Folik

Wskazania

Zapobieganie niedoborom kwasu foliowego u kobiet przed poczęciem i we wczesnym okresie ciąży, w celu zmniejszenia ryzyka powstawania wad cewy nerwowej u potomstwa.

Dawkowanie

Kobiety mogące zajść w ciążę powinny przyjmować 0,4 mg kwasu foliowego (1 tabl. produktu leczniczego) raz/dobę, co najmniej przez 1 m-c przed poczęciem i w I trymestrze ciąży.

Działanie

Kwas foliowy (kwas petroiloglutaminowy) i inne foliany (zawierające więcej reszt kwasu glutaminowego) pełnią rolę koenzymów w reakcjach przenoszenia grup jednowęglowych (formylowej, hydroksymetylowej, metylowej, formiminowej), w procesie biosyntezy zasad purynowych i pirymidynowych, niezbędnych do syntezy DNA i RNA. Kwas foliowy jest w organizmie przekształcany do kwasu folinowego (FH₄). Kwas folinowy, właściwa substancja aktywna, ma zastosowanie kliniczne w przypadkach zahamowania aktywności reduktazy dihydrofolianowej podczas leczenia antymetabolitami kwasu foliowego (metotreksat). Kwas foliowy, kobalamina (wit. B₁₂) i fosforan pirydoksalu (wit. B₆) uczestniczą w metabolizmie homocysteiny. Kwas foliowy odgrywa rolę donora grupy metylowej dla homocysteiny podczas jej przekształcenia w metioninę i w efekcie obniża stężenie homocysteiny we krwi. Badania kliniczne potwierdziły, że wysokie stężenie homocysteiny jest niezależnym czynnikiem ryzyka występowania chorób układu krążenia, związanych z miażdżycą. Rola preparatów kwasu foliowego w profilaktyce chorób układu krążenia wymaga jeszcze potwierdzenia w dalszych, dobrze zaplanowanych badaniach. Zwiększenie podaży kwasu foliowego, dostarczanego w diecie i w postaci produktów leczniczych, w okresie co najmniej m-ca przed spodziewanym zapłodnieniem i w I trymestrze ciąży (odzwierciedlające około 2-krotnie zwiększone zapotrzebowanie na tą wit.) jest uznanym elementem profilaktyki wad cewy nerwowej u płodu.

Skład

1 tabl. zawiera 0,4 mg kwasu foliowego.

Interakcje

Doustne środki antykoncepcyjne (estrogeny), preparaty przeciwgruźlicze, etanol i żywice jonowymienne stosowane w hiperlipidemii: mogą zmniejszać skuteczność preparatów kwasu foliowego na skutek zwiększonego metabolizmu lub zmniejszonego wchłaniania. Antagoniści kwasu foliowego (sulfonamidy, trimetoprim, pirymetamina, sulfasalazyna) oraz preparaty przeciwnowotworowe (metotreksat): powodują zaburzenie procesu przekształcania kwasu foliowego do jego postaci biologicznie czynnej (kwas tetrahydrofoliowy) poprzez konkurencyjne blokowanie reduktazy dihydrofolianowej. Mogą zmniejszać skuteczność preparatów kwasu foliowego. Preparaty przeciwdrgawkowe (fenobarbital, fenytoina, prymidon); kwas foliowy może wpływać na działanie preparatów przeciwdrgawkowych, normalizując (zwiększając) szybkość metabolizmu tych preparatów, uprzednio obniżoną na skutek jego niedoboru. Konieczne jest monitorowanie stężenia tych preparatów we krwi i ewentualne zwiększenie dawki, w celu uniknięcia napadów padaczki.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na kwas foliowy, lub na którąkolwiek substancję pomocniczą.

Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności

Z wyjątkiem ciąży i laktacji nie należy podawać kwasu foliowego w dawkach większych niż 0,4 mg/dobę bez uprzedniego wykluczenia niedokrwistości megaloblastycznej, ponieważ kwas foliowy, zastosowany w tej chorobie bez jednoczesnej suplementacji wit. B₁₂ mógłby złagodzić objawy hematologiczne, maskując postęp choroby, natomiast nie powstrzymałby dalszego rozwoju objawów neurologicznych. Kobiety, które wcześniej urodziły dzieci z wadą cewy nerwowej, są obciążone zwiększonym ryzykiem urodzenia kolejnego dziecka z taką wadą. Przed kolejną ciążą powinny mieć zapewnioną poradę genetyczną. W takim przypadku należy stosować kwas foliowy przez co najmniej 3 m-ce przed planowaną ciążą w dawkach 4-5 mg/dobę. Kwas foliowy nie ma wpływu lub wywiera nieistotny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Działania niepożądane

Kwas foliowy rzadko wywołuje działania niepożądane. Najczęściej występują skórne reakcje alergiczne. Bardzo rzadko może jednak dojść do wystąpienia ciężkich reakcji alergicznych w postaci obrzęku naczynioruchowego lub skurczu oskrzeli. Zaburzenia układu immunologicznego: (niezbyt często) skórne reakcje alergiczne (wysypka, świąd). Zaburzenia żołądka i jelit: (rzadko) gorzki smak w ustach, wzdęcia, nudności, wymioty, biegunka. Zaburzenia psychiczne: (rzadko) brak łaknienia, trudności w zasypianiu, senność, nadmierna pobudliwość nerwowa, depresja. Zaburzenia układu immunologicznego: (bardzo rzadko) obrzęk naczynioruchowy, skurcz oskrzeli.

Ciąża i laktacja

Z prawidłowo przeprowadzonych badań epidemiologicznych nie wynika szkodliwe działanie kwasu foliowego na przebieg ciąży lub stan zdrowia płodu/noworodka. Produkt może być stosowany w okresie ciąży. Z prawidłowo przeprowadzonych badań epidemiologicznych wynika, że podawanie preparatów kwasu foliowego w okresie przed zajściem w ciążę i podczas 1-szych tyg. ciąży zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu. Kwas foliowy przenika do mleka kobiecego, jednak nie stwierdzono niekorzystnego wpływu kwasu foliowego na dzieci karmione mlekiem matki. Produkt może być stosowany w okresie laktacji.

Przedawkowanie

Nieznany jest obraz kliniczny ostrego przedawkowania, ponieważ dotąd nie opisano przypadków przedawkowania kwasu foliowego. W przypadku przyjęcia przez pacjenta dawki znacznie wyższej niż zalecana wskazane jest wywołanie wymiotów i obserwacja pacjenta. W razie konieczności należy wdrożyć odpowiednie leczenie objawowe.

ICD-10