Hypertrophic cardiomyopathy, hypertension and the Athlete's heart

Dobry wieczór Państwu.Chciałbym przedstawić Państwu zagadnienie różnicowaniakardiomiopatii przerostowej, nadciśnienia tętniczego i sercasportowca w badaniu rezonansu magnetycznegoserca.Przerost lewej komory może byćspowodowany przez wiele czynników.Mówię tutaj również o pogrubieniulewej komory, ponieważ nie wszystkie ztych chorób powodują przerost k-kardimiocytów.Mimo to ściana lewej komoryjest grubsza na skutek nacieku chociażbyzłogami amyloidu.My dzisiaj zajmiemy się tymitrzema jednostkami chorobowymi, w przypadku którychmożemy mówić właśnie o przerościelewej komory.

Jak często występują te jednostkichorobowe?Bezsprzecznie najczęstszą z nich jestnadciśnienie tętnicze.Możemy oszacować, że spośród dziesięciui pół, jedenastu milionów osób harującychna nadciśnienie tętnicze, około siedemmilionów siedemset tysięcy ma je źlekontrolowane.Może mieć zatem przerost mięśniasercowego.Według danych GUS około dziesięćprocent dorosłej populacji Polaków uprawia sportcodziennie.Daje to nam zatem trzymiliony osób, spośród których szacunkowo możemyprzyjąć, że około dziesięć procent,czyli jedna na sto osób uprawiaten sport bardziej niż amatorski,amatorsko.Natomiast kardiomiopatia przerostowa to najrzadszazdecydowanie z tych jednostek chorobowych przyczynaprzerostu.Mimo, że najczęstsza jest tonajczęstsza uwarunkowana genetycznie choroba miokardium, tow skali kraju w populacjidorosłej możemy znaleźć około sześćdziesięciu tysięcypacjentów.Na początek chciałbym przejść do

sportowców.Zacznijmy od grubości ściany lewejkomory u sportowców.Mają Państwo tutaj przedstawione normydotyczące niesportowców Regular Athletes i EliteAthletes zebrane na podstawie analizywielu dostępnych badań, które zostały przeprowadzonew latach wcześniejszych.I co możemy tutaj zobaczyć?Możemy zobaczyć, że średnia grubośćściany w populacji pacjentówpopulacji zdrowych osób wynosi okołodziesięć plus minus jeden milimetr, codaje nam normę osiem dwanaściemilimetrów u mężczyzn i około trzydo siedmiu milimetrów u kobiet.Jak to wygląda u sportowców?Te wartości różnią się nieznacznie,ale tylko nieznacznie.U mężczyzn osiągają one wartośćdziewięć trzynaście milimetrów, natomiast u kobietsiedem jedenaście milimetrów.Wszystko, co jest powyżej tychwartości powinno być uważane za patologię.

To jest też bardzo ważnapraca dotycząca przerostu u pacjentów, uosób uprawiających sport, w którejstwierdzono, że grubość ściany lewej komorywiększa lub równa trzynaście milimetrówjest bardzo rzadko, bardzo rzadko spotykanaw wysoce wytrenowanej grupie sportowców.Ograniczona w zasadzie tylko iwyłącznie do sportów wioślarskich i związanajest z powiększeniem lewej komory.Przyjęto zatem w tej pracy,że jeżeli stwierdzamy przerost większyniż dziewiętnaście-szesnaście milimetrów, zwłaszcza wprzypadku niepowiększonej lewej komory, to jestto bardzo mało prawdopodobne, żejest to przerost tylko i wyłączniespowodowany sportem, a należy skłonićsię ku rozpoznaniu kardiomiopatii przerostowej.Przyjrzyjmy się jednak tej grupietrzynaście-szesnaście milimetrów.Czy tak naprawdę ta grupapacjentów, czy te progi odcięcia sązasadne?Osób, które miały w tejpracy blisko tysiąca sportowców, przerost przekraczającylub równy trzynaście milimetrów byłow sumie szesnaście.Stanowi to niecałe dwa procentpopulacji badanej.Tych, którzy mieli przerost więcejniż trzynaście milimetrów było jeszcze mniej,bo tylko sześć osób.W niewielu przypadkach ten przerostbył ograniczony do segmentów koniuszkowych ikoniuszka.Czasami występował w segmentach podstawnychi koniuszka.I możemy mi zadać pytanie,czy nie mieliśmy do czynienia wtym przypadku z kardiomiopatią przerostowąkoniuszkową?W tej pracy również, równieżmamy śred-- podane średnie wartości grubościścian przegrody międzykomorowej.I proszę zwrócić uwagę, żesą one dosyć podobne, zwłaszcza wstosunku do kobiet, do tego,co pokazywałem Państwu na poprzednich slajdach.U mężczyzn ten range wynosiłdużo więcej, bo do szesnastu milimetrów,ale pamiętajmy o tych ograniczeniachdotyczącej tej populacji w zakresie trzynaście-szesnaściemilimetrów.Bardzo niewielka populacja prawdopodobnie sportowcówze współistniejącą kardiomiopatią przerostową.

