Kiedy lekarz staje się pacjentem - depresja i wypalenie zawodowe wśród medyków

Praca w sektorze ochrony zdrowia wiąże się z bardzo dużym obciążeniem psychicznym, mnóstwem stresu, byciem pod ciągłą presją… W końcu od podejmowanych przed medyków decyzji zależy życie i zdrowie pacjentów. Do tego dochodzi konieczność nieustannej mobilizacji, nienormowane godziny pracy, skupienia i gotowości do działania nawet w godzinach nocnych, gdy inni smacznie śpią w swoich łóżkach… Wszystko to sprawia, że każdy przedstawiciel zawodów medycznych: lekarz, pielęgniarka czy ratownik medyczny, może być bardziej narażony na depresję.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), depresja jest obecnie jednym z najczęstszych zaburzeń psychicznych na świecie. ,W 2023 roku Medscape zaktualizowało badanie dotyczące stanu psychicznego wśród populacji lekarzy. Aż 50 % ankietowanych medyków zgłosiło wypalenie zawodowe, które częściej dotyczy kobiet [1]. Zgodnie z najnowszymi statystykami wypalenie zawodowe zgłosiło 63% ankietowanych kobiet i 46% ankietowanych mężczyzn [1]. Względem poprzednich badań obserwowana jest więc tendencja wzrostowa - przypomnijmy że rok wcześniej wypalenie zawodowe zgłaszało 47% respondentów [2].

Praca w nienormowanych godzinach, zmęczenie, strach przed popełnieniem błędu, podejmowanie decyzji pod presją czasu - to tylko niektóre z elementów wpływających na pogorszenie kondycji psychicznej wśród personelu medycznego. Wypalenie zawodowe może okazać się dopiero preludium – bo droga od wypalenia do pełnoobjawowej depresji u lekarza wcale nie jest długa.. Dlaczego to tak trudny temat ? Dla wielu lekarzy postawienie się w roli pacjenta bywa przytłaczające, a przez to problem ten  często jest ,zamiatany pod dywan’. Zdarza się, że posiadana wiedza medyczna zdobyta podczas doświadczenia zawodowego stanowi potencjalne ograniczenie możliwości diagnostyki i leczenia. 

Raport Medscape donosi, że choć lekarze przeważnie stosują się do swoich własnych zaleceń dotyczących ograniczenia palenia papierosów i unikania innych powszechnych czynników ryzyka wczesnej śmiertelności, to zdecydowanie rzadziej zauważają u siebie objawy depresji. Strach przed reakcją społeczeństwa sprawia, że wiele osób nie ma odwagi przyznać się, że potrzebuje pomocy.

A przecież Wasze zdrowie jest tak samo istotne, jak zdrowie Waszych pacjentów. Bo dobry lekarz - to przede wszystkim zdrowy lekarz.

Na pogorszenie kondycji psychicznej lekarzy wpłynęła również pandemia COVID-19, która niestety w ostatnim czasie ponownie nabiera rozpędu. Z raportu ‘’Ostatni zgasi światło’’ opracowanego dla Centrum Polityk Publicznych UEK we współpracy z Naczelną Izbą Lekarską oraz Centrum Ekonomiki i Zarządzania w Ochronie Zdrowia UEK wynika, że grupą, która szczególnie odczuła wpływ pandemii na swój stan psychiczny są rezydenci (aż 72% respondentów zgłasza pogorszenie kondycji psychicznej podczas pandemii ). Pandemia COVID-19 wpłynęła na kondycję psychiczną wszystkich - lockdowny i ciągła niepewność zdecydowanie odcisnęły swoje piętno. Strach przed nieznanym, niedobory personelu, a także ograniczone metody terapeutyczne sprawiły, że dla wielu osób praca w tym okresie okazała się szczególnie wykańczająca. Pandemia uwypukliła już wcześniej zauważalne niedomogi systemu. 

Warto wreszcie zacząć mówić o tym głośno - praca w sektorze ochrony zdrowia niewątpliwie daje spełnienie i satysfakcję, ale jednocześnie wiele odbiera. Dla wielu wykonywanie zawodu medycznego wiąże się z utratą spokoju i komfortu psychicznego. Jeśli czujecie, że praca zaczyna Was przerastać i potrzebujecie wsparcia - nie czekajcie.

Gdzie szukać pomocy?

Po pierwsze, terapia. Na stronach Okręgowych Izb Lekarskich dostępne są informacje na temat opieki psychologicznej, jaką mogą uzyskać lekarze. Izby lekarskie powinny zapewnić cykl spotkań z psychoterapeutą specjalizującym się we wspieraniu lekarzy, który zna realia pracy w ochronie zdrowia i ma doświadczenie w tym zakresie. Od kilku miesięcy Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie organizuje również spotkania grupy Balinta, których celem jest wsparcie psychologiczne i poprawa samopoczucia lekarzy.

Jeśli nie czujecie się na siłach, żeby od razu skierować swoje kroki do gabinetu psychologa, warto doraźnie rozważyć skorzystanie z infolinii. Na tych stronach (LINK), (LINK) dostępne są spisy anonimowych telefonów zaufania dla osób potrzebujących wsparcia psychicznego. Zdarza się jednak, że takie metody są niewystarczające i niezbędna okazuje się wizyta u psychiatry i podjęcie leczenia farmakologicznego, które pozwoli Wam wrócić do pełni zdrowia. 

Praca w sektorze ochrony zdrowia bywa okupiona stresem i  poczuciem ogromnej odpowiedzialności. Dla niejednego, pozornie odpornego psychicznie, może okazać się wyzwaniem nie do przejścia.

I to nie jest żaden powód do wstydu.