Jak zbadać objaw Oppenheima?

Objaw Oppenheima to jeden z klasycznych objawów uszkodzenia górnego neuronu ruchowego (UMN, upper motor neuron). Choć w praktyce klinicznej objaw Babińskiego pozostaje najbardziej znanym i najczęściej badanym spośród tzw. objawów piramidowych, warto pamiętać również o alternatywnych metodach oceny tej samej patologii.

Kiedy badać objaw Oppenheima?

Objaw Oppenheima ma zastosowanie w każdej sytuacji, w której istnieje podejrzenie uszkodzenia górnego neuronu ruchowego, np. w przebiegu:

• udaru mózgu,
• stwardnienia rozsianego,
• guza mózgu,
• chorób neurodegeneracyjnych.

Jak stwierdzić uszkodzenie górnego neuronu ruchowego?

Badanie objawu Oppenheima jest proste, nieinwazyjne i możliwe do przeprowadzenia w gabinecie. Wymaga jedynie dostępu do przedniej powierzchni goleni pacjenta.

• Ułóż pacjenta w pozycji leżącej na plecach z wyprostowanymi nogami.
• Jedną ręką ustabilizuj udo pacjenta.
• Drugą ręką wykonuj uciskowo-przesuwający ruch wzdłuż przednio-przyśrodkowej powierzchni goleni, zaczynając poniżej rzepki, a kończąc przy kostce przyśrodkowej.
• Ruch powinien być płynny, dość silny, ale niebolesny.
• Obserwuj stopę pacjenta.

Dodatni objaw Oppenheima to grzbietowe zgięcie palucha (uniesienie go ku górze), będące reakcją na ucisk piszczeli. 

Znaczenie kliniczne objawów piramidowych

• Objaw Oppenheima nie ma wartości lokalizacyjnej – nie określa miejsca uszkodzenia w obrębie drogi korowo-rdzeniowej.
• Nie zawsze występuje – jego brak nie wyklucza uszkodzenia górnego neuronu ruchowego.
• Może być asymetryczny, co bywa pomocne w lokalizacji ogniska patologicznego przy innych danych klinicznych.

Kody ICD-10

Referencje

1. Araújo, R., Firmino-Machado, J., Correia, P., Leitão-Marques, M., Carvalho, J., Silva, M., Nogueira, A., & Nunes, C. (2015). The plantar reflex: A study of observer agreement, sensitivity, and observer bias. Neurology. Clinical practice, 5(4), 309–316. https://doi.org/10.1212/CPJ.0000000000000155
2. Emos, M. C., & Rosner, J. (2023, July 24). Neuroanatomy, upper motor nerve signs. In StatPearls. StatPearls Publishing. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK541082/