Dlaczego wprowadzanie ICD-11 tyle trwa?

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób (ICD) zapewnia wspólny język, który umożliwia pracownikom ochrony zdrowia z całego świata wymianę standardowych informacji w zrozumiały dla wszystkich stron sposób. ICD-11, która oficjalnie zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2022 r. [1], zawiera około 17 000 unikalnych kodów, ponad 120 000 możliwych do zakodowania terminów i jest całkowicie cyfrowa. Obecnie używa jej 35 krajów. Polska też rozpoczęła pracę nad wdrożeniem ICD-11: tłumaczenie i akceptacja przez konsultantów krajowych polskiej wersji ICD-11 miała się zakończyć do 2023 r., a do 2026 r. ICD-11 powinno zgodnie z planem zostać wprowadzone w Polsce. Jaki jest stan na dzień dzisiejszy? Czy uda się zrealizować pierwotne założenia?

Co zmienia ICD-11?

ICD-11 stanowi ogromną zmianę głównie z uwagi na znaczący postęp w wiedzy medycznej oraz przemiany społeczne, jakie miały miejsce od czasu opublikowania poprzedniej wersji, czyli ICD-10, ponad trzydzieści lat temu. Socjologiczne i kulturowe konteksty zdrowia i choroby nie są już takie same. Konieczne okazało się uwzględnienie tych zmian poprzez zaktualizowanie klasyfikacji chorób i dostosowanie jej do nowej wiedzy oraz potrzeb pacjentów i pracowników ochrony zdrowia [2]. Większa elastyczność algorytmów diagnostycznych pozwala na postawienie bardziej spersonalizowanego rozpoznania, co jest szczególnie ważne w przypadku chorób psychiatrycznych. Wprowadzone w tym przypadku modyfikacje można uznać za odzwierciedlenie walki ze stygmatyzacją osób dotkniętych problemami psychicznymi. Warto jednak zaznaczyć, że to raczej ewolucja niż rewolucja – wersja ICD-11, choć przeszła wiele zmian na różnych poziomach, zachowała podobny układ klasyfikacji chorób do stosowanego w poprzedniej wersji, czyli ICD-10. Widać to w podobnych tytułach i kolejności rozdziałów. 

Kompleksowy projekt

Proces wprowadzania ICD-11 w naszym kraju jest kompleksowy i obejmuje nie tylko przetłumaczenie samej klasyfikacji, co samo w sobie stanowi ogromne przedsięwzięcie, ale także szereg innych działań [3,4,5].

Prace nad wersją polską ICD-11 podzielono na następujące etapy:

• Tłumaczenie klasyfikacji ICD-11 (maj-wrzesień 2022 r.).
• Pierwsza weryfikacja tłumaczenia przez ekspertów w danych dziedzinach (październik 2022 r. - październik 2023 r.).
• Weryfikacja oraz akceptacja tłumaczenia przez konsultantów krajowych (czerwiec-grudzień 2023 r.).
• Warsztaty i szkolenia z zakresu ICD-11 (wrzesień-grudzień 2023 r.).

26 lutego 2021 r. CMKP podpisało Umowę o Partnerstwie z Departamentem Lecznictwa Ministerstwa Zdrowia na rzecz wspólnej realizacji projektu. W ramach projektu “Poprawa jakości informacji medycznej dzięki wzrostowi kompetencji, wiedzy oraz umiejętności pracowników podmiotów leczniczych w zakresie prawidłowego posługiwania się klasyfikacją ICD-11”, Departament Lecznictwa Ministerstwa Zdrowia, Centrum e-Zdrowia oraz Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, do grudnia 2023 r. realizowały I etap prac związanych z wdrożeniem ICD-11 w Polsce. Obecnie trwają jego rozliczenia [4]. W pierwszym etapie CeZ opracowało następujące produkty projektu (z polską wersją interfejsu użytkownika) [4]: 

• wyszukiwarkę (ICD-11 Browser);  
• narzędzie do kodowania (programowania) jednostek chorobowych (coding tool); 
• funkcjonalność pozwalającą odszukać odpowiednie fragmenty tekstu ICD-11 za pomocą kodu (full text search functionality);  
• narzędzie do wyszukiwania kodów ICD-11 za pomocą kodów ICD-10;  

polską wersję przygotowanych przez WHO trzech tabel mapujących pokazujących relacje między kodami ICD-10 i ICD-11.

Dalsze prace

Oprócz tłumaczeń niezbędne są kompleksowe rozwiązania związane z wprowadzeniem systemu ICD-11. Należą do nich szkolenia personelu medycznego oraz prace legislacyjne, takie jak przygotowanie odpowiednich rozporządzeń dotyczących [5]:

• definiowania zakresu świadczeń gwarantowanych, np. leczenia szpitalnego, w ramach koszyków świadczeń;
• określenia danych, które będą podlegać raportowaniu zgodnie z nową klasyfikacją;
• dostosowania dokumentacji medycznej do nowych standardów i terminologii;
• implementacji ICD-11 do istniejących systemów informatycznych w placówkach medycznych, co może wymagać znacznych nakładów czasu i zasobów. 

Cały proces wdrażania ICD-11 wymaga starannego planowania i koordynacji między różnymi sektorami ochrony zdrowia oraz organami rządowymi, aby zapewnić płynne i skuteczne wdrożenie nowej klasyfikacji. Polska, podobnie jak pozostałe państwa, ma na to 5-letni okres przejściowy. 

Prace nad szkoleniem personelu medycznego też zostały już rozpoczęte. Zakończył się nabór na kursy z zakresu ICD-11, w ramach których planowane jest przeszkolenie około 400 osób na platformie e-learningowej [5]. Prace nad wdrożeniem potrwają najprawdopodbniej do 2026 roku czyli skończą się wraz z upływem okresu przejściowego. 

Podsumowanie

Wprowadzenie ICD-11 to złożony proces, a tłumaczenie klasyfikacji na język polski to tylko jedna z jego części. Obecnie trwają prace nad kolejnymi etapami implementacji, przeszkoleniem pracowników, wprowadzeniem do systemów informatycznych i dostosowania dokumentacji medycznej. Ważne jest przemyślane rozplanowanie kolejnych etapów, aby uniknąć późniejszego jeszcze bardziej skomplikowanego wprowadzania zmian.