Skala 4PEPS

Do oceny prawdopodobieństwa zatorowości płucnej najczęściej wykorzystuje się skalę Wellsa, jednak równie pomocna może okazać się nowsza skala 4PEPS (4-level Pulmonary Embolism Probability Scale).

Zatorowość płucna (ZP) to stan, w którym tętnica płucna lub jej gałęzie zostają zablokowane przez materiał zatorowy, najczęściej skrzeplinę pochodzącą z żył głębokich kończyn dolnych lub miednicy mniejszej. W konsekwencji dochodzi do zaburzenia stosunku wentylacji do perfuzji, upośledzenia wymiany gazowej i hipoksemii, a czasem również do niestabilności hemodynamicznej.

Pacjenci ze stwierdzoną zakrzepicą żył głębokich, dusznością, bólem w klatce piersiowej i tachykardią wymagają szybkiej diagnostyki i – w razie rozpoznania ZP lub innego stanu zagrożenia życia – wdrożenia odpowiedniego leczenia. Podjęcie decyzji w tej kwestii ułatwia zastosowanie skali 4PEPS.

Aby ocenić prawdopodobieństwo zatorowości płucnej w skali 4PEPS, uwzględniamy:

• wiek,
• płeć,
• współistnienie przewlekłej choroby układu oddechowego,
• akcję serca,
• jednoczesne występowanie bólu w klatce piersiowej i duszności,
• aktualne przyjmowanie estrogenów,
• wywiad osobniczy w kierunku ŻChZZ,
• omdlenie,
• unieruchomienie w ciągu ostatnich 4 tygodni (np. w ramach rekonwalescencji po zabiegu chirurgicznym lub w wyniku założenia gipsu),
• saturację krwi tętniczej,
• występowanie bólu podudzia lub niesymetrycznego obrzęku kończyn dolnych,
• prawdopodobieństwo, że przyczyną stwierdzanych objawów jest inna jednostka chorobowa.

1. Roy, P. M., Friou, E., Germeau, B., Douillet, D., Kline, J. A., Righini, M., Le Gal, G., Moumneh, T., & Penaloza, A. (2021). Derivation and Validation of a 4-Level Clinical Pretest Probability Score for Suspected Pulmonary Embolism to Safely Decrease Imaging Testing. JAMA cardiology, 6(6), 669–677. https://doi.org/10.1001/jamacardio.2021.0064
2. Szczeklik, A., & Gajewski, P. (2023). Interna Szczeklika 2023/2024 - Mały Podręcznik. Medycyna Praktyczna.