Nidrazid

Wskazania

Leczenie wszystkich płucnych i pozapłucnych postaci gruźlicy oraz profilaktyka postaci płucnych. Przed rozpoczęciem leczenia zalecane jest przeprowadzenie testu wrażliwości. Produkt leczniczy jest wskazany do stosowania u dorosłych i u dzieci w wieku powyżej 3 lat.

Dawkowanie

Dawki terapeutyczne u dorosłych wynoszą 5 mg/kg mc./dobę, maks. 300 mg/dobę, u dzieci 5 do 10 mg/kg mc./dobę, maks. 300 mg/dobę. Jeśli lek stosuje się 2 razy w tyg., dawkę dobową u dorosłych i u dzieci należy zwiększyć do 15 mg/kg mc., maks. do 900 mg 2 razy w tyg. W profilaktyce u pacjentów dorosłych należy stosować dawkę 300 mg/dobę, u dzieci 5-10 mg/kg mc./dobę, do całkowitej dawki 300 mg. Aby zapobiec wystąpieniu neuropatii, należy codziennie stosować jednocześnie pirydoksynę w dawce 10 mg. Jeśli wystąpi zapalenie nerwu, dawkę należy zwiększyć do 50 mg/dobę. Nie jest konieczne zmniejszenie dawki u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek, o ile stężenie kreatyniny nie przekracza 530,5 µmol/l. U pacjentów z klirensem kreatyniny poniżej 10 ml/min lub z bezmoczem podaje się połowę dawki.

Uwagi

Zaleca się podawanie raz/dobę na czczo (co najmniej 30 minut przed posiłkiem lub 2 h po posiłku). W razie trudności z połknięciem, tabletkę można rozkruszyć.

Działanie

Izoniazyd (hydrazyd kwasu izonikotynowego) ma wybiórcze bakteriobójcze działanie na zewnątrzkomórkowe i wewnątrzkomórkowe aktywnie rosnące prątki Mycobacterium tuberculosis; jego działanie na postaci nieaktywne jest bakteriostatyczne. W związku ze stosunkowo szybkim występowaniem oporności prątków, izoniazyd stosuje się w skojarzeniu z innymi lekami przeciwgruźliczymi (jedynie w przypadku stosowania profilaktycznego, wystarczające jest stosowanie samego izoniazydu).

Skład

1 tabl. zawiera 100 mg izoniazydu.

Interakcje

Pirydoksyna zmniejsza działanie toksyczne produktu leczniczego. Alkohol nasila działanie toksyczne produktu leczniczego. Izoniazyd hamuje metabolizm leków w wątrobie, nasilając tym samym działanie i toksyczność np. leków przeciwpadaczkowych (fenytoiny, prymidonu, karbamazepiny, etosuksymidu), doustnych leków przeciwzakrzepowych i niektórych pochodnych benzodiazepin. Podczas jednoczesnego stosowania tych leków z izoniazydem, zaleca się modyfikację ich dawkowania. Stosowanie ryfampicyny jednocześnie z izoniazydem zwiększa częstość występowania działania hepatotoksycznego (ryfampicyna jako silny induktor enzymów wątrobowych wpływa na metabolizm izoniazydu). Jednoczesne stosowanie cykloseryny i disulfiramu zwiększa częstość występowania działań niepożądanych dotyczących OUN. Jednoczesne podawanie innych leków przeciwgruźliczych ogranicza występowanie oporności prątków na leczenie. Leki zobojętniające zawierające glin, zmniejszają wchłanianie izoniazydu, z tego względu zalecane jest podawanie izoniazydu 1 h przed przyjęciem leków zobojętniających. Silne induktory enzymów wątrobowych (np. barbiturany) mogą zwiększać szybkość metabolizmu izoniazydu i tym samym zmniejszać jego stężenie w osoczu. Z tego względu nie jest zalecane stosowanie tych leków w trakcie leczenia izoniazydem. Izoniazyd może zmniejszać stężenie ketokonazolu w osoczu. Długotrwałe stosowanie izoniazydu przed zabiegiem chirurgicznym może przedłużać działanie alfentanylu poprzez hamowanie enzymów wątrobowych. Nie stwierdzono występowania krzyżowej oporności między izoniazydem i innymi lekami przeciwgruźliczymi (ryfampicyną, etambutolem). Pacjenci stosujący izoniazyd powinni unikać pokarmów zawierających tyraminę i histaminę (takich, jak ser, ryby, czerwone wino).