Kolejnym parametrem lewej komory, którypowinniśmy brać pod uwagę u sportowcóww ocenie serca sportowca jestfrakcja wyrzutowa lewej komory.Ta frakcja wyrzutowa, jak Państwowidzą, nie różni się od osóbnieuprawiających sportu i mieści sięw dosyć szerokich zakresach normy.To są te kwadraty wymienioneciemnozielonym kolorem.Te normy sięgają od wartościtrochę poniżej czterdziestu, trochę poniżej pięćdziesięciuprocent, a zatem -Musimy siętrochę do tego przyzwyczaić, że prawidłowafrakcja wyrzutowa w rezonansie magnetycznymto nie tylko powyżej sześćdziesięciu procent,nie tylko powyżej pięćdziesięciu procent,ale także nieznacznie poniżej czterdziestu.Poniżej pięćdziesięciu procent.Także mamy do czynienia zszeroką rozumianą normą.Znajduje to również potwierdzenie winnych pracach.To jest dla populacji kaukaskiejzakres wartości referencyjnej zarówno dla mężczyzn,jak i kobiet.I proszę pamiętać tutaj, żeten abnormal low dla mężczyzn, jeślichodzi o left ventricle ejectionfraction, to jest czterdzieści siedem procent,poniżej czterdziestu siedmiu procent, au kobiet poniżej pięćdziesięciu.Dopiero wtedy możemy mówić oistotnej patologii, jeśli chodzi o obniżeniefrakcji lewej komory.To jest metaanaliza kilkunastu badań,kilkudziesięciu badań dotyczących przerostu w sercusportowca, dotycząca zarówno funkcji skurczowej,jak i rozkurczowej.Popatrzmy na wnioski wyróżnione tutajna zielono.Ogólnie rzecz biorąc, serce sportowcacharakteryzowało się prawidłową funkcją skurczową iprawidłową funkcją rozkurczową.Jest to przeciwieństwo przynajmniej innychjednostek chorobowych.Pamiętajmy serce sportowca to prawidłowafunkcja skurczowa i prawidłowa funkcja rozkurczowa.I wreszcie wielkość lewej komory.Proszę popatrzeć, że sportowcy, niezależnie

od tego, czy od intensywności treningów,mają powiększoną lewą komorę wstosunku do osób nieuprawiających sportu.A zatem powiększenie lewej komoryjest niejako warunkiem rozpoznania serca sportowca.Przy czym to powiększenie jestzazwyczaj nieduże i dotyczy ono, jestono symetryczne.Dotyczy w podobnym stopniu równieżkomory prawej.I wreszcie temat dyskusyjny, jakimjest włóknienie u sportowców.Dzięki badaniu rezonansu magnetycznego itechnice późnego wzmocnienia pokontrastowego LATE gadoliniumenhancement stąd ten skrót LGE,możemy stwierdzić włóknienie w obrębie mięśniasercowego.I z tej pracy płynienastępujący wniosek, że u wysoko wytrenowanychsportowców odsetek włóknienia wykrywany wbadaniu rezonansu magnetycznego jest ponad dziesięciokrotniewiększy niż w grupie kontrolnej,ale uwaga!Jest on zawsze ograniczony dotak zwanych punktów styku lewej iprawej komory w przegrodzie międzykomorowejtam, gdzie prawa i lewa komorałączą się ze sobą.Dziesięć razy więcej.A zatem ile to wliczbach bezwzględnych?To blisko czterdzieści procent versusniecałe trzy procent z wysoką istotnościąstatystyczną.

