Kiedy należy zlecić oznaczenie stężenia kalprotektyny w kale?

Kalprotektyna to białko obecne głównie w neutrofilach, uwalniane podczas procesów zapalnych w przewodzie pokarmowym. Jej stężenie w kale jest użytecznym markerem stanu zapalnego jelit.

Wskazania do oznaczenia stężenia kalprotektyny w kale

• Diagnostyka różnicowa nieswoistych chorób zapalnych jelit (IBD) i zespołu jelita drażliwego (IBS) – podwyższone stężenie kalprotektyny jest charakterystyczne dla IBD, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, podczas gdy w IBS wartości te pozostają zazwyczaj w normie,
• Monitorowanie aktywności choroby i skuteczności leczenia – regularne pomiary kalprotektyny pozwalają ocenić stopień nasilenia stanu zapalnego oraz monitorować odpowiedź na terapię,
• Ocena ryzyka nawrotu choroby – wzrost stężenia kalprotektyny może wskazywać na zbliżający się nawrót choroby zapalnej jelit, co umożliwia wczesną interwencję terapeutyczną,
• Selekcja pacjentów do badań inwazyjnych – oznaczenie kalprotektyny pomaga w identyfikacji pacjentów wymagających dalszej diagnostyki endoskopowej, minimalizując liczbę niepotrzebnych procedur.

Stany kliniczne wpływające na interpretację wyników

Podwyższone stężenie kalprotektyny w kale może występować nie tylko w chorobach zapalnych jelit, ale również w innych stanach, takich jak:

• Nowotwory przewodu pokarmowego – zwłaszcza rak jelita grubego może powodować wzrost poziomu kalprotektyny,
• Infekcje przewodu pokarmowego – zakażenia bakteryjne, wirusowe czy pasożytnicze mogą prowadzić do przejściowego wzrostu stężenia tego białka,
• Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) – długotrwałe przyjmowanie NLPZ może powodować uszkodzenie błony śluzowej jelit i podwyższenie poziomu kalprotektyny,
• Choroby wątroby – marskość wątroby jest jednym ze stanów, w których obserwuje się podwyższone stężenie kalprotektyny,
• Choroby reumatyczne – niektóre schorzenia reumatyczne mogą wpływać na wzrost poziomu tego markera.

Ze względu na możliwość występowania podwyższonego stężenia kalprotektyny w różnych stanach patologicznych, interpretacja wyników powinna być zawsze dokonywana w kontekście klinicznym i uwzględniać inne badania diagnostyczne.

Normy i interpretacja wyników

• <50 µg/g – wynik uznawany za prawidłowy, sugerujący brak aktywnego stanu zapalnego w jelitach.
• 50–150 µg/g – wynik niejednoznaczny; może wskazywać na łagodny stan zapalny, infekcję lub inne niegroźne zaburzenia. Zaleca się powtórzenie badania po pewnym czasie lub przeprowadzenie dodatkowych testów diagnostycznych.
• >150 µg/g – wysokie prawdopodobieństwo aktywnego stanu zapalnego jelit; wskazane jest przeprowadzenie dalszej diagnostyki, w tym badań endoskopowych.

Warto podkreślić, że wartości referencyjne mogą się różnić w zależności od laboratorium, dlatego zawsze należy interpretować wyniki w odniesieniu do zakresów podanych przez konkretne laboratorium oraz w kontekście obrazu klinicznego pacjenta.

Kody ICD-10

Referencje

1. Ananthakrishnan, A. N., Adler, J., Chachu, K. A., Nguyen, N. H., Siddique, S. M., Weiss, J. M., Sultan, S., Velayos, F. S., Cohen, B. L., Singh, S., & AGA Clinical Guidelines Committee. Electronic address: clinicalpractice@gastro.org (2023). AGA Clinical Practice Guideline on the Role of Biomarkers for the Management of Crohn's Disease. Gastroenterology, 165(6), 1367–1399. https://doi.org/10.1053/j.gastro.2023.09.029
2. Singh, S., Ananthakrishnan, A. N., Nguyen, N. H., Cohen, B. L., Velayos, F. S., Weiss, J. M., Sultan, S., Siddique, S. M., Adler, J., Chachu, K. A., & AGA Clinical Guidelines Committee. Electronic address: clinicalpractice@gastro.org (2023). AGA Clinical Practice Guideline on the Role of Biomarkers for the Management of Ulcerative Colitis. Gastroenterology, 164(3), 344–372. https://doi.org/10.1053/j.gastro.2022.12.007
3. Lichtenstein, G. R., Loftus, E. V., Isaacs, K. L., Regueiro, M. D., Gerson, L. B., & Sands, B. E. (2018). ACG Clinical Guideline: Management of Crohn's Disease in Adults. The American journal of gastroenterology, 113(4), 481–517. https://doi.org/10.1038/ajg.2018.27
4. Dajti, E., Frazzoni, L., Iascone, V., Secco, M., Vestito, A., Fuccio, L., Eusebi, L. H., Fusaroli, P., Rizzello, F., Calabrese, C., Gionchetti, P., Bazzoli, F., & Zagari, R. M. (2023). Systematic review with meta-analysis: Diagnostic performance of faecal calprotectin in distinguishing inflammatory bowel disease from irritable bowel syndrome in adults. Alimentary pharmacology & therapeutics, 58(11-12), 1120–1131. https://doi.org/10.1111/apt.17754
5. Jukic, A., Bakiri, L., Wagner, E. F., Tilg, H., & Adolph, T. E. (2021). Calprotectin: from biomarker to biological function. Gut, 70(10), 1978–1988. https://doi.org/10.1136/gutjnl-2021-324855
6. Gueorguieva, I., Jacobs, R., & Piper, M. (2021). P019 Not All Fecal Calprotectin is Specific for Inflammatory Bowel Disease. The American journal of gastroenterology, 116(Suppl 1), S5. https://doi.org/10.14309/01.ajg.0000798676.11183.dd