U kogo należy oznaczać stężenie witaminy D?

Choć witamina D pełni ważną rolę w ustroju, to jej rutynowe oznaczenie nie jest konieczne u wszystkich pacjentów – jej oznaczenie należy każdorazowo rozważyć u pacjentów z grupy ryzyka.

Rola witaminy D

Witamina D wspiera:

1. prawidłowy rozwój kości – niedobór witaminy D prowadzi do osteomalacji u dorosłych i krzywicy u dzieci,
2. funkcjonowanie układu odpornościowego – ma działanie immunomodulacyjne, co oznacza, że wpływa na aktywność komórek odpornościowych i może zmniejszać ryzyko chorób autoimmunologicznych oraz infekcji,
3. zdrowie psychiczne – istnieją badania sugerujące związek między niskim poziomem witaminy D a depresją oraz innymi zaburzeniami nastroju.

Z tego powodu, szczególną uwagę należy zwrócić na grupy ryzyka, u których wymienione czynniki są szczególnie istotne.

Grupy ryzyka niedoboru witaminy D

Do osób szczególnie narażonych na niedobory witaminy D należą:

1. osoby z ograniczoną ekspozycją na słońce (w tym osoby starsze),
2. osoby z niską podażą witaminy D w diecie,
3. chorzy z niewydolnością wątroby i/lub nerek, zespołem nerczycowym, zespołami zaburzonego wchłaniania
4. chorzy przyjmujący niektóre leki: m.in przeciwpadaczkowe, glikokortykosteroidy, leki przeciwgrzybicze i przeciwretrowirusowe,.

Do odchyleń w badaniach laboratoryjnych sugerujących niedobór witaminy D3 należą:

1. niskie dobowe wydalanie wapnia z moczem ,
2. wysokie stężenie parathormonu,
3. podwyższony poziom fosfatazy alkalicznej,
4. niskie stężenie wapnia lub fosforu w surowicy krwi.

Do objawów radiologicznych potencjalnego niedoboru witaminy D3 mogą należeć m.in.:

1. osteopenia lub osteoporoza,
2. złamania osteoporotyczne.

Prawidłowy poziom witaminy D₃ definiuje się poprzez jej stężenie we krwi wynoszące powyżej 30-50 ng/ml. Poniżej 20 ng/ml można mówić o ciężkim niedoborze. Oba te stany wymagają odpowiedniej suplementacji. 

Referencje

1. Kennel, K. A., Drake, M. T., & Hurley, D. L. (2010). Vitamin D deficiency in adults: when to test and how to treat. Mayo Clinic proceedings, 85(8), 752–758. https://doi.org/10.4065/mcp.2010.0138
2. Teagarden, D. L., Meador, K. J., & Loring, D. W. (2014). Low vitamin D levels are common in patients with epilepsy. Epilepsy research, 108(8), 1352–1356. https://doi.org/10.1016/j.eplepsyres.2014.06.008
3. Płudowski, P., Kos-Kudła, B., Walczak, M., Fal, A., Zozulińska-Ziółkiewicz, D., Sieroszewski, P., Peregud-Pogorzelski, J., Lauterbach, R., Targowski, T., Lewiński, A., Spaczyński, R., Wielgoś, M., Pinkas, J., Jackowska, T., Helwich, E., Mazur, A., Ruchała, M., Zygmunt, A., Szalecki, M., Bossowski, A., … Misiorowski, W. (2023). Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. Nutrients, 15(3), 695. https://doi.org/10.3390/nu15030695