednio na stanowisku pielęgniarskim lub lekarskim na ograniczonych warunkach, po uzyskaniu „Student licence” wymaganej do zatrudnienia.

Koniec studiów medycznych w Norwegii nie jest zwieńczony egzaminem, który byłby odpowiednikiem polskiego LEK-u. Po zaliczeniu wszystkich kursów ostatniego roku studiów uzyskuje się tytuł lekarza, niepełne prawo wykonywania zawodu (tzw. Turnus licence, practical service licence) i można przystąpić do pracy w programie LIS-1. 

Staż podyplomowy

LIS-1, o dawnej nazwie „turnus”, to norweski odpowiednik stażu podyplomowego, mimo że oficjalnie jest zaliczany do pierwszego etapu szkolenia specjalizacyjnego. Trwa 18 miesięcy, z czego rok odbywa się w oddziałach szpitalnych (chorób wewnętrznych i chirurgii, odpowiednio po 6 miesięcy), a kolejne pół roku w lecznictwie ogólnym, które można porównać do Podstawowej Opieki Zdrowotnej.  Rekrutacja na LIS-1 ogłaszana jest dwa razy w roku, w sesji wiosennej i jesiennej, a sam staż rozpoczyna się pół roku później po rejestracji w wybranym miejscu. Opiekunem stażysty jest lekarz ogólny.

Po ukończeniu LIS-1 uzyskuje się pełne prawo wykonywania zawodu i można aplikować o miejsce na dalszym wybranym szkoleniu specjalizacyjnym. 

Specjalizacja

W przypadku specjalizacji w obrębie chorób wewnętrznych i chirurgii przechodzi się do szkolenia LIS-2, następnie LIS-3, a w pozostałych – od razu do LIS-3.  Na przykładzie kardiologii: 

• LIS-1 – staż podyplomowy,
• LIS-2 – choroby wewnętrzne,
• LIS-3 – choroby serca i naczyń.

W Norwegii oficjalnie uznaje się 44 specjalizacje lekarskie, z czego osiem podspecjalizacji z zakresu medycyny wewnętrznej i pięć podspecjalizacji z chirurgii. Większość z nich dotyczy lecznictwa szpitalnego – jedynie medycyna rodzinna, społeczna i pracy są zawarte w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. 

Minimalny okres rezydentury wynosi 5-6 lat w zależności od specjalizacji, jednak lekarze w Norwegii otrzymują tytuł specjalisty przeciętnie 9 lat po uzyskaniu prawa wykonywania zawodu. Przeważnie rezydentura obejmuje obowiązkowe 4 lub 5 lat szkolenia z głównego przedmiotu oraz 1 rok przedmiotu uzupełniającego. W jej trakcie obowiązują kursy w wymiarze średnio 150 godzin, jak również specyficzne listy wymaganych umiejętności i procedur, które lekarz potrafi wykonać. Każdy rezydent ma przydzielonego opiekuna  specjalizacji. 

Jak aplikować o pracę w Norwegii?

Dla lekarzy z Unii Europejskiej, którzy chcą rozpocząć pracę w Norwegii, konieczne są:

• posługiwanie się językiem norweskim,
• autoryzacja prawa wykonywania zawodu lekarza lub licencja LIS-1,
• dyplom ukończenia studiów medycznych,
• transkrypt / suplement do dyplomu,
• inne dokumenty potwierdzające uprawnienia do pracy na określonym stanowisku.

Do uzyskania wymaganych autoryzacji i licencji służy system Altinn obsługiwany przez Norwegian Directorate of Health i dostępny online.

Po dokładne wymagania i instrukcje odsyłamy na stronę Norwegian Directorate of Health. (Ostatnie wejście [14.08.2021])

Referencje:

https://www.legeforeningen.no/ ostatnie wejście [14.08.2021]

https://www.helsedirektoratet.no/ ostatnie wejście [14.08.2021]

https://www.medicalmobility.eu/norway ostatnie wejście [14.08.2021]

https://utdanning.no/yrker/beskrivelse/lege ostatnie wejście [14.08.2021]

https://bmjopen.bmj.com/content/4/10/e005704 ostatnie wejście [14.08.2021]

https://www.oecd.org/coronavirus/en/data-insights/number-of-medical-doctors-and-nurses ostatnie wejście [14.08.2021]

https://www.commonwealthfund.org/international-health-policy-center/countries/norway ostatnie wejście [14.08.2021]

https://sml.snl.no ostatnie wejście [14.08.2021]