Stan zdrowia polskich seniorów – raport

Dane z Europejskiego Badania Warunków Życia Ludności, które znalazły się w dokumencie "Informacja o sytuacji osób starszych w Polsce za 2023 r." przedstawiają stan zdrowia polskich seniorów oraz główne problemy i wyzwania. 

Z publikacji wynika, że w 2023 roku populacja Polski wynosiła 37,6 mln osób, z czego seniorzy (osoby w wieku 60 lat i więcej) stanowili 26,3%, co przekłada się na blisko 9,9 mln osób. W porównaniu do 2022 roku, liczba osób w tej grupie wiekowej wzrosła o 96 tys., co oznacza wzrost o 1%. Najliczniejszą grupę seniorów (25,5%) stanowiły osoby w wieku 65-69 lat. Drugą, równie liczną grupą byli seniorzy w wieku 60-64 lata (23,7%), choć ich udział zmniejszył się w stosunku do roku poprzedniego. Grupa osób w wieku 70-74 lata wzrosła o 2,7%, osiągając udział 21,3%. Najbardziej dynamiczny wzrost odnotowano wśród seniorów w wieku 75-79 lat – ich liczba zwiększyła się o 11,3%, a udział w populacji seniorów wyniósł 13,3%. Warto zauważyć, że osoby w wieku 80 lat i więcej stanowiły 16,2% wszystkich seniorów, co jest zbliżonym wynikiem do roku poprzedniego. W 2023 r. najwyższym odsetkiem osób w wieku 60 lat i więcej charakteryzowało się woj. łódzkie i woj. świętokrzyskie (oba po 35,2%), natomiast najniższym – małopolskie (27,9%). 

Dane wskazują na pogłębianie się procesu starzenia społeczeństwa. Mimo przewidywanego ubytku ludności o ponad 7 mln do 2060 r., spodziewany jest postępujący proces starzenia się ludności Polski, co oznacza wzrost odsetka osób w wieku 65 lat i więcej. Populacja osób w tym wieku wzrośnie w końcu horyzontu prognozy do 11,8 miliona i będzie stanowiła prawie 40% ogółu ludności 

– czytamy w publikacji. 

Stan zdrowia seniorów

Według Europejskiego Badania Warunków Życia Ludności w 2023 roku jedynie 31,8% seniorów oceniło swoje zdrowie jako „dobre” lub „bardzo dobre”. Mężczyźni częściej dokonywali takiej oceny niż kobiety (34,6% vs 29,8%). Jednocześnie 20,3% osób starszych określało swoje zdrowie jako „złe” lub „bardzo złe”. Częściej stwierdzały tak kobiety niż mężczyźni (21,4% wobec 18,9%).Osoby mieszkające w miastach generalnie lepiej oceniały swoje zdrowie niż te na wsi, choć różnice były niewielkie. W 2023 r. niemal dwie trzecie seniorów (63,2%) zgłaszało długotrwałe problemy zdrowotne lub choroby przewlekłe.

Umieralność i główne przyczyny zgonów

W 2023 roku wskaźnik zgonów wśród osób 60+ wynosił 36 na 1000 osób, co oznacza spadek o 3,8 w porównaniu z 2022 rokiem. Wyższa umieralność dotyczyła mężczyzn (41,2) niż kobiet (32,3). Różnice te były widoczne także w podziale na miejsca zamieszkania – na wsi wskaźnik wynosił 36,9, podczas gdy w miastach 35,5. Najczęstszymi przyczynami zgonów seniorów w 2022 r. były: choroby układu krążenia (38,9%), nowotwory (23,8%), COVID-19 (7,2%).

Opieka zdrowotna 

W 2023 roku seniorzy w wieku 65 + skorzystali z 108,7 mln porad w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. W podstawowej opiece zdrowotnej udzielono im 63,4 mln porad (35% wszystkich porad), a w opiece specjalistycznej 39,7 mln (30,3% wszystkich porad). Lekarze dentyści udzielili osobom starszym 5,6 mln porad stomatologicznych, co stanowiło 16,1% wszystkich udzielonych przez nich porad. Przeciętnie, osoba w wieku 65+ korzystała z 14,6 porad lekarskich rocznie, co znacznie przewyższa średnią dla całej populacji (9,2).

Kadra medyczna

Z publikacji wynika, że liczba specjalistów geriatrii systematycznie wzrasta, ale wciąż pozostaje niewystarczająca. W 2023 roku w Polsce praktykowało 565 geriatrów (dla porównania w grudniu 2015 r. było 338 lekarzy), podczas gdy specjalizację w tej dziedzinie odbywało dodatkowo 101 lekarzy. Jednocześnie lekarzy specjalistów chorób wewnętrznych, którzy także opiekują się seniorami, było 19 238, a specjalizację odbywało kolejne 2463 lekarzy. 

Ministerstwo Zdrowia szczegółowo przeanalizowało wymienialność lekarzy specjalistów w poszczególnych latach. Jednym z głównych problemów dotyczących kadry medycznej w Polsce jest wiek znaczącej grupy pracowników medycznych (wielu z nich jest w wieku okołoemerytalnym). Z przedstawionych danych wynika, że w przypadku lekarzy specjalistów z zakresu geriatrii, medycyny paliatywnej, czy neurologii, poziom kształcenia nie powinien spowodować znacznych problemów z zastępowalnością odchodzących lekarzy. Problem z wymienialnością pokoleniową może dotknąć natomiast dziedzinę chorób wewnętrznych 

– czytamy w publikacji. 

Jak poprawić sytuację zdrowotną seniorów? – rekomendacje

Starzejące się społeczeństwo Polski wymaga kompleksowych działań. Niezbędna jest poprawa dostępności do opieki zdrowotnej, w tym opieki długoterminowej i geriatrycznej. Kluczowy jest dalszy rozwój oddziałów i poradni geriatrycznych, dalsze realizowanie programów i badań profilaktycznych w zakresie wczesnego wykrywania chorób. 

Cały dokument "Informacja o sytuacji Osób Starszych w Polsce za 2023 r."jest dostępny tutaj.