Kiedy należy skierować pacjenta z zaparciami na dalszą diagnostykę?

Zaparcia są częstym problemem zdrowotnym, zwykle wynikającym z niewłaściwego stylu życia. Jednak w pewnych przypadkach mogą sygnalizować poważniejsze schorzenia, takie jak choroby nowotworowe lub zapalne. Kluczowe znaczenie ma identyfikacja objawów alarmowych i grup ryzyka, które wymagają dalszej diagnostyki.

Wskazania do dalszej diagnostyki

Występowanie poniższych objawów uzasadnia skierowanie na dalsze badania:

1. krew w stolcu – zarówno widoczna, jak i wykryta w testach na krew utajoną, może wskazywać na polipy lub raka jelita grubego,
2. niezamierzona utrata masy ciała przekraczająca 5% masy ciała w ciągu 6 miesięcy,
3. anemia z niedoboru żelaza, szczególnie gdy towarzyszy jej osłabienie i przewlekłe zmęczenie,
4. objawy ogólne, takie jak gorączka, nocne poty czy ogólne osłabienie, które mogą sugerować choroby zapalne lub nowotworowe.

Badaniami diagnostycznymi stosowanymi w diagnostyce zaparć są m.in.:

1. kolonoskopia – badanie pierwszego wyboru u pacjentów z objawami alarmowymi oraz w grupie ryzyka nowotworów.
2. badania laboratoryjne – ocena morfologii, poziomu żelaza i markerów stanu zapalnego (np. CRP) w celu wykluczenia anemii lub procesu zapalnego.
3. badania obrazowe – tomografia komputerowa jamy brzusznej może być pomocna w wykrywaniu zmian strukturalnych, takich jak guzy czy zwężenia.

Pacjenci powyżej 50. roku życia z nowo występującymi zaparciami powinni być skierowani na kolonoskopię w celu wykluczenia zmian nowotworowych. Wywiad rodzinny obciążony przypadkami raka jelita grubego lub polipów zwiększa ryzyko chorób i uzasadnia podjęcie wcześniejszej diagnostyki.

Trudne w leczeniu lub przewlekłe zaparcia

W leczeniu trudnych w terapii oraz przewlekłych zaparć kluczowe jest przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki różnicowej w celu ustalenia ich przyczyny. Zalecane podejście obejmuje wstępną ocenę kliniczną oraz próby leczenia dietetycznego, stosowanie środków osmotycznych oraz, w razie potrzeby, leków przeczyszczających. U pacjentów, u których te metody okazują się nieskuteczne, konieczne jest zastosowanie bardziej zaawansowanych badań, takich jak anorektomanometria, test wydalania balonu czy defekografia, w celu wykrycia ewentualnych zaburzeń defekacji. Leczenie operacyjne rozważa się wówczas, gdy nie udało się uzyskać efektu terapeutycznego poprzez leczenie zachowawcze.

Bibliografia

1. American College of Gastroenterology. Guidelines for colorectal cancer screening. 2021.
2. Rex DK, Boland CR, Dominitz JA, et al. Colorectal cancer screening: Recommendations. Gastroenterology. 2017.
3. Bharucha A.E. et al.: American Gastroenterological Association medical position statement and technical review on constipation. Gastroenterology, 2013; 144: 211–238.