Rifampicyna TZF

Wskazania

Ryfampicyna jest wskazana do stosowania w niżej wymienionych zakażeniach. Gruźlica: w skojarzeniu z innymi lekami przeciwprątkowymi stosuje się w leczeniu wszystkich postaci gruźlicy, w tym zdiagnozowanych po raz pierwszy, zaawansowanych, przewlekłych i lekoopornych. Ryfampicyna jest skuteczna w leczeniu większości zakażeń wywołanych przez atypowe szczepy Mycobacterium. Trąd: w skojarzeniu z co najmniej jednym innym lekiem działającym na prątki trądu stosuje się w leczeniu postaci trądu licznoprątkowej oraz skąpoprątkowej, aż do likwidacji zakażenia. Bruceloza, legionelloza i ciężkie zakażenia wywołane przez gronkowce: aby zapobiec rozwojowi szczepów opornych, ryfampicynę stosuje się w skojarzeniu z innym antybiotykiem odpowiednim w leczeniu danego zakażenia. Zapobieganie meningokokowemu zapaleniu opon mózgowych: leczenie bezobjawowych nosicieli Neisseria meningitidis w celu wyeliminowania meningokoków z części nosowej gardła. Zakażenia Haemophilus influenzae: leczenie bezobjawowych nosicieli H. influenzae i zapobieganie rozwojowi zakażenia u narażonych na kontakt z tą bakterią dzieci w wieku 4 lat lub młodszych. Podejmując decyzję o leczeniu należy uwzględnić oficjalne zalecenia dotyczące stosowania leków przeciwbakteryjnych.

Dawkowanie

Ryfampicynę należy stosować razem z innymi lekami przeciwprątkowymi. Gruźlica. Dorośli: zwykle podaje się 8-12 mg/kg mc./dobę. Pacjentom o mc. poniżej 50 kg podaje się 450 mg/dobę. Pacjentom o mc. powyżej 50 kg podaje się co najmniej 600 mg/dobę. Dzieci: zwykle podaje się 10-20 mg/kg mc./dobę. Nie należy podawać dawki większej niż 600 mg/dobę. Trąd. Zwykle podaje się dawkę 600 mg ryfampicyny raz w m-cu lub, alternatywnie, 10 mg/kg mc. raz/dobę. Pacjentom o mc. poniżej 50 kg podaje się 450 mg/dobę. Pacjentom o mc. powyżej 50 kg podaje się 600 mg/dobę. W leczeniu trądu ryfampicynę należy zawsze stosować w skojarzeniu z co najmniej jednym innym lekiem przeciwtrądowym. Bruceloza, legionelloza, ciężkie zakażenia wywołane przez gronkowce. Dorośli: zwykle podaje się 600-1200 mg/dobę, w 2-4 dawkach podzielonych, w skojarzeniu z innym odpowiednim antybiotykiem, aby zapobiec powstawaniu opornych szczepów bakterii, która wywołała zakażenie. Zapobieganie meningokokowemu zapaleniu opon mózgowych. Dorośli: 600 mg 2x/dobę przez 2 dni. Dzieci 1-12 lat: 10 mg/kg mc. 2x/dobę przez 2 dni. Dzieci 3-12 m-cy: 5 mg/kg mc. 2x/dobę przez 2 dni. Zapobieganie zakażeniom wywoływanym przez Haemophilus influenzae. Dorośli i dzieci: jeśli zakażenie Haemophilus influenzae występuje w rodzinie, w której jest dziecko 4 lata lub młodsze, zaleca się podawanie wszystkim członkom rodziny (w tym dziecku) ryfampicynę w dawce 20 mg/kg mc. raz/dobę (maks. 600 mg/dobę) przez 4 dni. Podawanie leku należy rozpocząć przed wypisaniem osoby zakażonej ze szpitala. Noworodki (1. m-c): 10 mg/kg mc./dobę przez 4 dni. Pacjenci z zaburzoną czynnością wątroby. U pacjentów z zaburzoną czynnością wątroby nie należy przekraczać dawki 8 mg/kg mc./dobę. Pacjenci w podeszłym wieku. U pacjentów w podeszłym wieku wydalanie ryfampicyny zmniejsza się proporcjonalnie do fizjologicznego osłabienia wydolności nerek; ze względu na zwiększenie kompensacyjnego wydalania wątroby, T_0,5 we krwi jest podobny jak u młodszych pacjentów. W jednym badaniu notowano zwiększone stężenie ryfampicyny we krwi u pacjentów w podeszłym wieku. Należy więc zachować ostrożność w stosowaniu ryfampicyny w tej grupie pacjentów, szczególnie jeśli występuje niewydolność wątroby.

