Skala Capriniego

ocena ryzyka ŻChZZ u pacjentów poddawanych zabiegom chirurgicznym

Zapisuję

Zapisz

Zapisane

Choroby wewnętrzne

Opis

Interwencje chirurgiczne zwiększają ryzyko wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ŻChZZ). Aby oszacować jej prawdopodobieństwo i wdrożyć odpowiednią profilaktykę, stosuje się najczęściej skalę Capriniego.

Interpretacja

0 pkt

Bardzo małe ryzyko ŻChZZ

Nie jest zalecana dodatkowa profilaktyka farmakologiczna ani mechaniczna (poza wczesnym uruchomieniem).

1-2 pkt

Małe ryzyko ŻChZZ

Warto zastosować profilaktykę mechaniczną, najlepiej w postaci przerywanego ucisku pneumatycznego (PUP).

3-4 pkt

Średnie ryzyko ŻChZZ

Warto zastosować profilaktykę mechaniczną, najlepiej w postaci przerywanego ucisku pneumatycznego (PUP). Jeśli nie współistnieje wysokie ryzyko powikłań krwotocznych, dobrym rozwiązaniem będzie również farmakoprofilaktyka z wykorzystaniem HDCz lub HNF 5000 j.m. co 12 godzin.

≥5 pkt

Duże ryzyko ŻChZZ.

Należy zastosować farmakoprofilaktykę w postaci HDCz lub HNF 5000 j.m. co 12 h, najlepiej w połączeniu z profilaktyką mechaniczną z wykorzystaniem pończoch elastycznych o stopniowanym ucisku (PSU) lub przerywanego ucisku pneumatycznego (PUP). U pacjentów niemogących stosować heparyn należy zamienić je na fondaparynuks, a u tych, u których występuje duże ryzyko powikłań krwotocznych - włączyć tylko profilaktykę mechaniczną. Z kolei w przypadku chorych na nowotwory należy przedłużyć farmakoprofilaktykę z wykorzystaniem HDCz do 4 tygodni.

Fizjologia

Naruszenie ciągłości tkanek podczas zabiegów chirurgicznych może prowadzić do nadmiernej aktywacji układu krzepnięcia. Taki stan sprzyja żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej (ŻChZZ), która manifestuje się jako zakrzepica żył głębokich lub zatorowość płucna.

Do oszacowania prawdopodobieństwa wystąpienia ŻChZZ wykorzystuje się najczęściej skalę Capriniego, uwzględniającą pozostałe czynniki zwiększające ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych, takie jak: wiek, choroby współistniejące, wywiad ginekologiczny i czynniki genetyczne.

Do ogólnej oceny ryzyka ŻChZZ podczas hospitalizacji (również na oddziałach internistycznych) wykorzystuje się skalę padewską, a w przypadku pacjentów z nowotworami złośliwymi (leczonych ambulatoryjnie chemioterapią) lepiej sprawdza się skala Khorana.

Parametry

Oceniając pacjenta w skali Capriniego, wykorzystuje się informacje o:

wieku,
BMI,
rodzaju zabiegu operacyjnego,
czasie unieruchomienia,
współwystępowaniu chorób internistycznych,
poważnych chorobach i stanach nagłych w ostatnim miesiącu,
wywiadzie ginekologicznym,
czynnikach genetycznych,
innych stanach sprzyjających powikłaniom zakrzepowo-zatorowym.

Kody ICD-10

Zewnętrzne przyczyny zachowania i zgonu

Y83

Operacja chirurgiczna i inne zabiegi chirurgiczne jako przyczyna nieprawidłowej reakcji pacjenta lub późniejszych powikłań, bez informacji o niepowodzeniu w trakcie zabiegu

Choroby układu krążenia

I74

Zatorowość i zakrzepica tętnicza

I80

Zapalenie żył i zakrzepowe zapalenie żył

I81

Zakrzep żyły wrotnej

I26

Zator płucny

Źródła

Caprini JA, Arcelus JI, Hasty JH, Tamhane AC, Fabrega F. Clinical assessment of venous thromboembolic risk in surgical patients. Semin Thromb Hemost. 1991;17 Suppl 3:304-12. PMID: 1754886.
Anderson DR, Morgano GP, Bennett C, Dentali F, Francis CW, Garcia DA, Kahn SR, Rahman M, Rajasekhar A, Rogers FB, Smythe MA, Tikkinen KAO, Yates AJ, Baldeh T, Balduzzi S, Brożek JL, Ikobaltzeta IE, Johal H, Neumann I, Wiercioch W, Yepes-Nuñez JJ, Schünemann HJ, Dahm P. American Society of Hematology 2019 guidelines for management of venous thromboembolism: prevention of venous thromboembolism in surgical hospitalized patients. Blood Adv. 2019 Dec 10;3(23):3898-3944. doi: 10.1182/bloodadvances.2019000975. PMID: 31794602; PMCID: PMC6963238.
Tomkowski W, Kuca P, Urbanek T, et al. Venous thromboembolism – recommendations on the prevention, diagnostic approach, and management. The Polish Consensus Statement 2017. Acta Angiol. 2017; 2: 35–71. doi: 10.5603/AA.2017.0008.