Wyszukaj w publikacjach

Spis treści
07.04.2025
·

Fizjoterapia – jakie są przeciwwskazania do poszczególnych zabiegów?

100%

Fizjoterapia stanowi integralny element leczenia i rehabilitacji wielu schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego, nerwowego i krążenia. Stosowane metody obejmują m.in. kinezyterapię, fizykoterapię oraz terapię manualną. Pozwalają one na skuteczne łagodzenie bólu, poprawę funkcji ruchowych oraz przyspieszenie regeneracji tkanek, jednak każda z nich ma własne wskazania i przeciwwskazania, które należy uwzględniać podczas planowania terapii, aby zapewnić bezpieczeństwo i skuteczność leczenia.

W przypadku występowania przeciwwskazań fizjoterapia powinna być indywidualnie dostosowana do stanu pacjenta lub zastąpiona innymi metodami rehabilitacji.

Kinezyterapia – kiedy ruch może zaszkodzić?

Kinezyterapia, czyli leczenie ruchem, jest stosowana w przypadkach chorób układu kostno-stawowego, takich jak choroba zwyrodnieniowa stawów czy osteoporoza, a także w rehabilitacji pourazowej. Ponadto jest kluczowa w leczeniu schorzeń neurologicznych, takich jak stwardnienie rozsiane czy skutki udaru mózgu [1]. Zajmuje też istotne miejsce w korekcji wad postawy oraz leczeniu wrodzonych nieprawidłowości układu ruchu.

Jednak istnieją sytuacje, w których kinezyterapia może być przeciwwskazana. Należą do nich:

  • stany bezpośredniego zagrożenia życia oraz niestabilność układu krążenia (np. ostra niewydolność serca, niestabilna dławica piersiowa),
  • ostre stany zapalne (np. zapalenie stawów w fazie aktywnej) [2],
  • niewydolność oddechowa (np. zaostrzenie POChP lub ostra niewydolność oddechowa),
  • niewyrównana cukrzyca (np. hiperglikemia >250 mg/dl lub hipoglikemia <70 mg/dl; wymaga indywidualnej oceny, ponieważ aktywność fizyczna może powodować wahania stężenia glukozy we krwi) [3], 
  • zaawansowane choroby neurologiczne, zaburzenia psychiczne i poznawcze utrudniające współpracę terapeutyczną (np. niekontrolowana padaczka, ciężkie  stadium choroby Parkinsona lub zaawansowana demencja), 
  • powikłana ciąża (np. zagrożenie poronieniem, przedwczesne skurcze; wymaga indywidualnej oceny) [4].

Fizykoterapia – główne metody i przeciwwskazania do ich stosowania

Fizykoterapia jest jedną z fundamentalnych metod wspomagających leczenie i rehabilitację pacjentów z chorobami układu ruchu, neurologicznymi oraz kardiologicznymi. Wykorzystuje różne czynniki fizyczne, takie jak prąd (elektroterapia), ultradźwięki, pole magnetyczne (magnetoterapia), zimno (krioterapia), ciepło (termoterapia), światło (laseroterapia) czy wodę (hydroterapia), aby złagodzić ból, poprawić krążenie, wspierać regenerację tkanek oraz przyspieszać procesy gojenia [5]. Choć jest to bezpieczna i skuteczna forma terapii, niektóre schorzenia i stany pacjenta wymagają szczególnej ostrożności, a niekiedy całkowitej rezygnacji z określonych zabiegów.

Przeciwwskazania do zabiegów fizykoterapeutycznych

Większość metod terapeutycznych posiada podobne przeciwwskazania, do których należą [4, 5, 6]:

