Zakażenia mieszane skóry w codziennej praktyce lekarza

Problemy skórne są częstą przyczyną zgłaszania się pacjentów do lekarzy pierwszego kontaktu i pediatrów, a ich leczenie nie jest domeną jedynie dermatologów. Dotyczą osób w każdym wieku, a różnorodność ich lokalizacji, wyglądu zmian skórnych oraz towarzyszących objawów jest bardzo szeroka. U podstaw chorób dermatologicznych leżą różne przyczyny, jednak najczęściej ich etiologia jest wieloczynnikowa. Uczestniczy w niej komponenta zapalna, autoimmunologiczna oraz nadkażenie bakteryjne, grzybicze lub mieszane. Z jakimi problemami dermatologicznymi można się spotkać w gabinecie POZ i jaki lek najlepiej zalecić pacjentowi? 

Przypadek 1: Pieluszkowe zapalenie skóry

Rodzice zgłaszają się z 3-miesięcznym niemowlęciem, u którego od ok. miesiąca obserwują zaczerwienienie skóry w okolicach przylegających do pieluchy, nieustępujące mimo częstych zmian pieluch oraz stosowania talku i różnego rodzaju zasypek. W ostatnim czasie w tych miejscach pojawiły się również grudki oraz drobne uszkodzenia naskórka. W badaniu przedmiotowym widoczne są zmiany rumieniowe w okolicy pośladków, sromu i wewnętrznych powierzchni ud z towarzyszącymi zmianami grudkowymi oraz nadżerkami. Stwierdzono pieluszkowe zapalenie skóry. 

Ze względu na wieloczynnikową etiologię tej choroby, lekarz zaleca: 

● przestrzeganie higieny, częste mycie okolic intymnych dziecka środkami niepodrażniającymi skóry; 

● regularne zmiany pieluch, unikanie plastikowych majtek i cerat do przewijania; 

● zastosowanie preparatów miejscowych, mających działanie przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne oraz przeciwzapalne [1,2,4]. 

Przypadek 2: Drożdżakowe zapalenie sromu

29-letnia kobieta zgłosiła się z powodu uciążliwego świądu w okolicy krocza. Dwa tygodnie temu przyjmowała furaginę przez 7 dni (zakupioną samodzielnie, bez porozumienia z lekarzem) z powodu podejrzenia zakażenia układu moczowego, leczenie nie przyniosło poprawy. Pacjentka leczy się przewlekle z powodu nieprawidłowej glikemii na czczo oraz otyłości (metformina 3 x 500 mg). Stosuje dwuskładnikową antykoncepcję doustną, ostatnią wizytę u ginekologa odbyła 6 miesięcy temu. Neguje upławy, zmianę charakteru wydzieliny z pochwy, dyspareunię. W badaniu przedmiotowym uwagę zwracają zaczerwienienie, drobne grudki oraz zmiany o charakterze wyprzeń w okolicy sromu. 

Wysunięto podejrzenie kandydozy sromu, która wywołana jest przez drożdżopodobne grzyby (najczęściej Candida albicans). Kandydoza miejsc intymnych może występować jako zapalenie sromu, zapalenie pochwy lub jednocześnie sromu i pochwy. Do zakażenia predysponowane są kobiety z czynnikami ryzyka, do których zalicza się m.in.: ciąża, miesiączka, stany obniżenia odpornośći (np. cukrzyca, leki immunosupresyjne i GKS,

zakażenie HIV) i zaburzenia hormonalne (m.in. choroby tarczycy i nadnerczy). Rolę w patogenezie pełnią też czynniki środowiskowe, takie jak nieprawidłowa higiena miejsc intymnych czy mikrourazy skóry. 

W leczeniu zakażenia skóry okolic intymnych zastosowanie znajdują preparaty o działaniu przeciwzapalnym i przeciwgrzybiczym stosowane zewnętrznie, natomiast w przypadku kandydozy pochwy wskazane jest stosowanie przeciwgrzybicznych preparatów dopochwowych (np. globulek, żeli), zazwyczaj po badaniu wydzieliny z pochwy pobranym przez ginekologa [1,3]. 

