Wyszukaj w publikacjach
Praca w ramach podstawowej opieki zdrowotnej jest wyjątkowo wymagająca za sprawą różnorodności zagadnień zdrowotnych pacjentów zgłaszających się do lekarzy w celu uzyskania pomocy. Obecnie wielu lekarzy rozpoczyna pracę w POZ krótko po zakończeniu studiów i odbyciu stażu podyplomowego, mając z jednej strony niedawno przyswojoną znaczną dawkę wiedzy, ale z drugiej – niewielkie doświadczenie.
Kardiologia jest uznawana za największą część chorób wewnętrznych, a choroby układu sercowo-naczyniowego są najpopularniejszymi schorzeniami w populacji polskiej. Ponadto to właśnie przez choroby serca i naczyń umiera najwięcej osób. Kardiologia dzisiaj to niezwykle obszerna dziedzina, która została podzielona na wiele mniejszych specjalizacji – tzn. wyszczególniono kardiologów inwazyjnych, elektrofizjologów, ekspertów od farmakoterapii, osoby pracujące na oddziałach intensywnej terapii itd. Niemniej jednak należy pamiętać, że pacjent wymaga najpierw holistycznego spojrzenia i zwykle zaadresowania podstawowych zagadnień klinicznych.
Praca lekarza POZ bezsprzecznie łączy się z kardiologią, a choroby kardiologiczne stanowią jedne z głównych przyczyn konsultacji lekarskich. W związku z tym przedstawiamy 10 rad kardiologicznych dla lekarzy POZ.
1. Przede wszystkim prewencja
Przyczyną chorób sercowo-naczyniowych w dużej mierze są modyfikowalne czynniki ryzyka. Warto podczas rutynowych wizyt w POZ zachęcić pacjenta do modyfikacji stylu życia, mając na uwadze redukcję ryzyka rozwoju chorób kardiologicznych w przyszłości. Tak, wydawałoby się, trywialny krok, może mieć bardzo duże przełożenie na zdrowie chorych!
2. Oceniaj ryzyko sercowo-naczyniowe
Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) zalecają regularną ocenę indywidualnego ryzyka sercowo-naczyniowego. W wytycznych przedstawiono konkretne narzędzia, w tym np. skalę SCORE2.
Dzięki odpowiedniej ocenie pacjenta można wyznaczyć cele terapeutyczne, np. docelowe stężenie cholesterolu LDL, a zatem ma ona realne przełożenie na schematy farmakoterapii.
Warto jednak dodać, że nawet autorzy wytycznych zwrócili uwagę na fakt związany z ograniczeniem wykorzystania poszczególnych narzędzi, tzn. dana skala może upraszczać wiele aspektów.
3. Nadciśnienie tętnicze – unikaj monoterapii
Nadciśnienie tętnicze to jedna z najczęściej występujących chorób w Polsce i pomimo stopniowo poprawiającej się kontroli tej choroby, nadal istnieje ogromna potrzeba poprawy u ogromnej grupy pacjentów. W wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego w bardzo przystępny sposób przedstawiono określone schematy lecznicze znajdujące zastosowanie podczas codziennej praktyki lekarskiej. W zdecydowanej większości przypadków preferowanym rozwiązaniem jest stosowanie przynajmniej dwóch molekuł, które powinny być połączone w jednej tabletce, tak aby zwiększać compliance pacjentów.
4. Dyslipidemia – indywidualizuj cele terapii
Ten punkt jest bezpośrednio połączony z punktem 2., bo to właśnie w zależności od indywidualnego ryzyka sercowo-naczyniowego ustalamy docelowe stężenie cholesterolu LDL.
Dyslipidemia jest uznawana za najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego w Polsce, który zbiera ogromne żniwa i powinien być lepiej kontrolowany – także za sprawą opieki w ramach POZ. Podstawą leczenia pozostaje modyfikacja stylu życia, jednak doświadczenie oraz dane naukowe wskazują niestety na ograniczoną skuteczność tej metody leczenia zaburzeń gospodarki cholesterolowej.
