Wyszukaj w publikacjach
NT-proBNP w POZ – jak interpretować wynik poza niewydolnością serca?
NT-proBNP kojarzy się głównie z diagnostyką niewydolności serca, ale jego podwyższone stężenie może występować w wielu innych stanach klinicznych. Jak zatem interpretować ten marker w codziennej pracy w POZ?
Wprowadzenie – rola NT-proBNP w praktyce klinicznej
NT-proBNP (N-końcowy fragment propeptydu natriuretycznego typu B) jest markerem pojawiającym się we krwi na skutek uwalniania BNP przez miocyty komór serca. Choć jego podstawowe zastosowanie obejmuje diagnostykę i ocenę stopnia zaawansowania niewydolności serca (HF), poziom NT-proBNP może być podwyższony także w innych stanach patologicznych.
Oznacza to, że interpretacja wyniku NT-proBNP musi zawsze odbywać się w kontekście klinicznym – wynik izolowany nie pozwala na jednoznaczną diagnozę. Zrozumienie potencjalnych przyczyn wzrostu NT-proBNP jest kluczowe dla uniknięcia błędów diagnostycznych oraz zbędnych skierowań.
NT-proBNP – fizjologia i podstawy interpretacji
NT-proBNP to nieaktywna cząsteczka powstająca w wyniku rozpadu proBNP na aktywny BNP i NT-proBNP. Oba fragmenty uwalniane są w odpowiedzi na:
- zwiększenie obciążenia wstępnego (preload) i następczego (afterload)
- aktywację układu RAA i współczulnego.
Zgodnie z algorytmem rozpoznawania niewydolności serca wg. ESC 2021, wartości prawidłowe NT-proBNP to <125 pg/ml lub <365 pg/ml u pacjentów z migotaniem przedsionków (a w przypadku podejrzenia ostrej niewydolności serca <300 pg/ml). Wynik poniżej tej granicy czyni diagnozę niewydolności serca mało prawdopodobną.
Oznaczenie NT-proBNP jest zalecane u wszystkich pacjentów z podejrzeniem niewydolności serca. Wytyczne ESC 2021 wskazują również na rolę NT-proBNP w monitorowaniu choroby – utrzymujące się lub rosnące stężenie jest jednym z kryteriów oceny zaawansowania niewydolności serca. Tym bardziej istotne jest interpretowanie tego parametru w kontekście schorzeń potencjalnie fałszujących wynik – można uzyskać wyniki podwyższone, niezwiązane z chorobą kardiologiczną.
Podwyższone NT-proBNP poza niewydolnością serca – przyczyny
Choroby nerek
Przewlekła choroba nerek prowadzi do zmniejszonego klirensu NT-proBNP i jego podwyższonego stężenia. Przy GFR <60 ml/min/1,73 m2 wartości NT-proBNP mogą być znacząco zawyżone.
Migotanie przedsionków (AF)
Podczas AF dochodzi do zwiększonego napięcia przedsionków i wydzielania peptydów natriuretycznych – stąd inna norma NT-proBNP u pacjentów z tą arytmią.
Zaostrzenia POChP i inne choroby płuc
Hipoksemia i nadciśnienie płucne zwiększają uwalnianie NT-proBNP.
Zatorowość płucna
Przeciążenie prawej komory prowadzi do wzrostu NT-proBNP.
Zaawansowany wiek
U osób >75. r.ż. NT-proBNP może być umiarkowanie podwyższone bez klinicznej niewydolności serca. Dlatego nie zlecaj NT-proBNP jako badania przesiewowego u osób starszych bez objawów – wynik dodatni będzie trudny do interpretacji.
Inne przyczyny
- marskość wątroby,
- ciężkie infekcje,
- zaburzenia metaboliczne i hormonalne, np. nadczynność tarczycy, zespół Cushinga, hiperaldosteronizm pierwotny,
- niedokrwistość.
Jak postępować – praktyczne wskazówki dla lekarzy POZ
Zlecenia oznaczenia NT-proBNP jest możliwe w POZ w ramach budżetu powierzonego opieki koordynowanej. Nie powinno być jednak zlecane rutynowo jako badanie przesiewowe u pacjentów bezobjawowych. Wynik należy interpretować wyłącznie w kontekście innych chorób pacjenta oraz objawów klinicznych. Warto mieć na uwadze, że podwyższone stężenie NT-proBNP, choć sugeruje niewydolność serca, nie wyklucza innych chorób o podobnym obrazie klinicznym, które również mogą być przyczyną wysokiego wyniku.
Podsumowanie – co zapamiętać?
- NT-proBNP to nieswoisty marker niewydolności serca.
- Wzrost NT-proBNP nie zawsze oznacza niewydolność serca – interpretuj wynik w kontekście klinicznym.
- Najważniejsze czynniki zakłócające: wiek, migotanie przedsionków, niewydolność nerek, choroby płuc.
- Ujemna wartość predykcyjna niskiego NT-proBNP (<125 pg/ml) jest bardzo wysoka – zazwyczaj pozwala wykluczyć niewydolność serca.
- NT-proBNP nie powinno być zlecane jako badanie przesiewowe u pacjentów bezobjawowych.
Źródła
- Januzzi, J. L., Jr, Camargo, C. A., Anwaruddin, S., Baggish, A. L., Chen, A. A., Krauser, D. G., Tung, R., Cameron, R., Nagurney, J. T., Chae, C. U., Lloyd-Jones, D. M., Brown, D. F., Foran-Melanson, S., Sluss, P. M., Lee-Lewandrowski, E., & Lewandrowski, K. B. (2005). The N-terminal Pro-BNP investigation of dyspnea in the emergency department (PRIDE) study. The American journal of cardiology, 95(8), 948–954. https://doi.org/10.1016/j.amjcard.2004.12.032
- Chen, F., Li, J. Q., Ou, Y. W., Xia, T. L., Huang, F. Y., Chai, H., Huang, B. T., Li, Q., Pu, X. B., Li, G. Y., Peng, Y., Chen, M., & Huang, D. J. (2019). The impact of renal function on the prognostic value of N-terminal pro-B-type natriuretic peptide in patients with coronary artery disease. Cardiology journal, 26(6), 696–703. https://doi.org/10.5603/CJ.a2018.0031
- Moniuszko, M., Moniuszko, A., Puciłowska, J., Dudzińska, K., Kiśluk, K., Jeznach, M., & Bodzenta-Łukaszyk, A. (2011). Czy oznaczanie stężeń peptydów natriuretycznych BNP i NT-proBNP przynosi korzyści w postępowaniu z pacjentem z nagłą dusznością? Choroby Serca i Naczyń, 8(4), 215–222.
- Gajewski, P. (2025). Interna Szczeklika 2025/2026 – mały podręcznik. Medycyna Praktyczna.