Przypadek 3: Łojotokowe zapalenie skóry

Na wizytę zgłosił się 22-letni pacjent z powodu łuszczących się zmian w okolicy twarzy, które zaobserwował po raz pierwszy w życiu. Objawy pojawiły się kilka dni wcześniej i towarzyszy im świąd o miernym nasileniu. Pacjent neguje inne symptomy, nie choruje przewlekle i nie przyjmuje na stałe żadnych leków. Wywiad w kierunku chorób atopowych ujemny. W badaniu fizykalnym w okolicy fałdów nosowo-wargowych stwierdzono wykwity o charakterze rumieniowo-złuszczającym oraz pojedyncze, zabarwione na żółto strupy. 

Na podstawie obrazu klinicznego wysunięto podejrzenie łojotokowego zapalenia skóry. Etiologia tej choroby nie została do końca poznana. Uważa się, że do jej rozwoju mogą przyczyniać się m.in. grzyby z gatunku Malassezia furfur, zaburzenia aktywności gruczołów łojowych, obniżenie odporności, kolonizacja bakterii czy nieprawidłowa dieta. W terapii łojotokowego zapalenia skóry gładkiej rekomendowane są miejscowe leki przeciwgrzybicze, glikokortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny.

Trzy przypadki, jeden preparat złożony

Złożona etiologia chorób dermatologicznych, w których rolę odgrywają procesy zapalne, autoimmunologiczne oraz infekcyjne (często florą mieszaną) wiążą się z potrzebą stosowania preparatów o wielokierunkowym działaniu. Połączenie hydrokortyzonu z natamycyną i neomycyną zapewnia oddziaływanie na trzech najważniejszych w chorobach skóry polach. Hydrokortyzon łagodzi świąd oraz ma działanie przeciwzapalne, natamycyna jest substancją grzybobójczą, a neomycyna wykazuje właściwości przeciwbakteryjne [4,5,6]. 

W Polsce jedynym dostępnym preparatem o takim składzie jest Pimafucort, który spełnia zalecenia Grupy Ekspertów Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego dotyczące stosowania miejscowych kortykosteroidów w leczeniu chorób skóry powikłanych zakażeniami bakteryjnymi, grzybiczymi i mieszanymi [5]. Charakteryzuje się szerokim spektrum działania, przez co znajduje zastosowanie w infekcjach mieszanych i o nieznanej etiologii, a jego użycie nie musi być poprzedzone wykonaniem posiewu. Jest bezpieczny i dobrze tolerowany oraz wygodny i prosty w użyciu [4,5,6,7]. 

Bezpieczne leczenie chorób skóry

Pimafucort jest dostępny w postaci maści, którą w niewielkiej ilości należy nanosić na zmienioną skórę. Preparat należy stosować 2 do 4 razy na dobę, przez maksymalnie 14 dni [7]. Pimafucort może być bezpiecznie zalecany we wszystkich grupach wiekowych – zarówno pacjentom dorosłym, jak i pediatrycznym, bez ograniczeń wiekowych [7]. Przeznaczony jest do użytku zewnętrznego, a ze względu na miejscowy charakter działania substancje czynne nie wchodzą w interakcję z lekami stosowanymi ogólnoustrojowo [7]. 

Dzięki wielokierunkowemu działaniu, bezpieczeństwie i skuteczności Pimafucort jest preparatem uniwersalnym, znajdującym zastosowanie u pacjentów ze wszystkich grup wiekowych z różnorodnymi schorzeniami dermatologicznymi o dowolnej lokalizacji i etiologii, takimi jak: wyprzenia drożdżakowate, nadkażenia w przebiegu AZS, kontaktowe zapalenie skóry, zakażenia grzybicze i mieszane skóry, pieluszkowe zapalenie skóry czy inne dermatozy powikłane zakażeniem bakteryjnym lub grzybiczym.