Uwagi

Produkt leczniczy w dawce wyliczonej odpowiednio do mc. pacjenta, podaje się raz/dobę, co najmniej 30 minut przed jedzeniem lub 2 h po jedzeniu, popijając szklanką wody.

Działanie

Ryfampicyna jest antybiotykiem przeciwgruźliczym działającym bakteriobójczo. Działa zwłaszcza na szybko namnażające się bakterie zewnątrzkomórkowe, lecz wykazuje również działanie na bakterie znajdujące się wewnątrz komórek. Ryfampicyna wykazuje działanie na powoli i średnio szybko namnażające się prątki Mycobacterium tuberculosis. Ryfampicyna hamuje aktywność polimerazy RNA zależnej od DNA u szczepów wrażliwych. Wykazuje silne działanie na bakteryjną polimerazę RNA, jednocześnie nie hamując enzymu u ssaków. Krzyżowa oporność występuje w przypadku innych antybiotyków z grupy pochodnych ryfamycyny.

Skład

1 kaps. zawiera 150 mg lub 300 mg ryfampicyny.

Interakcje

Ryfampicyna jest silnym induktorem niektórych enzymów cytochromu P450. Podawanie ryfampicyny z lekami, które są metabolizowane przez te enzymy cytochromu P450 może przyspieszać metabolizm tych leków i zmniejszać ich aktywność. Dlatego należy zachować ostrożność przy zastosowaniu ryfampicyny z lekami metabolizowanymi przez cytochrom P450. Aby utrzymać optymalne stężenie terapeutyczne tych leków po rozpoczęciu lub zakończeniu jednoczesnego podawania ryfampicyny, może być konieczna odpowiednia zmiana ich dawkowania. Leki metabolizowane z udziałem enzymów cytochromu P450: leki przeciwdrgawkowe (np. fenytoina); przeciwarytmiczne (np. dyzopiramid, meksyletyna, chinidyna, tokainid, propafenon); antagoniści hormonów (antyestrogeny, np. tamoksyfen, toremifen, gestrynon); leki przeciwpsychotyczne (np. haloperydol, aripiprazol); leki przeciwzakrzepowe (np. pochodne kumaryny); podczas jednoczesnego podawania ryfampicyny i tych leków wskazane jest codzienne oznaczanie czasu protrombinowego i odpowiednia modyfikacja dawki leku; leki przeciwgrzybicze pochodne azolowe (np. flukonazol, itrakonazol, ketokonazol, worykonazol); leki przeciwwirusowe (np. zydowudyna, sakwinawir, indynawir, nelfinawir, atazanawir, lopinawir, newirapina, efawirenz, amprenawir); barbiturany; leki blokujące receptory β-adrenergiczne (np. bisoprolol, propanolol); antagoniści wapnia (np. diltiazem, nifedypina, werapamil, nikardypina, nizoldypina, nimodypina, izradypina); leki anksjolityczne i nasenne (np. benzodiazepiny, zolpidem, zopiklon); leki przeciwbakteryjne (np. chloramfenikol, klarytromycyna, dapson, doksycyklina, fluorochinolony, telitromycyna); kortykosteroidy; glikozydy nasercowe (np. digitoksyna, digoksyna); klofibrat; hormonalne środki antykoncepcyjne: pacjentki stosujące doustne środki antykoncepcyjne podczas leczenia ryfampicyną należy poinformować o konieczności stosowania alternatywnej, niehormonalnej metody antykoncepcji; estrogen; leki przeciwcukrzycowe (np. chlorpropamid, tolbutamid, doustne pochodne sulfonylomocznika, rozyglitazon); u pacjentów z cukrzycą przyjmujących ryfampicynę mogą pojawić się trudności z uzyskaniem prawidłowych wartości