Ministerstwo Zdrowia zmienia zasady przyznawania stypendiów dla studentów

Ministerstwo Zdrowia przygotowuje nowelizację rozporządzenia z 2019 roku dotyczącego przyznawania stypendiów dla studentów. Celem zmian jest nie tylko podniesienie jakości składanych wniosków, ale również lepsze dopasowanie kryteriów do realnych możliwości studentów, a także promocja tych, którzy mogą pochwalić się najlepszymi osiągnięciami. Jak projekt oceniają lekarze i naukowcy? 

Jak podkreśla resort, oczekiwanym efektem zmian jest ograniczenie liczby wniosków o przeciętnym poziomie osiągnięć oraz promocja najbardziej utalentowanych studentów, którzy wykazali się wybitnymi osiągnięciami naukowymi lub sportowymi. Nowe przepisy mają na celu selekcjonowanie wniosków pod względem merytorycznym i formalnym. Jednocześnie uproszczeniu ma ulec proces oceny wniosków.  

Dopasowanie kryteriów do realiów kształcenia

W rozporządzeniu resort uchyla przepisy uwzględniające w katalogu osiągnięć naukowych zastosowanie praktyczne wyników badań naukowych lub prac rozwojowych, w tym udzielenie patentu na wynalazek lub wdrożenie wyników działalności naukowej w innej formie. Takie rezultaty, jak wskazano w uzasadnieniu projektu, są zazwyczaj możliwe dopiero na etapie studiów doktoranckich, po latach badań i pracy naukowej.

Modyfikacja katalogu osiągnięć

Zmiany obejmują także aktualizację katalogu osiągnięć. Obok uznawanych dotąd nagród w prestiżowych międzynarodowych konkursach naukowych, projekt rozszerza zakres o krajowe konkursy o bardzo wysokim prestiżu. Pominięte zostaną jednak konkursy organizowane w ramach konferencji naukowych. 

Proponowana zmiana pozwala na promowanie dorobku naukowego również przez udział w bardzo prestiżowych konkursach o zasięgu krajowym, w których laureatami są najzdolniejsi studenci uczelni medycznych. Dotychczasowa praktyka wykazała, że obowiązujący przepis nie uwzględniał w sposób dostateczny specyfiki wydarzeń naukowych w dziedzinie medycyny i ochrony zdrowia – stąd niezbędne jest wprowadzenie proponowanej zmiany uwzględniającej prestiżowe wydarzenia krajowe 

– czytamy w uzasadnieniu. 

Ponadto, jeśli chodzi o prezentację referatów naukowych, stypendium będzie przyznawane tylko za pierwsze ich wygłoszenie – co ma zapobiec wielokrotnemu zgłaszaniu tego samego osiągnięcia w różnych miejscach.

Uproszczenia formalne i limit wykazywanych osiągnięć

Znaczącym ułatwieniem dla studentów i komisji oceniającej będzie uproszczenie procedury poświadczania współautorstwa w przypadku prac zespołowych. 

Zaniechano poświadczania dorobku współautorskiego przez wszystkich współautorów pracy: rozdziału w monografii i publikacji – na rzecz rozwiązania, w którym współautorstwo pracy poświadcza współautor wiodący, autor korespondencyjny lub kierownik projektu badawczego, którego publikacja dotyczyła albo innego współautora publikacji, jeżeli student jest jednocześnie współautorem wiodącym, autorem korespondencyjnym i kierownikiem projektu badawczego, którego dotyczyła publikacja. Proponowane rozwiązanie pozwala uniknąć nadmiernej formalizacji w gromadzeniu oświadczeń, która w przypadku większej liczby współautorów z różnych ośrodków naukowych, w tym zagranicznych, przysparzała dużych trudności, zaburzając tym samym proces kierowania wniosków o stypendium do ministra właściwego do spraw zdrowia z powodu uchybień formalnych 

– wyjaśnia resort. 

