Utrata pieczątki lekarskiej może być przyczyną problemów – rozmowa z Markiem Ramczykowskim

Rozmowa z Markiem Ramczykowskim, aplikantem adwokackim z Kancelarii GRUBE.

– Pieczątka lekarska powinna obowiązkowo zawierać imię i nazwisko lekarza, jego tytuł zawodowy oraz numer prawa wykonywania zawodu. Pozostałe dane, jak np. tytuł i stopień naukowy, specjalizacje, są fakultatywne. Dane te, w przypadku zagubienia lub kradzieży pieczątki, mogą dostać się w niepowołane ręce. Co powinien zrobić lekarz, gdy zgubi pieczątkę? 

Zgubienie pieczątki może nieść za sobą poważne konsekwencje, jeśli trafi ona w ręce osoby, której celem będzie sfałszowanie dokumentu, który wystawia lekarz. Prawo nie reguluje tych kwestii, ale odpowiednie kroki należy podjąć, by zminimalizować potencjalne negatywne skutki. W pierwszej kolejności warto poinformować o tym izbę lekarską. Okręgowa Izba Lekarska w Łodzi zaleca w takim przypadku, by lekarz pisemnie powiadomił o utracie pieczątki, podając wzór zagubionej pieczątki oraz określając, jak będzie wyglądała nowa. Dodatkowo, Izba wskazuje, że nowa pieczątka powinna znacznie różnić się od zagubionej.

– Wielkopolska Izba Lekarska z kolei sugeruje, by medycy dodatkowo zgłosili to organom ścigania. W ten sposób lekarz zabezpiecza się przed ewentualnymi konsekwencjami nieuprawnionego użycia jego pieczątki wraz ze sfałszowanym podpisem.

Z prawnego punktu widzenia, rekomendowane w niektórych przypadkach może okazać się również powiadomienie: Narodowego Funduszu Zdrowia bądź też oddziału NFZ, z którym dany lekarz ma podpisaną umowę na wykonywanie świadczeń medycznych, tak aby ewentualne fałszerstwa dokumentów (np. zaświadczeń) nie mogły zostać wykorzystane lub też ryzyko ich wykorzystania zostało zminimalizowane; podmiotu leczniczego, w którym wykonywana jest praktyka, a także zgłoszenie tego policji, jeżeli mamy uzasadnione obawy, że pieczątka mogła wpaść w niepowołane ręce (lub też dochodzą do nas sygnały, że mogła zostać wykorzystana) lub w przypadku kradzieży. Informacje o tym, że ktoś próbował posłużyć się sfałszowanym dokumentem, np. receptą, bardzo często można znaleźć w Biuletynach Informacji Publicznej poszczególnych urzędów, np. na stronach Wojewódzkich Inspektoratów Farmaceutycznych. 

– Konsekwencje użycia pieczątki przez osobę trzecią mogą być różne i trudne do przewidzenia. Czy zgłoszenie utraty pieczątki chroni lekarza przed niechcianymi sytuacjami?

Niestety nie. Ale zgłosić kradzież warto. Jest to ważne w kontekście dowodowym, w przypadku ewentualnego postępowaniu przeciwko lekarzowi, gdyby okazało się, że pieczątkę skradziono w celach przestępczych. Pieczątka lekarska w rękach osoby nieupoważnionej może służyć do fałszowania czy też podrabiania dokumentów wystawianych przez lekarzy (np. zaświadczenia lekarskie, skierowania czy też różnego rodzaju formularze, na których potrzebna jest pieczątka i podpis lekarza). Mamy więc do czynienia z sytuacją, gdy osoba posługująca się pieczątką sfałszuje dokumenty, na podstawie których przyznane zostaną jej lub innej osobie uprawnienia, których w rzeczywistości nie ma. Odpowiedzialność lekarza w takiej sytuacji może być zróżnicowana, wiele zależy od okoliczności, w jakich utracono pieczątkę. Inne będą zagrożenia dla lekarza, który pieczątkę zgubił, postępując nieodpowiedzialnie, inne zaś w przypadku świadomego jej udostępnienia innej osobie. W pierwszym przypadku możemy rozważać takie działanie pod kątem odpowiedzialności dyscyplinarnej i cywilnej, w drugiej zaś również na gruncie prawa karnego, które przewiduje także odpowiedzialność karną za pomocnictwo w popełnieniu przestępstwa. Za pomocnictwo odpowiada ten, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji. Zatem taka osoba może odpowiadać w tych samych granicach co sprawca. 

Należy podkreślić, że lekarz, któremu ukradziono pieczątkę lub zgubił ją w okolicznościach, w których nie można przypisać mu niedbalstwa, zasadniczo nie powinien obawiać się żadnego rodzaju odpowiedzialności. Dzięki temu, że zgubienie pieczątki jest zgłaszane niezwłocznie po zauważeniu tego, lekarze najczęściej nie są podejrzanymi w sprawach wystawiania sfałszowanych recept czy też innych dokumentów.

– Pieczątka nie jest atrybutem niezbędnym do wykonywania obowiązków, a więc jej brak nie wyklucza możliwości wykonywania pracy. Brak pieczątki w żaden sposób nie koliduje z wystawianiem e-recept czy e-skierowań, choć w wielu przypadkach konieczne jest wystawienie dokumentu w formie papierowej i wtedy pieczątka jest potrzebna. Czy obowiązuje jakiś termin, w którym lekarz musi wyrobić nową pieczątkę? 

Nie ma żadnego terminu przewidzianego prawem, w którym nowa pieczątka powinna zostać wyrobiona. Jednak z uwagi na brak możliwości podejmowania niektórych  czynności, sugeruje się, by nową pieczątkę wyrobić jak najszybciej. Zaleca się, aby nowa pieczęć znacząco różniła się od pieczątki używanej wcześniej. Dobrą praktyką jest, aby w miarę możliwości, w zgłoszeniu o utracie pieczątki, wyraźnie wskazać, jaką pieczątkę stosowało się wcześniej (np. zdjęcie dokumentu wystawionego wcześniej z poprzednią pieczęcią) oraz wzór nowej pieczątki, tak aby było wiadomo, która z pieczęci jest aktualna.