stężenia glukozy we krwi (normoglikemii); leki immunosupresyjne (np. cyklosporyna, syrolimus, takrolimus); irynotekan; hormony tarczycy (np. lewotyroksyna); losartan; leki przeciwbólowe (np. metadon, narkotyczne leki przeciwbólowe); progestageny; chinina; riluzol; selektywni antagoniści receptorów 5-HT3 (np. ondansetron); statyny metabolizowane przez CYP 3A4 (np. symwastatyna); trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (np. amitryptylina, nortryptylina); teofilina; leki cytotoksyczne (np. imatynib); diuretyki (np. eplerenon); prazykwantel. Jednoczesne stosowanie ryfampicyny z wyżej podanymi lekami, może wiązać się z koniecznością zwiększenia ich dawki w celu utrzymania efektu terapeutycznego. Inne interakcje: leków sakwinawir i rytonawir nie należy stosować jednocześnie z ryfampicyną z powodu znacznego zwiększenia ryzyka uszkodzenia wątroby. Jednoczesne stosowanie kwasu para-aminosalicylowego (PAS) i ryfampicyny powoduje zmniejszenie stężenia ryfampicyny we krwi. Dlatego zaleca się zachowanie 8 h przerwy między podaniem obu leków. Leki zobojętniające kwas solny (np. wodorowęglan sodu, wodorotlenek glinu, trójkrzemian magnezu) zmniejszają wchłanianie ryfampicyny. Zaleca się przyjmowanie tych leków nie wcześniej niż godz. po przyjęciu ryfampicyny. Jednoczesne stosowanie ryfampicyny i enalaprylu zmniejsza stężenie enalaprylatu - czynnego metabolitu enalaprylu we krwi. W zależności od objawów klinicznych pacjenta może być konieczne zwiększenie dawki enalaprylu. Jednoczesne stosowanie ryfampicyny i halotanu lub izoniazydu jest związane z zwiększonym działaniem hepatotoksycznym. Należy unikać jednoczesnego stosowania ryfampicyny i halotanu, a pacjentów otrzymujących jednocześnie ryfampicynę i izoniazyd należy ściśle obserwować w celu oceny hepatotoksyczności. Jednoczesne stosowanie ketokonazolu i ryfampicyny powodowało zmniejszenie stężenie obu leków w surowicy. Jednoczesne przyjmowanie atowakwonu i ryfampicyny powodowało zwiększenie stężenia w surowicy krwi ryfampicyny i zmniejszenie stężenia atowakwonu. Wpływ na wyniki badań laboratoryjnych: u pacjentów przyjmujących ryfampicynę obserwowano fałszywie dodatnie wyniki testów wykrywających opioidy. W celu różnicowania zaleca się stosowanie metody gazowej chromatografii spektrometrycznej. Terapeutyczne stężenia ryfampicyny w surowicy mogą maskować wyniki testów wykonywanych metodą mikrobiologiczną na oznaczanie kwasu foliowego i wit. B₁₂. Zaleca się stosowanie alternatywnych metod. Notowano przemijające zwiększenie w surowicy stężenia bilirubiny, aktywności fosfatazy alkalicznej lub aminotransferazy. Ryfampicyna może zaburzać wydzielanie z żółcią środków cieniujących stosowanych w kontrastowych badaniach pęcherzyka żółciowego i dlatego badania te należy wykonywane rano, przed przyjęciem leku.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na ryfampicynę lub inne antybiotyki z grupy ryfamycyny lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Żółtaczka. Leczenie sakwinawirem lub rytonawirem.

Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności

Podczas stosowania leku pacjent powinien pozostawać pod kontrolą pulmonologa lub innego lekarza odpowiedniej specjalności. U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek należy zachować ostrożność, jeśli dawka jest większa 600 mg/dobę. U każdego pacjenta z gruźlicą należy przed rozpoczęciem leczenia ryfampicyną oznaczyć w surowicy aktywność enzymów wątrobowych, stężenie bilirubiny i kreatyniny, zbadać morfologię krwi i liczbę płytek. Nie jest konieczne na początku leczenia wykonanie takich badań u dzieci, chyba że występują lub są spodziewane jakieś powikłania. Pacjentom z zaburzoną czynnością wątroby należy podawać ryfampicynę tylko w razie konieczności i z zachowaniem ostrożności oraz, w dawkach dostosowanych do wydolności wątroby, pod ścisłą kontrolą lekarską. U tych pacjentów zaleca się podawanie mniejszych dawek, kontrolowanie czynności wątroby, zwłaszcza aktywności aminotransferazy asparaginianowej i alaninowej. Badanie te należy wykonać przed rozpoczęciem leczenia, co tydz. przez 1-sze 2 tyg., a następnie co 2 tyg. podczas kolejnych 6 tyg. leczenia. Jeśli wystąpią objawy świadczące o uszkodzeniu komórek wątrobowych, lek należy odstawić. Ryfampicynę należy również odstawić, jeśli pojawią się klinicznie istotne objawy, świadczące o niewydolności wątroby. Należy rozważyć alternatywną metodę leczenia gruźlicy i inny schemat leczenia oraz niezwłocznie skonsultować się z lekarzem specjalizującym się w leczeniu gruźlicy. Jeśli ponownie rozpoczyna się stosowanie ryfampicyny po normalizacji czynności wątroby, zaleca się codzienne kontrolowanie parametrów czynności wątroby. U pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby, pacjentów w podeszłym wieku, pacjentów niedożywionych, dzieci poniżej drugiego roku życia, zaleca się szczególną ostrożność podczas wdrażania schematu leczenia, w którym izoniazyd ma być stosowany jednocześnie z ryfampicyną. Jeśli pacjent ma prawidłową czynność wątroby i nie występowały u niego przed leczeniem zaburzenia czynności wątroby, testy czynności wątroby należy powtórzyć tylko wtedy, gdy wystąpi gorączka, wymioty, żółtaczka lub inne objawy pogorszenia stanu pacjenta. W czasie leczenia lekarz powinien kontrolować stan pacjenta co najmniej raz/m-c, szczególnie zwracając uwagę na objawy związane z działaniami niepożądanymi. U niektórych pacjentów może w 1-szych dniach leczenia wystąpić hiperbilirubinemia, w związku z konkurencyjnym wydzielaniem ryfampicyny i bilirubiny przez wątrobę. Pojedyncze publikowane wyniki badań świadczą o niewielkim zwiększaniu się stężenia bilirubiny i/lub aktywności aminotransferaz, co nie jest wskazaniem do przerwania leczenia. Decyzje należy podjąć po powtórzeniu testów, biorąc pod uwagę tendencję zmian wartości tych parametrów w powiązaniu ze stanem klinicznym pacjenta. Należy ściśle obserwować pacjenta ze względu na możliwość wystąpienia reakcji immunologicznej, w tym wstrząsu anafilaktycznego, występujących w terapii przerywanej (rzadziej niż 2-3x/tydz.). Pacjenta należy przestrzec przed przerwaniem leczenia. Ryfampicyna ma właściwości indukowania niektórych enzymów, które mogą nasilać metabolizm endogennych substratów, w tym hormonów nadnerczy, hormonów tarczycy i wit. D. W pojedynczych doniesieniach informowano o zaostrzeniu się porfirii u pacjentów z porfirią leczonych ryfampicyną. Ryfampicyna może powodować zabarwienie czerwonawe moczu, potu, łez oraz śliny, o czym należy pacjenta uprzedzić. Publikowano także doniesienia o trwałym zabarwieniu miękkich soczewek kontaktowych. Nie przeprowadzono badań dotyczących wpływu leku na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Działania niepożądane