Nowością jest również limit wykazywanych osiągnięć – w każdej kategorii (naukowej i sportowej) student będzie mógł zgłosić maksymalnie 10 pozycji (po uwzględnieniu zgłoszonych do projektu uwag, ostatecznie będzie to 5 pozycji w każdej kategorii). Jak wskazuje ministerstwo, ma to na celu koncentrację na jakości, a nie ilości, co ma przełożyć się na bardziej transparentną i efektywną ocenę wniosków.

Będzie mniej stypendystów 

Projekt zakłada także zmianę liczby przyznawanych stypendiów – z 50 do 40. Jednocześnie wzrośnie ich kwota – z 17 tys. zł do 22 tys. zł. Ma to być forma docenienia najlepszych studentów i zachęta do dalszego rozwoju naukowego.

Samorząd lekarski i naukowcy ocenili projekt 

Naczelna Rada Lekarska w swoim stanowisku pozytywnie oceniła propozycję zwiększenia maksymalnej kwoty stypendium i uproszczenie zasad składania wniosku w odniesieniu do prac naukowych o charakterze zespołowym.

 Na poparcie nie zasługuje natomiast propozycja zmniejszenia maksymalnej liczby przyznawanych stypendiów z dotychczasowych 50 do 40. Celem mechanizmu stypendialnego jest promowanie wyróżniających się studentów, nie należy zatem ograniczać - i tak niewielkiej - liczby przyznawanych stypendiów 

– wskazuje samorząd lekarski. 

Podobnego zdania jest Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego. 

Ta zmiana wydaje się niewłaściwa - 50 stypendiów rocznie dla studentów studiujących na kierunkach związanych ze zdrowiem już jest zdaniem Rady liczbą zbyt małą 

– podkreśla prof. Marcin Pałys, przewodniczący Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Resort zdrowia nie uwzględnił tych uwag. 

Rada pozytywnie oceniła natomiast propozycje usunięcia z katalogu osiągnięć naukowych wskazanych przez studenta tych odnoszących się do praktycznych zastosowań badań naukowych, jako niemożliwych do osiągnięcia podczas studiów; zaliczenie do osiągnięć wygłaszania referatów na konferencjach organizowanych przez polskie instytucje naukowe; zaliczenie do osiągnięć uzyskania nagrody lub wyróżnienia w konkursach krajowych o bardzo wysokim prestiżu; podawanie w wykazie osiągnięć wygłoszenia tylko jednego referatu o tym samym tytule i treści; poświadczanie współautorstwa pracy tylko przez autora wiodącego, autora korespondencyjnego lub kierownika projektu badawczego; ograniczenie podawanych osiągnięć do 10 najważniejszych w każdej kategorii oraz zwiększenie kwoty stypendium z 17 000 zł do 22 000 zł. 

Konferencja Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych (KRAUM) zaproponowała, aby ocena merytoryczna wniosków o przyznanie stypendiów obejmowała te, w których wykazano nie więcej niż po 5 osiągnięć w każdej kategorii, zamiast 10. 

Zmniejszenie limitu osiągnięć sprzyja koncentracji na przedstawianiu wyłącznie najbardziej wartościowych, indywidualnych i znaczących dokonań, świadczących o wyjątkowej aktywności i dorobku kandydata. Redukcja limitu do pięciu pozycji pozwoli również wyeliminować praktykę ilościowego podejścia do wykazywania osiągnięć, ograniczając zgłaszanie licznych, lecz mało wartościowych i nisko punktowanych dokonań 

– argumentuje Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.

 Tę uwagę resort uwzględnił. 

Resort zakłada, że rozporządzenie wejdzie w życie po upływie 14 dni od jego ogłoszenia, a wprowadzane przepisy będą miały zastosowanie do stypendiów przyznawanych od 1 października 2025 r. Zastrzega jednak, że wszczęte i niezakończone przed tym terminem sprawy dotyczące odwołań od decyzji o przyznaniu stypendium, będą prowadzone na podstawie przepisów dotychczasowych.