Fakty i mity o stwardnieniu rozsianym – o czym powinniśmy pamiętać?

Stwardnienie rozsiane (SM) to przewlekła, autoimmunologiczna choroba układu nerwowego, która wciąż pozostaje jednym z najczęstszych schorzeń neurologicznych ludzi młodych. 

W Polsce SM dotyka około 50-60 tysięcy osób, a każdego roku diagnozowanych jest około 2 tys. nowych przypadków [1].

Pomimo rosnącej wiedzy na temat SM, wciąż funkcjonuje wiele mitów dotyczących przebiegu choroby, jej leczenia oraz wpływu na życie pacjentów. W artykule przedstawimy informacje na temat SM w celu obalenia najczęstszych mitów oraz podkreślimy znaczenie nowoczesnych terapii i wsparcia interdyscyplinarnego.

Take home message 

Stwardnienie rozsiane nie jest chorobą rzadką. Jako lekarz dowolnej specjalizacji lub inny specjalista działający w dziedzinie zdrowia z dużym prawdopodobieństwem będziesz także mieć kontakt z osobami z SM. Dlatego warto mieć podstawową, ale aktualną wiedzę na temat mechanizmów tej choroby, jej przebiegu, ale także stosowanych obecnie leków w terapii SM. 

Statystyki i rokowanie

Stwardnienie rozsiane diagnozowane jest najczęściej u osób w wieku 20-40 lat, z przewagą zachorowań wśród kobiet (2-3 razy częściej niż u mężczyzn). Współczesne terapie modulujące układ immunologiczny (DMTs) znacząco poprawiły jakość życia pacjentów i spowalniają progresję choroby. Przykładem jest leczenie natalizumabem, okrelizumabem czy fingolimodem, które redukują częstość rzutów nawet o 60-70% [2].

Uaktualnij swoją wiedzę! 

W kolejnych punktach obalamy najczęstsze mity dotyczące SM, które mogą wpływać na błędne postrzeganie choroby.

Mit: Stwardnienie rozsiane prowadzi nieuchronnie lub z dużym prawdopodobieństwem do wózka inwalidzkiego

Fakt: Dzięki wcześnie wprowadzonemu leczeniu modyfikującemu przebieg choroby pacjenci są chronieni przed kolejnymi rzutami, zmianami radiologicznymi w mózgu i rdzeniu kręgowym, ale również przed zanikami mózgu i niepełnosprawnością [3]. Obecnie w leczeniu dąży się do osiągnięcia NEDA, czyli braku progresji niepełnosprawności oraz aktywności rezonansowej. 

Dlatego szczególnie ważne jest, aby w kontakcie z pacjentem z SM nie odwoływać się do potencjalnej, przyszłej niepełnosprawności. Niedopuszczalne są stwierdzenia takie jak:

– jeśli Pani nie schudnie, to na wózku będzie Pani trudniej;
– warto teraz mieć dzieci, bo na wózku będzie Pani trudniej je wychować;
– musi Pani robić badania profilaktyczne, bo na wózku też można umrzeć na raka;

zacytowane zdania to autentyczne wypowiedzi lekarzy do pacjenta z SM!

Mit: SM jest chorobą dziedziczną

Fakt: Choć predyspozycje genetyczne mogą mieć wpływ na ryzyko zachorowania, to SM nie jest chorobą dziedziczoną w prosty sposób. Ryzyko zachorowania u bliskiego krewnego wynosi ok. 2-3%, co oznacza, że choroba nie jest bezpośrednio przekazywana [4].

Mit: SM negatywnie wpływa na płodność i przebieg ciąży

Fakt: Badania wykazują, że kobiety z SM mają takie same szanse na zajście w ciążę i donoszenie zdrowego dziecka jak zdrowe kobiety [5]. Kobiety z SM często spotykają się w gabinetach lekarzy ginekologów-położników z odmową prowadzenia ciąży z powodu niespecjalizowania się w prowadzeniu ciąż powikłanych lub obawy przed prowadzeniem ciąży u pacjentek na lekach DMTs. 

Warto wiedzieć, że obecnie są leki DMTs dopuszczone do stosowania w trakcie ciąży i karmienia piersią, a przebieg takiego leczenia jest ustalany z lekarzem neurologiem. Podkreślane jest też to, że jeśli kobieta z SM nie ma określonych rodzajów niepełnosprawności czy objawów, np. silnej spastyczności, to sama choroba nie jest przeciwwskazaniem do porodu naturalnego i znieczulenia zewnątrzoponowego. 

Mit: Ciąża zaostrza przebieg SM i zwiększa ryzyko poronień

Fakt: W okresie ciąży częstość rzutów spada, choć ryzyko ich wzrostu może pojawić się po porodzie. Odpowiednia opieka neurologiczna i położnicza minimalizuje to ryzyko [3].

Mit: Brak objawów oznacza, że leczenie nie jest potrzebne

Fakt: Stwardnienie rozsiane jest chorobą neurodegeneracyjną, a proces demielinizacji może postępować bezobjawowo lub z niewielkimi objawami. Natomiast wczesne leczenie zmniejsza ryzyko trwałych uszkodzeń. Dlatego obecnie mocno podkreśla się znaczenie szybkiej diagnostyki i niebagatelizowania objawów także w gabinetach lekarzy pierwszego kontaktu czy np. gabinetach fizjoterapeutów. 

Mit: Fizjoterapia jest przeznaczona tylko dla pacjentów w zaawansowanym stadium choroby

Fakt: Wczesne wprowadzenie fizjoterapii pomaga w utrzymaniu sprawności i redukcji objawów. Programy rehabilitacyjne są dostosowane do stopnia zaawansowania choroby i indywidualnych potrzeb pacjenta [6].

Podsumowanie

Nowoczesna wiedza o stwardnieniu rozsianym jest niezbędna, żeby dobrze wspierać pacjentów z SM. Właściwa edukacja pacjentów oraz ich otoczenia, w połączeniu z dostępem do skutecznych terapii, pozwala na prowadzenie pełnego i aktywnego życia pomimo diagnozy. Wsparcie interdyscyplinarne oraz wczesne wdrożenie leczenia są kluczowe dla poprawy rokowań pacjentów.

Dowiedz się więcej!

Wraz z Julią Pankiewicz przygotowałyśmy podcast NEUROWIZJA, którego pierwszy odcinek nosi tytuł Co warto wiedzieć o stwardnieniu rozsianym i pracy z pacjentem chorujących przewlekle? Zapraszamy do zapoznania się z pełną treścią odcinka, w którym omawiane jest zagadnienie przedstawione w artykule!

Przesłuchaj na Spotify!