Przesłanki do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego spełnione

Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich uważa, że należy wrócić do dyskusji na temat możliwości wprowadzenia stanu nadzwyczajnego. Według rzecznika należy doprecyzować przepisy związane z epidemią, których społeczeństwo będzie przestrzegać. 

W „Rozmowie Piaseckiego" w TVN24 Adam Bodnar stwierdził, że w związku z rosnącą liczbą zakażeń koronawirusem "musimy na poważnie wrócić do dyskusji na temat wprowadzenia stanu nadzwyczajnego". Przypominał też, że rozmowy o wprowadzeniu takiego stanu trwały przed wyborami prezydenckimi.

Wtedy część dyskusji była powodowana polityczną chęcią przełożenia wyborów prezydenckich. Natomiast część osób, również biuro RPO, wiązało to nie tylko z wyborami, ale też z takim podejściem na zasadzie dobrej wiary. Czyli takim, że musimy wprowadzić rozwiązania, które pozwalają władzy na sprawne zarządzanie sytuacją kryzysową, w tym także takie, które pozwalałyby zgodnie z prawem ograniczać prawa i wolności obywatelskie - mówił Bodnar.

Zaznaczył również, że wszystkie przesłanki do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego są spełnione.

Właśnie po to są takie instytucje jak stan nadzwyczajny. Mamy skokowy wzrost osób zakażonych, brakuje miejsc w szpitalach, zaczyna brakować respiratorów, brakuje personelu medycznego. To znacząco poważniejsza sytuacja niż mieliśmy w marcu tego roku. Takie rozważania powinny nastąpić - powiedział. 

Kiedy wprowadzić stan nadzwyczajny? 

Rzecznik Praw Obywatelskich od początku pandemii wielokrotnie zwracał uwagę, że z uwagi na występujące na terenie Polski i innych państw europejskich, zagrożenie wirusem SARS-CoV-2, które w istotny sposób oddziałuje na życie społeczne i bezpieczeństwo obywateli, zasadne jest niezwłoczne wprowadzenie stanu klęski żywiołowej, o którym mowa w art. 228 ust. 1 Konstytucji RP i ustawie z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej.

Zasady wprowadzania stanów nadzwyczajnych zostały uregulowane w rozdziale XI Konstytucji RP. Stosownie do art. 228 ust. 1 Konstytucji RP w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości. Należy zwrócić uwagę, że u podstaw instytucji stanu nadzwyczajnego leży konieczność urzeczywistnienia rządów prawa w sytuacjach, gdy organy władzy publicznej zmuszone są podejmować niestandardowe działania w celu odparcia zagrożenia publicznego. Stany nadzwyczajne zostały zaprojektowane w polskiej konstytucji, na gruncie której „pozaprawna, samoistna podstawa wprowadzenia stanu wyjątkowego” jest zabroniona. Konstytucyjne przepisy o stanach nadzwyczajnych stanowią więc gwarancję tego, iż władze będą sięgały po ekstraordynaryjny tryb sprawowania władzy publicznej jedynie w razie zaistnienia określonych okoliczności opisanych w konstytucji i w granicach tam określonych – mówi Marcin Malecko, naczelnik Wydziału Podstawowych Praw i Wolności, Zespól Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.