Skąd włóknienie u sportowców?Włóknienie u sportowców może byćodpowiedzią na wysiłek fizyczny.Ale pamiętajmy o tym, żesportowcy również mogą chorować i miećmanifestacje włóknienia w innych lokalizacjach.Tu jest przykład z pracypoglądowej profesora Łukasza Małka, na pewnodobrze Państwu znanym, znanemu wtemacie sportu i badań rezonansu magnetycznego.I wnioski z tej pracysą następujące, że wyłącznie wykrycie małychognisk włóknienia w obrębie punktówstyku lewej i prawej komory niewymaga dalszej oceny.Obecność włóknienia poza tymi punktamiw obrębie przewodu przegrody międzykomorowej lubwystępowanie ognisk włóknienia gdziekolwiek indziejw miokardium, niezależnie od tego, jakiono ma charakter czy podśródmięśniowy,śródmięśniowy czy podnasierdziowy powinno skłonić nasdo wykonywania dalszych badań, ponieważnie jest to obraz typowy dlaserca sportowca.W piśmiennictwie możemy znaleźć wieleróżnych porównań dotyczących serca sportowca.Hypertensive heart disease czy kardiomiopatiiprzerostowej.Część z nich jest wymienionetutaj.Ja chciałbym zwrócić Państwa uwagęna ten fragment.

Kardiomiopatia przerostowa to nie tylkoprzerost niesymetry-- asymetryczny, niesymetryczny lewej komorymoże w kardiomiopatii przerostowej występowaćkoncentryczny symetryczny przerost lewej komory.I zwracam też uwagę nainne czynniki.Nie tylko grubość ściany, alemamy też czynniki takie pomocnicze, któreskłaniają nas ku rozpoznaniu kardiomiopatiiprzerostowej, jak chociażby obecność krypś miokardium,które mogą częściej występować wtej populacji, o czym jeszcze będziemypóźniej mówić.To kolejna tabelka z kolejnejpublikacji porównująca różne jednostki prowadzące dopogrubienia mięśnia lewej komory.Ale znowu skupmy się natym, czego dotyczy ten wykład iskupmy się tu na dwóchrzeczach.Po pierwsze, asymetryczny przerost lewejkomory dominuje w kardiomiopatii przerostowej, takjak już wspominałem, ale możemymieć do czynienia z przerostem koncentrycznym,natomiast w przeroście wtórnym donadciśnienia i w sercu sportowca zazwyczajten przerost jest koncentryczny, symetryczny,ale może zdarzyć się też przerostasymetryczny. Drugą rzeczą, na którą chciałbymzwrócić uwagę jest ECV, czyli extracellularvolume.Objętość przestrzeni poza komórkowej wprzypadku kardiomiopatii przerostowej czy, czy przerostuwtórnego do nadciśnienia tętniczego.Ta objętość przestrzeni poza komórkowejrośnie, ponieważ mamy do czynienia zśródmięśniowym włóknieniem w tych jednostkachchorobowych.W przypadku serca sportowca mamydo czynienia z wybitnie przerostem kardiomiocytówi objętość zewnątrzkomórkowa ECV spada.