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na izoniazyd lub którąkolwiek z substancji pomocniczych produktu leczniczego. Ciężka niewydolność wątroby, polekowa niewydolność wątroby.

Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności

Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z padaczką, psychozą, wyraźną skłonnością do krwawień, zapaleniem nerwu, zaburzeniami czynności wątroby w wywiadzie, AIDS oraz u pacjentów w podeszłym wieku. Ze względu na możliwe działania niepożądane zalecane jest regularne wykonywanie badań czynności wątroby, szczególnie jeśli pacjent odczuwa dolegliwości. W trakcie leczenia większymi dawkami izoniazydu może wystąpić niedobór pirydoksyny (witaminy B6) w organizmie, co może prowadzić do zwiększenia częstości występowania niektórych działań niepożądanych. Zalecane jest jednoczesne stosowanie pirydoksyny. W trakcie stosowania produktu leczniczego nie należy pić napojów alkoholowych. Podczas stosowania izoniazydu odnotowano przypadki ciężkich reakcji skórnych, w tym zespół Stevensa-Johnsona (ang. Stevens-Johnson syndrome, SJS) oraz toksycznej nekrolizy naskórka (ang. toxic epidermal necrolysis, TEN), niektóre z nich zakończone zgonem (patrz CHPL). Pacjenci powinni zostać poinformowani o objawach przedmiotowych i podmiotowych oraz dokładnie sprawdzani pod kątem pojawienia się reakcji skórnych. Jeśli występują objawy przedmiotowe lub podmiotowe SJS lub TEN (np. postępująca wysypka skórna często z pęcherzami lub zmianami na błonach śluzowych), pacjenci powinni natychmiast skonsultować się z lekarzem. Należy na stałe przerwać leczenie izoniazydem, jeżeli nie można ustalić innej etiologii tych objawów. Podczas leczenia lekami przeciwgruźliczymi obserwowano ciężkie, uogólnione reakcje nadwrażliwości, w tym przypadki zakończone zgonem, takie jak objawy układowe eozynofilii (zespół DRESS). Należy zaznaczyć, że wczesne objawy nadwrażliwości, takie jak gorączka, powiększenie węzłów chłonnych lub zaburzenia biologiczne (w tym eozynofilia, zaburzenia czynności wątroby) mogą wystąpić bez wyraźnej wysypki. Jeśli takie objawy są obecne, pacjent powinien natychmiast skonsultować się z lekarzem. Należy przerwać leczenie, jeżeli nie można ustalić innej etiologii tych objawów.