Poniżej przedstawiono działania niepożądane występujące podczas codziennego lub przerywanego podawania leku. Reakcje skórne: lekkie, samoistnie ustępujące reakcje skórne nie będące reakcjami uczuleniowymi. Zwykle były to uderzenia gorąca, świąd, niekiedy z wysypką. Występowała również pokrzywka i cięższe uczuleniowe reakcje skórne, ale niezbyt często. Rzadko występowało złuszczające zapalenie skóry, pęcherzyca, rumień wielopostaciowy, w tym zespół Stevens-Johnsona, zespół Lyella oraz zapalenie naczyń krwionośnych. Zaburzenia żołądka i jelit: zmniejszenie łaknienia, nudności, wymioty, bóle brzucha, zgaga wzdęcia, biegunka. Podczas leczenia ryfampicyną notowano przypadki rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego. Stosowanie ryfampicyny może spowodować zapalenie wątroby, więc należy kontrolować czynności wątroby. Zaburzenia OUN: rzadko notowano występowanie psychoz. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: może wystąpić małopłytkowość, z plamicą lub bez, głównie w leczeniu przerywanym, ale objawy ustępują, jeśli lek odstawi się jak najszybciej po pojawieniu się plamicy. Jeśli nie odstawiono leku natychmiast po pojawieniu się plamicy, notowano przypadki wylewu krwi do mózgu, także ze skutkiem śmiertelnym. Rzadko występowało rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe. U niewielkiego procenta pacjentów leczonych ryfampicyną występowała eozynofilia, leukopenia, obrzęki, osłabienie mięśni i miopatia. Bardzo rzadko występowała agranulocytoza. Rzadko notowano przypadki niewydolności nadnerczy u pacjentów z zaburzeniami czynności nadnerczy. Zaburzenia układu immunologicznego: poniższe reakcje prawdopodobnie o podłożu immunologicznym, zwykle występowały u pacjentów stosujących schemat naprzemiennego dawkowania: objawy grypopodobne: gorączka, dreszcze, ból głowy, zawroty głowy, ból kości, objawy te najczęściej pojawiały się u pacjentów podczas 3-6 m-ca leczenia; ich częstość była różna, ale mogą wystąpić nawet u 50% pacjentów przyjmujących ryfampicynę raz/tydz. w dawce 25 mg/kg mc. lub większej; trudności w oddychaniu, świszczący oddech; spadek ciśnienia krwi, wstrząs; reakcje rzekomoanafilaktyczne; ostra niedokrwistość hemolityczna; ostra niewydolność nerek wywołana ostrą martwicą kanalików nerkowych lub śródmiąższowym zapaleniem nerek. Jeśli wystąpią ciężkie powikłania, takie jak niewydolność nerek, trombocytopenia lub niedokrwistość hemolityczna, konieczne jest przerwanie leczenia i nie należy nigdy powracać do leczenia ryfampicyną. Sporadycznie obserwowano zaburzenia miesiączkowania podczas długotrwałego leczenia gruźlicy przy zastosowaniu schematu z ryfampicyną. Ryfampicyna może powodować czerwonawe zabarwienie moczu, potu, śliny i łez. Należy uprzedzić o tym pacjenta. Miękkie soczewki kontaktowe mogą zostać trwale zabarwione.

Ciąża i laktacja

Brak dobrze kontrolowanych badań dotyczących stosowania ryfampicyny u kobiet w ciąży. Jakkolwiek istnieją publikacje o świadczące o tym, że ryfampicyna przekracza barierę łożyska i pojawia się we krwi pępowinowej, jej działania na płód, zarówno stosowanej w monoterapii jak i w połączeniu z innymi lekami, nie jest znane. Dlatego ryfampicynę można podawać kobietom w ciąży tylko wtedy, gdy korzyść dla matki przeważa nad zagrożeniem dla płodu. Ryfampicyna stosowana w ostatnich m-cach ciąży może spowodować poporodowe krwotoki zarówno u matki, jak i u noworodka. W takich przypadkach może być wskazane podawanie wit. K₁. Ryfampicyna przenika do mleka matki. Pacjentka leczona ryfampicyną nie powinna karmić piersią, jeśli w opinii lekarza korzyść z leczenia matki przeważa ryzyko dla dziecka. Badania przeprowadzone na gryzoniach otrzymujących duże dawki ryfampicyny wykazały teratogenne działanie leku.

Przedawkowanie

W krótkim czasie po przedawkowaniu ryfampicyny mogą wystąpić nudności, wymioty, żółtaczka, a u osób z ciężką niewydolnością wątroby - nawet śpiączka. Po zatruciu ryfampicyną należy jak najszybciej usunąć z żołądka niewchłoniętą jeszcze substancję leczniczą lub zmniejszyć jej wchłanianie z przewodu pokarmowego (sprowokowanie wymiotów, płukanie żołądka, podanie węgla aktywnego w celu związania pozostałości leku w żołądku). Jeśli wystąpią ciężkie nudności lub wymioty, może być konieczne podanie leków przeciwwymiotnych. W celu wspomagania wydalania leku można zastosować wymuszoną diurezę (z pomiarem objętości przyjmowanych i wydalanych płynów). U niektórych pacjentów może być skuteczna hemodializa.

ICD-10