Pamiętajmy o tym również, żena ostateczną morfologię serca sportowca składasię wiele czynników, jak wiek,płeć, przynależność etniczna, wielkość masy, wielkośćpacjenta czy rodzaj uprawianego sportu,ale także ciśnienie tętnicze, ciśnienie tętniczezwiązane z wysiłkiem, budowa ciałai wreszcie inne czynniki, jak czynnikigenetyczne.No i oczywiście zakazane substancje,które służą jako substancje dopingujące wsporcie, które mogą również powodowaćprzerost lewej komory.Serce sportowca versus kardiomiopatia przerostowa,czyli fizjologia versus patofizjologia.Mają tutaj Państwo wymienione różnemechanizmy prowadzące do tego przerostu.I tak jak już wspominałem,w przypadku serca, serca sportowca jestto przerost komórek, przerost kardiomiocytów,który powoduje nam spadek extracellular volume.Natomiast w przypadku kardiomiopatii przerostowejmamy zewnątrzkomórkowe włóknienie oraz martwicę komórek,co sprawia, że extracellular volumerośnie i rosną również inne parametryoceniane w mapowaniu miokardium, takiejak czas T1 i T2 mięśniasercowego.Podsumowując tą część spotkania, prawidłowa

grubość ściany lewej komory u sportowcówwynosi dziewięć, trzynaście milimetrów umężczyzn i siedem, jedenaście milimetrów ukobiet.Grubość ściany powyżej tych wartości,zwłaszcza bez powiększenia lewej komory, powinnaskłonić do poszukiwania innych przyczynprzerostu.Sportowcy mają frakcję wyrzutową porównywalnąze zdrowymi ochotnikami.Włóknienie u sportowców występuje dużoczęściej niż u zdrowych ochotników, alew warunkach prawidłowych ograniczone jestjedynie do miejsc połączenia prawej ilewej komory.Każde włóknienie poza tym obszarempowinno skłonić nas do poszukiwania innychprzyczyn przerostu.

Przejdźmy teraz do nadciśnienia tętniczego.W nadciśnieniu tętniczym mogą rozwinąćsię cztery fenotypy budowy lewej komoryjako skutek odpowiedzi dla przeciążenieciśnieniowe w tej grupie pacjentów.Możemy mieć prawidłową lewą komorę,możemy mieć do czynienia z concentricremodeling, koncentrycznym przerostem i wreszcieekscentrycznym przerostem lewej komory.Tak to wygląda na takichprzykładach z rezonansu magnetycznego oraz naschematycznych obrazkach przedstawionych po prawejstronie.I co jest ważne, wtych fenotypach te fenotypy różnią sięod siebie, jeśli chodzi oparametry oceniane w rezonansie magnetycznym.Wraz ze zmianą tego fenotypuod normalnej geometrii po na drugimkońcu Excentric hypertrophy extracellular volumerośnie i spada funkcja lewej komory.Jest to niesłychanie ważne, obserwującto continuum następstw nadciśnienia tętniczego wobrębie lewej komory.Te cztery fenotypy mają Państworównież wymienione w tej tabeli iproszę zwrócić uwagę, że różniąsię te populacje pacjentów, zarówno jeślichodzi o natywny czas T1miokardium, o objętość przestrzeni poza komórkowejczy wartości strain'u od kształceniamiokardium.Ale proszę zwrócić uwagę, żenie różnią się między sobą pacjenciz prawidłową geometrią lewej komoryi pacjenci z Concentric Remodeling.Te wartości tych trzech parametrówsą w zasadzie identyczne.Wnioski płynące z tej pracyto takie, że stopień włóknienia różnisię w różnych fenotypach przerostulewej komory w zależności od tego,w jakim stadium pacjenta spotkamy.Excentric left ventricle hypertrophy wiążesię z największym upośledzeniem funkcji skurczowejoraz największym nasileniem włóknienia.Z kolei koncentryczny remodeling lewejkomory związany jest tylko i wyłączniez upośledzoną funkcją aorty.Natomiast nie powoduje ono wzrostuprzestrzeni zewnątrzkomórkowej czy upośledzenia funkcji lewejkomory w porównaniu do grupykontrolnej. Jak często występują te fenotypy?Tutaj mają Państwo przedstawione dwaźródła.Jedno z tej pracy stricterezonansowej, przedstawione na górze, gdzie lewventrykular remodeling występował u siedemnastuprocent.Na dole mają Państwo przedstawionedane z populacji polskiej, ale szczególnejpopulacji.Są to pacjenci z prawdziwieopornym nadciśnieniem tętniczym, gdzie ten concentricremodeling występował blisko dziesięć procentczęściej w tej populacji pacjentów.Proszę zwrócić uwagę również na