  • obecność implantów elektronicznych (np. rozrusznik serca, neurostymulator) – szczególne ograniczenie dla elektroterapii, magnetoterapii i laseroterapii, z powodu możliwości interferencji z urządzeniem i wywołania jego nieprawidłowego działania;
  • zaawansowane choroby układu krążenia (w tym niewydolność serca, arytmie, zakrzepica żył głębokich) – przeciwwskazania te dotyczą głównie elektroterapii, magnetoterapii, hydroterapii oraz termoterapii, które mogą nadmiernie obciążać układ sercowo-naczyniowy;
  • nowotwory i stany przednowotworowe – zabiegi takie jak elektroterapia, ultradźwięki, magnetoterapia, laseroterapia i termoterapia mogą stymulować wzrost komórek nowotworowych;
  • ciąża – szczególnie w przypadku stosowania ultradźwięków, magnetoterapii, laseroterapii i elektroterapii w okolicy brzucha i miednicy, gdzie wpływ tych metod na rozwijający się płód nie jest jednoznacznie określony;
  • zakrzepowe zapalenie żył i skłonność do zakrzepicy – przeciwwskazania dotyczą magnetoterapii, elektroterapii, termoterapii oraz laseroterapii, które mogą prowadzić do oderwania skrzepu i zwiększonego ryzyka zatorowości;
  • zaburzenia czucia i neuropatie obwodowe – w przypadku krioterapii, elektroterapii, ultradźwięków i termoterapii istnieje ryzyko poparzeń, odmrożeń lub uszkodzenia tkanek na skutek braku odpowiedniej reakcji na bodźce termiczne;
  • padaczka – stosowanie elektroterapii, laseroterapii i hydroterapii może zwiększać ryzyko wywołania napadu padaczkowego, zwłaszcza u pacjentów z niekontrolowaną padaczką;
  • infekcje skórne i otwarte rany – przeciwwskazane w krioterapii, hydroterapii, laseroterapii i termoterapii ze względu na możliwość nasilenia stanu zapalnego i ryzyko zakażenia;
  • choroba Raynauda, krioglobulinemia i nadwrażliwość na zimno – w przypadku krioterapii istnieje ryzyko zaostrzenia objawów i wywołania silnego skurczu naczyń krwionośnych;
  • choroby dermatologiczne i zakażenia skóry – przeciwwskazanie dla hydroterapii i laseroterapii, które mogą prowadzić do zaostrzenia zmian skórnych i infekcji;
  • nietrzymanie moczu i stolca – istotne ograniczenie w przypadku hydroterapii ze względów higienicznych i epidemiologicznych.

Terapia manualna

Terapia manualna jest skuteczną metodą leczenia bólu pleców, kręgosłupa oraz dysfunkcji stawów. Obejmuje ona mobilizację, manipulację stawów, techniki mięśniowe oraz pracę na tkankach miękkich. Pomaga przy ograniczeniach ruchomości i przywraca prawidłową funkcję układu mięśniowo-szkieletowego. Mimo licznych korzyści występują do niej przeciwwskazania:

  • zaawansowana osteoporoza (ryzyko złamań patologicznych) [7],
  • ostre stany zapalne stawów i tkanek miękkich (np. reumatoidalne zapalenie stawów w fazie aktywnej) [2],
  • złamania i niestabilność stawów,
  • nowotwory i zmiany przerzutowe w układzie kostnym,
  • infekcje miejscowe i ogólnoustrojowe,
  • choroby naczyniowe (np. tętniaki aorty, zakrzepica).

Podsumowanie

Indywidualna ocena pacjenta przed zastosowaniem fizjoterapii jest kluczowa dla bezpieczeństwa i skuteczności terapii [3]. Przestrzeganie przeciwwskazań pozwala na minimalizację ryzyka powikłań i optymalne wykorzystanie potencjału leczenia fizjoterapeutycznego, aby zapewnić pacjentom terapię dostosowaną do ich indywidualnych potrzeb i ograniczeń.

Źródła

  1. National Institute for Health and Care Excellence. (2022). Multiple sclerosis in adults: Management (NICE Guideline NG220). https://www.nice.org.uk/guidance/ng220
  2. England, B. R., Smith, B. J., Baker, N. A., Barton, J. L., Oatis, C. A., Guyatt, G., ... & Treadwell, J. R. (2023). 2022 American College of Rheumatology guideline for exercise, rehabilitation, diet, and additional integrative interventions for rheumatoid arthritis. Arthritis & Rheumatology, 75(8), 1299–1311. https://doi.org/10.1002/art.42507
  3. World Health Organization. (2020). WHO guidelines on physical activity and sedentary behaviour. https://www.who.int/publications/i/item/9789240015128
  4. Meah, V. L., Davies, G. A., & Davenport, M. H. (2020). Why can’t I exercise during pregnancy? Time to revisit medical ‘absolute’ and ‘relative’ contraindications: Systematic review of evidence of harm and a call to action. British Journal of Sports Medicine, 54(23), 1395–1404. https://doi.org/10.1136/bjsports-2020-102042
  5. Electrophysical agents – Contraindications and precautions: An evidence-based approach to clinical decision making in physical therapy. (2010). Physiotherapy Canada, 62(5), 1–80. https://doi.org/10.3138/ptc.62.5
  6. Nadler, S. F., Weingand, K., & Kruse, R. J. (2004). The physiologic basis and clinical applications of cryotherapy and thermotherapy for the pain practitioner. Pain Physician, 7(3), 395–399.

Zaloguj się

lub
Logujesz się na komputerze służbowym?
Nie masz konta? Zarejestruj się
Ten serwis jest chroniony przez reCAPTCHA oraz Google (Polityka prywatności oraz Regulamin reCAPTCHA).