Wyszukaj w publikacjach
6 żelaznych zasad suplementacji dla kobiet planujących ciążę i w czasie jej trwania
Współczesne podejście do suplementacji w ciąży i w okresie jej planowania wymaga znacznie większej precyzji niż jeszcze kilka lat temu. Nie wystarczy zalecić „kwas foliowy i witaminę D” – dziś lekarz prowadzący pacjentkę okołokoncepcyjną staje przed pytaniami o konkretne formy substancji, ich dawki, biodostępność, jakość preparatów oraz – coraz częściej – również rolę mężczyzny w procesie przygotowania do ciąży.
Jednym z największych wyzwań klinicznych pozostaje żelazo – niedobory dotyczą nawet 8 na 10 kobiet w III trymestrze, co potwierdzają najnowsze badania. Prawidłowe rozpoznanie (oznaczenie ferrytyny) i suplementacja dobrze tolerowaną formą żelaza to fundament nowoczesnej opieki nad ciężarną.
Jednocześnie zmieniają się oficjalne rekomendacje. W 2024 roku Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaktualizowało swoje stanowisko dotyczące suplementacji, zwracając uwagę nie tylko na profilaktykę wad cewy nerwowej, ale również na aspekty związane z epigenetyką, ryzykiem objawów ubocznych, a nawet przewlekłym narażeniem na niezmetabolizowane formy niektórych składników.
Jak dobrać suplementację w ciąży zgodnie z aktualnymi wytycznymi?
W praktyce klinicznej coraz częściej uwzględnia się:
- etap fizjologiczny: prekoncepcja, poszczególne trymestry, połóg, laktacja;
- stan metaboliczny pacjentki (np. niedoczynność tarczycy, insulinooporność);
- tolerancję substancji aktywnych – szczególnie żelaza, które w klasycznych formach często powoduje dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego;
- jakość i czystość stosowanych preparatów;
- zgodność ze zaktualizowanymi rekomendacjami PTGiP.
W szczególności podkreśla się:
- konieczność rozpoczęcia suplementacji folianów co najmniej 12 tygodni przed planowanym poczęciem;
- łączną suplementację kwasu foliowego (400 µg) i aktywnego folianu (5-MTHF, 400 µg) w okresie prekoncepcyjnym (co najmniej 12 tygodni przed poczęciem) oraz 800 μg aktywnego folianu w ciąży i po porodzie;
- znaczenie choliny, witaminy B6 i B12 w kontekście wsparcia szlaku metylacyjnego i prewencji wad cewy nerwowej;
- konieczność monitorowania ferrytyny i indywidualizacji suplementacji żelaza już od II trymestru ciąży.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze preparatu dla kobiet w ciąży?
Oprócz składu i dawek, w codziennej praktyce znaczenie ma:
- forma chemiczna składników – np. laktoferyna jako nośnik żelaza, DHA w otoczce dojelitowej;
- tolerancja kliniczna – szczególnie w przypadku suplementacji żelaza, która decyduje o compliance i skuteczności terapii;
- ryzyko nadmiaru UMFA (niezmetabolizowanego kwasu foliowego we krwi);
- realne zapotrzebowanie pacjentki – m.in. ferrytyna <60 µg/l już w II trymestrze.
Warto również zwrócić uwagę na preparaty objęte dobrowolnym systemem jakości, np. NQS – gwarantującym:
- potwierdzoną czystość i skład każdej partii,
- zgodność z etykietą i aktualnymi rekomendacjami,
- wysokie standardy produkcji (zbieżne z GMP dla leków).
Zobacz materiał i wykorzystaj tę wiedzę w praktyce
O tym, jak prowadzić suplementację u kobiet planujących ciążę i ciężarnych, zgodnie z aktualnymi rekomendacjami PTGiP, opowiada w krótkim materiale wideo prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś.
W rozmowie porusza najczęstsze wątpliwości kliniczne: od doboru formy folianów, przez znaczenie choliny i żelaza, po jakość preparatów i rolę ojca w okresie prekoncepcyjnym.