różnice w normal geometrii lewej komory,która w tym badaniu rezonansowymdotyczyła czterdziestu siedmiu procent pacjentów.Natomiast w przypadku pacjentów zprawdziwie opornym nadciśnieniem tętniczym, ta prawidłowageometria dotyczyła tylko jednej czwartejpacjentów.HCM versus nadciśnienie tętnicze.

To jest slajd z rekomendacjigrup roboczych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, którezwracają uwagę na to, żew HCM-ie przerost jest istotny, zazwyczajasymetryczny, chociaż tak jak pamiętamynie wyklucza przerost symetryczny rozpoznania kardiomiopatiiprzerostowej.Natomiast w hypertensji heart diseaseten przerost jest umiarkowany, poniżej piętnastumilimetrów.Poza pacjentów z prze-- pozapacjentami z przewlekłą niewydolnością nerek, rasyczarnej czy innymi stanami nadciśnieniatętniczego, takimi jak nadciśnienie tętnicze, wtórneczy złośliwe.Może ten przerost w nadciśnieniutętniczym być trochę asymetryczny.Pamiętajmy o tym, że sam--sama morfologia przerostu, to znaczy koncentrycznyversus asymetryczny, niekoniecznie różnicuje namte jednostki chorobowe.

I tutaj wrócę do tego,co już mówiłem przy okazji sercasportowca.Mamy w kardiomiopatii przerostowej pewnedodatkowe czynniki, które nie stanowią samew sobie kryterium rozpoznania, alemogą stanowić kryteria pomocnicze, takie jaknieprawidłowości budowy zastawki mitralnej iaparatu pod zastawkowego, obecność krypt miokardiumczy obecność charakterystycznych dosyć dlakardiomiopatii przerostowej takich pasm łączących segmentykoniuszkowe czy koniuszek z segmentamipodstawnymi lewej komory.

Asymetryczny przerost w nadciśnieniu tętniczym.Tak jak wspominałem, może onwystępować i tak jak mają Państwotutaj stwierdzone w tej pracy,jest ten asymetryczny przerost dosyć częsty.Dosyć częsty — co toznaczy?Dosyć częsty, to znaczy wtej populacji pacjentów występował on uniemalże co piątego pacjenta, azatem dosyć często.I podsumowując tą część naszegowykładu, chciałbym powiedzieć, że przerost lewejkomory w nadciśnieniu tętniczym niezawsze jest symetryczny.Może być nieznacznie asymetryczny.Tak jak mówię, w okołojednej piątej przypadków.Przerost rzadko przekracza piętnaście milimetrów.Wyjątki to przewlekła choroba nerek,rasa czarna, wtórne nadciśnienie tętnicze czyzłośliwe nadciśnienie tętnicze.I wreszcie bardzo ważne stwierdzenie,że w nadciśnieniu tętniczym występują czteryfenotypy zmian w lewej komorze,które różnią się od siebie parametramirezonansowymi chociażby.I pamiętajmy o tym, żew przypadku koncentrycznego remodelingu te zmianyograniczone są wyłącznie do upośledzonejfunkcji aorty, a nie nasilenia włóknieniaczy upośledzonej funkcji skurczowej lewejkomory.I wreszcie kardiomiopatia przerostowa.