5. Optymalizuj leczenie niewydolności serca
Obecnie obserwujemy rosnącą grupę pacjentów z niewydolnością serca, co jest związane z coraz lepszym leczeniem zawałów serca, starzejącym się społeczeństwem, a także lepszymi metodami diagnostycznymi. Leczenie niewydolności serca to proces, a nie epizod, a zalecone leczenie należy uznać za aktualne w momencie jego przepisania. Podczas kolejnych wizyt pacjent może wymagać modyfikacji leczenia.
W wytycznych ESC zalecono stopniową intensyfikację leczenia i dążenie do maksymalnych zalecanych dawek, ponieważ wówczas rośnie szansa na poprawę rokowania pacjenta. Niejednokrotnie podczas hospitalizacji pacjent ma przepisane leczenie, które powinno być dalej eskalowane w ramach ambulatoryjnej opieki w przypadku dobrej tolerancji leczenia, ale także np. w przypadku niewystarczających dawek leków diuretycznych objawiających się cechami zastoju w krążeniu.
6. Migotanie przedsionków – rozważ leczenie przeciwkrzepliwe
Migotanie przedsionków (AF – atrial fibrillation) to najczęstsza nadkomorowa arytmia, której częstość występowania rośnie wraz z wiekiem. AF to znacząco wyższe ryzyko udaru i może być wskazaniem do stosowania leczenia przeciwkrzepliwego. Oceniaj regularnie wskazania do takiej terapii z wykorzystaniem skali CHA2DS2-VA podczas opieki nad pacjentami z AF.
7. Zmniejszaj ryzyko krwawienia podczas terapii przeciwkrzepliwej i przeciwpłytkowej
W kardiologii od dawna zastosowanie znalazło szereg molekuł przeciwkrzepliwych i przeciwpłytkowych. Przyjmowanie tych leków przekłada się na większe ryzyko krwawienia. Należy pamiętać, że dany efekt terapeutyczny może być zrealizowany jedynie dzięki regularnemu stosowaniu określonych farmaceutyków. W przypadku wystąpienia powikłań należy najpierw rozważyć czy nie ma innych, odwracalnych przyczyn krwawienia, zamiast od razu rezygnować z terapii.
8. Nie obawiaj się współpracy z kardiologiem
Współpraca pomiędzy lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej a kardiologiem jest wpisana w schemat optymalnego procesu diagnostyczno-terapeutycznego. Lekarz POZ powinien mieć możliwość konsultowania pacjenta z kardiologiem, ale także z drugiej strony niejednokrotnie kardiolog liczy na kontynuację opieki nad pacjentem w ramach POZ. Wydaje się, że wzajemne uzupełnienie powinno przełożyć się na poprawę komfortu, ale także rokowania pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi.
9. Jednoodprowadzeniowe EKG może być podstawą rozpoznania zaburzeń rytmu serca
Obecnie coraz popularniejsze w populacji są różnego rodzaju urządzenia mające możliwość rejestracji zapisów EKG. W wytycznych ESC jasno napisano, że jednoodprowadzeniowy, niebudzący wątpliwości zapis może być podstawą rozpoznania AF, bloków przedsionkowo-komorowych oraz innych zaburzeń rytmu serca. Należy jednak znać ograniczenia tych urządzeń – nie są wskazane do oceny niedokrwienia mięśnia sercowego!
10. Pamiętaj o nowych możliwościach leczenia otyłości
Otyłość stanowi bardzo duże wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej, ale także indywidualnie dla poszczególnych pacjentów. Leczenie tej choroby wymaga zaangażowania wielu specjalistów oraz przede wszystkim pacjenta. Na rynku są dostępne leki mogące uzupełnić leczenie otyłości, wspierając pacjenta w znacznej redukcji masy ciała. Analogi GLP-1, bo o nich mowa, są przede wszystkim lekami hipoglikemizującymi, ale bywają także wykorzystywane w leczeniu otyłości z dobrym efektem. Warto znać ich możliwości, jak również profil działań niepożądanych, aby móc zaoferować pacjentom wsparcie w leczeniu.
