Wykorzystanie nowoczesnych technologii w diagnostyce zaburzeń rytmu serca

Key messages: 

1. Nowoczesne technologie powinny być wykorzystywane w codziennej praktyce.
2. I-odprowadzeniowe EKG może być podstawa do rozpoznania zaburzeń rytmu – np. migotania przedsionków.
3. Dostępne algorytmy sugerujące rozpoznanie rytmu nie funkcjonują jeszcze optymalnie i ostatecznie rozpoznanie stawia zawsze lekarz. 

Zaburzenia rytmu serca stanowią wyzwanie dla lekarzy i pacjentów. Z jednej strony wiążą się z pogorszeniem jakości życia, mogą być uciążliwe, uniemożliwiać normalne funkcjonowanie, a nawet stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia, a z drugiej bywają trudne do rozpoznania ze względu na przejściowe występowania objawów. Obecnie coraz częściej obserwuje się przenikanie się świata medycznego z technologicznym. Pandemia COVID-19 była swego rodzaju katalizatorem, który przyspieszył to połączenie, ponieważ w obliczu ograniczonych zasobów ludzkich poszukiwano dodatkowych metod mogących przełożyć się na poprawę jakości opieki na chorymi. Obecnie narzędzia mobilne mające możliwość rejestracji zapisów EKG są bardzo często wykorzystywane przez praktykujących kardiologów i nie tylko. Opisany poniżej przypadek jednej z pacjentek stanowi przykład tego, w jaki sposób można wykorzystywać nowoczesne technologie w codziennej praktyce. 

Opis przypadku

44-letnia pacjentka, nielecząca się do tej pory z powodu chorób przewlekłych, zgłosiła się do kardiologa z napadowymi kołataniami serca, które występowały od czasu, kiedy kobieta była nastolatką, jednak ostatnio istotnie się nasiliły. Epizody arytmii występowały niezależnie od aktywności fizycznej, stresu, pozycji ciała i cyklu miesiączkowego. Napady pojawiały się nagle i tak samo się kończyły, trwały do 15 minut, a częstość ich występowania pacjentka oceniła średnio na raz na dwa tygodnie. Negowała omdlenia i utraty przytomności. Wywiad rodzinny w kierunku chorób sercowo-naczyniowych był ujemny. Podczas wizyty w badaniu przedmiotowym nie było istotnych odchyleń od normy. W wykonanym EKG opisano rytm zatokowy, miarowy 70/min, prawidłowe przewodzenie przedsionkowo-komorowe, oś pośrednia, bez zaburzeń depolaryzacji i repolaryzacji, bez cech obecności szlaku dodatkowego. W ECHO serca opisano prawidłową frakcję wyrzucania, bez wady zastawkowej. W kolejnych badaniach Holter EKG również nie stwierdzano istotnych nieprawidłowości, ale pacjentka podkreślała, że każdorazowo podczas badania Holter EKG czuła się dobrze i nie miewała napadów arytmii. Lekarz zalecił pacjentce dalsze dążenie do zarejestrowania zaburzeń rytmu serca na EKG. Podczas kolejnej wizyty pacjentka przedstawiła zapis 1-odprowadzeniowego EKG zarejestrowanego przez AppleWatch (certyfikowane urządzenie wymienione w wytycznych; nie każdy smartwatch posiada taką funkcję) przedstawiający częstoskurcz nadkomorowy, który przedstawiono poniżej.

Lekarz prowadzący skierował pacjentkę do szpitala w celu wykonania badania elektrofizjologicznego i ewentualnej ablacji podłoża arytmii. Podczas wykonanego badania elektrofizjologicznego wykluczono obecność szlaku dodatkowego, stwierdzono dualizm przewodzenia w łączu przedsionkowo-komorowym, a następnie wyzwolono częstoskurcz i potwierdzono rozpoznanie nawrotnego częstoskurczu węzłowego. Następnie wykonano ablację drogi wolnej, a w kontrolnym badaniu elektrofizjologicznym nie stwierdzono cech dualizmu przewodzenia w łączu przedsionkowo-komorowym i nie wyzwolono arytmii. W godzinach wieczornych, po wykluczeniu obecności płynu w worku osierdziowym, chora w dobrym stanie została wypisana do domu. Podczas wizyty kontrolnej, która odbyła się dwa miesiące po zabiegu, pacjentka deklarowała dobre samopoczucie oraz brak nawrotu arytmii.

Komentarz

Rekomendacje dotyczące wykorzystania nowoczesnych rozwiązań telemedycznych zostały uwzględnione w wytycznych dotyczących m.in. leczenia migotania przedsionków i nadkomorowych zaburzeń rytmu serca wydanych przez Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne [1, 2]. Co więcej, Asocjacja Zaburzeń Rytmu Serca wydała dokument szczegółowo opisujący zalecenia dotyczące wykorzystania konkretnych rozwiązań w zależności od kontekstu klinicznego. Na poniższej grafice podsumowano możliwości diagnostyczne w zależności od częstości występowania objawów [3]. 

We wspomnianym dokumencie znajduje się lista urządzeń, które przeszły proces certyfikacji i mogą posłużyć do diagnostyki zaburzeń rytmu serca. Wykorzystanie 1-odprowadzeniowego EKG rejestrowanego przez urządzenie mobilne pozwoliło w opisanym przypadku postawić rozpoznanie częstoskurczu nadkomorowego, który był podstawą do skierowania na badanie elektrofizjologiczne i ablację. Opisana sytuacja potwierdza zasadność wykorzystywania tego typu rozwiązań w codziennej praktyce, ponieważ przyspiesza proces diagnostyczno-leczniczy. Poza AppleWatch istnieje wiele narzędzi, które mogą być wykorzystywane w diagnostyce arytmii. Na rynku dostępne jest wiele certyfikowanych urządzeń, którymi lekarze mogą posługiwać się, sprawując opiekę nad swoimi pacjentami. W jednej z publikacji porównano zapisy z urządzeń mobilnych KardiaMobile i Istel HR-2000 z tradycyjnym EKG [4]. Dowiedziono, że w zakresie diagnostyki zaburzeń rytmu serca te urządzenia mogą być również wykorzystywane. Problemem pozostaje jednak refundacja tego typu rozwiązań, które ze względu na swoją cenę mogą być poza zasięgiem części pacjentów. Ponadto, z dystansem należy podchodzić do diagnozy stawianej przez wgrane algorytmy; za każdym razem należy ją weryfikować, ponieważ urządzenia niejednokrotnie sugerują nieprawidłową diagnozę. Rozpoznanie danej arytmii może być postawione obecnie tylko przez lekarza.

Podsumowując, nowoczesne technologie wkraczają przebojem do praktyki lekarskiej, a kardiologia jest tego świetnym przykładem. Czasy pandemii dodatkowo przełożyły się na znaczące przyspieszenie tej integracji. Przedstawiony powyżej opis przypadku stanowi przykład tego, w jaki sposób można wykorzystać mobilne rejestratory EKG do optymalizacji procesu diagnostyczno-leczniczego u pacjentów z zaburzeniami rytmu serca, szczególnie w sytuacji, kiedy tradycyjne metody diagnostyczne nie umożliwiają postawienia rozpoznania.