Bardzo dużo już powiedzieliśmy natemat różnicowania serca sportowca z kardiomiopatiąprzerostową, przerostu wtórnego do nadciśnieniatętniczego z kardiomiopatią przerostową.Jeszcze raz chcę tutaj podkreślićto, że przerost HCM to nietylko przerost asymetryczny.Symetryczny przerost lewej komory szacujesię, że występuje około pięciu dodziesięciu procent.W niektórych populacjach pacjentów nawetdochodzi to wartość do czterdziestu dwóchprocent.Ale popatrzmy na te prostokątyzaznaczone na czerwono.One dotyczą-- to są daneze szpitala w Toronto, który podopieką wówczas, kiedy były publikowanete dane, miał około tysiąc trzystupacjentów z kardiomiopatią przerostową itam symetryczny koncentryczny przerost stwierdzono upięciu procent pacjentów, ale jednocześniezaznaczono, że częstość występowania różnych typówprzerostu znacznie różni się pomiędzyróżnymi populacjami, które są badane.Stąd ten duży rozrzut odpięciu, od dziesięciu do nawet czterdziestudwóch procent symetrycznego przerostu lewejkomory w kardiomiopatii przerostowej.

Tak jak mówiłem, dużo jużmówiliśmy o kardiomiopatii przerostowej.Pozostaje nam zatem podsumować tączęść kardiomiopatii przerostowej.Może występować symetryczny przerost lewejkomory.W różnicowaniu przyczyn przerostu opróczsamej grubości ściany należy wziąć poduwagę te dodatkowe pomocnicze kryteria,jak obecność krepli miokardium, obecność pasmmięśniowych między segmentami podstawnymi akoniuszkiem serca czy obecność nieprawidłowości budowyzastawki mitralnej oraz budowy ipołożenia mięśni brodawkowatych.Tych zmian nie powinniśmy widziećani w sercu sportowca, ani wprzeroście wtórnym do nadciśnienia tętniczego. Przyszłośćto zaprzęgnięcie sztucznej inteligencji, doróżnicowania przerostu

na podstawie chociażby danych obrazowych.Ale pamiętajmy o tym, żerzadko jest tak, że na podstawiesamych danych obrazowych różnicujemy tenstopień przerostu.Angażujemy w to oczywiście wywiad.Angażujemy w to wyniki badańdodatkowych, biochemicznych, angażujemy w to wreszciezapis EKG.Mają tu Państwo przedstawione dwieprace, których dzięki mechanizmom deep learningpróbowano różnicować różne mechanizmy przerostulewej komory z niemałym, z niemałąskutecznością.Tyle teorii.A teraz trochę praktyki.

Na początek chciałbym Państwu przedstawićprzykładowy protokół badania rezonansu magnetycznego wcelu różnicowania przyczyn, przyczyn przerostu.Zaczynamy od tak zwanych lokalajzerówczy obrazów typu scout images, któremogą nam już trochę przybliżyćrozpoznanie, jak chociażby możemy tam zauważyćtętniak aorty, poszerzenie aorty dosyćtypowe dla przerostów nadciśnieniem tętniczym.Możemy znaleźć tam przyczyny wtórnenadciśnienia tętniczego, takie jak koarktacja aortyczy masy w obrębie nadnerczy.Potem zajmujemy się oceną anatomiii funkcji lewej komory, zwracając uwagęna nieprawidłowości aparatu podzastawkowego izastawki mitralnej, zawężanie w drodze odpływukom-- prawej, lewej komory, powiększenielewego przedsionka czy parametry odkształcenia miokardium.Niezwykle ważne w obecnych czasachjest możliwość mapowania miokardium, w szczególnościmapowania T1 dla oceny charakterystykitkanki, które podwyższone wartości sugerują namobecność zarówno ogniskowego, jak ico ważniejsze rozsianego włóknienia w obrębielewej komory.Badanie perfuzji w obciążeniu jesttak naprawdę optyma-- nie optymalnym, tylkoopcjonalnym rozwiązaniem w tej populacjipacjentów i tak naprawdę rzadziej jeststosowane.Natomiast bezwzględnie konieczne jest wykonaniezbioru przekrojów osi krótkiej od podstawyserca do koniuszka, gdyż natej podstawie obliczamy funkcje i wielkośćlewej komory, grubość ścian, atakże służy nam to do analizyodkształcenia miokardium.