Działania niepożądane

Najczęściej występują działania niepożądane dotyczące układu nerwowego i czynności wątroby. Częstość występowania oraz nasilenie działań niepożądanych zwiększa się wraz z dawką, przy czym działania niepożądane występują częściej u pacjentów w złym stanie ogólnym (np. niedożywionych), z chorobami metabolicznymi (np. cukrzycą), z nadczynnością tarczycy, niewydolnością nerek itp. Większa częstość występowania obserwowana jest u pacjentów tzw. „wolno acetylujących”. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (bardzo rzadko) agranulocytoza, niedokrwistość hemolityczna, niedokrwistość syderoblastyczna, niedokrwistość aplastyczna, trombocytopenia, eozynofilia, limfadenopatia. Zaburzenia układu immunologicznego: (bardzo rzadko) zespół toczniopodobny (zapalenie naczyń). Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (często) niedobór pirydoksyny; (rzadko) jadłowstręt, pelagra. Zaburzenia psychiczne: (często) zaburzenia psychiczne, psychoza. Zaburzenia układu nerwowego: (często) neuropatia obwodowa (z parestezjami), ból głowy, zawroty głowy; (rzadko) skurcze mięśni, zapalenie nerwu wzrokowego. Zaburzenia żołądka i jelit: (często) nudności, wymioty, niestrawność. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: (niezbyt często) żółtaczka, zapalenie wątroby. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (rzadko) skórne reakcje alergiczne, pokrzywka, świąd, wyprysk, wysypka, rumień, zmiany pelagryczne. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: (bardzo rzadko) ginekomastia. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (niezbyt często) zmęczenie, osłabienie, gorączka. Badania diagnostyczne: (bardzo często) zwiększenie aktywności aminotransferaz; (bardzo rzadko) hiperbilirubinemia, hiperglikemia, kwasica metaboliczna. Niewydolność wątroby objawia się zwiększeniem aktywności aminotransferaz w surowicy, hiperbilirubinemią, rozwojem żółtaczki, rzadko zapaleniem wątroby o różnym nasileniu. Do najczęściej występujących objawów należą: jadłowstręt, nudności, zmęczenie i osłabienie. Umiarkowane zwiększenie aktywności aminotransferaz w surowicy występuje u 10-20% pacjentów przyjmujących izoniazyd. Zwiększenie to występuje najczęściej w 4.-6. miesiącu leczenia, może jednak wystąpić w dowolnym momencie w trakcie leczenia. Jest przemijające i ustępuje bez konieczności przerywania leczenia. Rzadko występuje postępująca niewydolność wątroby wraz z odpowiadającymi objawami, czasami ze skutkiem śmiertelnym. W przypadkach jawnego klinicznie zapalenia wątroby, przebiegającego z takimi objawami, jak nudności, wymioty i zmęczenie, konieczne jest natychmiastowe przerwanie stosowania produktu leczniczego. Częstość występowania działania hepatotoksycznego zwiększa się z wiekiem. Jest ono rzadkie u pacjentów w wieku poniżej 20 lat i wzrasta do 2,3% u pacjentów w wieku powyżej 50 lat.

Ciąża i laktacja

Jeśli stosunek korzyści do ryzyka jest korzystny, można stosować produkt leczniczy również w okresie ciąży, jednak zalecane jest wówczas jednoczesne podawanie pirydoksyny. Izoniazyd przenika do mleka kobiet karmiących piersią. Jego stężenie w mleku jest jednak niewielkie. Stosowanie izoniazydu nie jest wskazaniem do przerwania karmienia piersią, jednak należy obserwować karmione dziecko z powodu możliwości wystąpienia objawów toksycznego działania izoniazydu.

Przedawkowanie

Izoniazyd zmniejsza stężenie pirydoksyny, a następnie również kwasu γ-aminomasłowego, co prowadzi do skurczów mięśni. Objawy kliniczne pojawiają się w ciągu 30 minut do 3 h. W lżejszych postaciach przedawkowanie objawia się nudnościami, wymiotami, wysypką skórną; w cięższych postaciach mogą wystąpić zaburzenia układu nerwowego ze skurczami mięśni, zawrotami głowy i ataksją, kwasica metaboliczna i hiperglikemia. Leczenie przedawkowania obejmuje płukanie żołądka, leczenie podtrzymujące oraz dożylne podawanie pirydoksyny w dawce odpowiadającej dawce przyjętego izoniazydu. W celu kontroli skurczów mięśni można dożylnie podawać diazepam; kwasicę metaboliczną koryguje się za pomocą wodorowęglanu sodu. W ciężkich przypadkach wskazana jest hemodializa (izoniazyd jest szybko usuwany zarówno w dializie otrzewnowej jaki i hemodializie). Nie jest znana swoista odtrutka.

ICD-10