I wreszcie późne wzmocnienie pokontrastowe,które nam wykrywa ogniskowe włóknienia, któremogą występować w sercu sportowca.Ale jeszcze raz przypominam sąograniczone wtedy do punktów połączenia leweji prawej komory, a dużoczęściej występują w kardiomiopatii przerostowej czyrzadziej niż w HCM, aleczęściej niż w innych populacjach pacjentóww przypadku przerostu wtórnego donadciśnienia.I wreszcie po podaniu środkakontrastowego na sam koniec badania wykonujemyobrazy mapowania T1 w celuobliczenia tego, o czym kilkakrotnie mówiłemw trakcie wykładu, czyli extracellularvolume, tego ECV, przestrzeni poza komórkowej,która różni się w różnychtypach przerostu.

Druga część teorii, druga częśćpraktyki, w odróżnieniu od teorii tomateriał z naszego ośrodka, wktórej na dużej populacji pacjentów okołotysiąca pacjentów z kardiomiopatią przerostowąlub jej podejrzeniem wy-selekcjonowaliśmy pewne podgrupypacjentów i taką podgrupą pacjentów,która była kierowana na badanie rezonansumagnetycznego z pytaniem, czy mamyprzerost wtórny do nadciśnienia tętniczego, czyprzerost jest efektem kardiomiopatii przerostowej,była populacja siedemdziesięciu jeden pacjentów.I co się ukaza-- okazałopo przebadaniu tej populacji w badaniurezonansu magnetycznego?Badanie rezonansu pozwoliło na pewnerozpoznanie kardiomiopatii przerostowej u około połowypacjentów, co jest zbieżne zinnymi populacjami badanymi przykładowymi podanymi natym slajdzie.Natomiast w tej populacji pacjentównajwięcej było ze wszystkich innych badanychgrup pacjentów z wątpliwym rozpoznaniem.Aż jedna trzecia pacjentów pobadaniu rezonansu magnetycznego nadal miała wątpliwerozpoznanie, czy jest to przerostwtórny do nadciśnienia tętniczego, czy jestto przerost będący efektem kardiomiopatiiprzerostowej.Najtrudniej zatem jest różnicować tedwie jednostki chorobowe.

To jest przykład pracy zpiśmiennictwa, gdzie mamy podejrzenie echokardiograficzne przerostulewej komory przed badaniem.I proszę zwrócić uwagę nadwie rzeczy.Unexplained left ventricle hypertrophy toten trójkąt, taki kremowo różowy, bardzoduży odsetek w przypadku samegobadania echokardiograficznego i niewielki odsetek poprzebadaniu pacjenta w badaniu rezonansumagnetycznego.Brak przerostu stwierdzany u niemałejczęści pacjentów z badaniu echokardiograficznym toten biały trójkąt.Natomiast po badaniu rezonansu magnetycznegoten trójkąt nam się znacznie zmniejszył.Pamiętajmy, że echo może niedoszacowywać stopnia przerostu, zwłaszcza w niektórychlokalizacjach, jak ściana przednio-boczna czytrudny do zwizu-wizualizowania koniuszek lewej komory.

Wreszcie pamiętajmy o tym, żesportowcy też są chorzy.To jest też przykład pracyz naszego ośrodka.Pierwszy autor pracy, profesor ŁukaszMałek, w której stwierdzono, że uczterdziestu dwóch procent pacjentów zpodejrzeniem sportowców z podejrzeniem strukturalnej chorobyserca, rezonans magnetyczny pozwolił napostawienie diagnozy.W większości z nich byłto przebyty zawał mięśnia sercowego zzapaleniem mięśnia sercowego czy kardiomiopatiaprzerostowa, a także inne kardiomiopatie.Dziękuję Państwu bardzo za uwagę.