Zobowiązania lekarek i lekarzy wobec wojska

Wezwanie na komisję wojskową zawsze budziło wiele emocji. List nakazujący stawienie się na kwalifikację może otrzymać zarówno student lub studentka kierunku lekarskiego, jak i absolwenci uczelni medycznych. W związku z napiętą sytuacją polityczną oraz wojną w Ukrainie temat jest szczególnie aktualny. Jakie obowiązki związane ze służbą wojskową określone są w polskim prawodawstwie? Jak przygotować się na kwalifikację lekarską i czego spodziewać się po ewentualnych ćwiczeniach?

Podstawa prawna 

Obowiązki obywatelek i obywateli wobec wojska określa ustawa z dnia 11 marca 2021 r. o obronie ojczyzny, której tekst ujednolicono w styczniu 2024 r. oraz obwieszczenia Marszałka Sejmu i rozporządzenia Rady Ministrów. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 listopada 2023 r. kwalifikacji wojskowej w 2024 r. podlegają: 

1. mężczyźni urodzeni w 2005 r.;
2. mężczyźni urodzeni w latach 2000–2004, którzy nie posiadają określonej kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej;
3. osoby, które w latach 2022 i 2023 zostały uznane przez powiatowe komisje lekarskie za czasowo niezdolne do służby wojskowej;
4. kobiety urodzone w latach 1997–2005 posiadające kwalifikacje przydatne do służby wojskowej oraz kobiety pobierające naukę w celu uzyskania tych kwalifikacji, które w roku szkolnym lub akademickim 2023/2024 kończą studia na kierunkach lub kończą naukę w zawodach przydatnych podczas służby wojskowej;
5. osoby o nieuregulowanym stosunku do służby wojskowej do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 60 lat życia, jeżeli nie posiadają określonej kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej i zgłosiły się do kwalifikacji wojskowej [1].

Za kwalifikacje, które są przydatne w trakcie służby wojskowej, uznaje się wykształcenie w zakresie medycyny, weterynarii, psychologii, rehabilitacji, radiologii, diagnostyki laboratoryjnej, informatyki, teleinformatyki, logistyki oraz lingwistyki [2].

Komisja lekarska

Podczas kwalifikacji wojskowej, po sprawdzeniu danych osób stawiających się przed komisją, określa się zdolności fizyczne i psychiczne do służby wojskowej oraz wstępną przynależność badanych osób poszczególnych form obrony. Osoba kwalifikowana zobowiązana jest do przedstawienia dokumentacji medycznej i wyników badań specjalistycznych wykonanych w okresie 12 miesięcy przed stawieniem się na komisję wojskową oraz poddaniu się testom psychologicznym i badaniu lekarskiemu. Następnie określane są kategorie wskazujące na zdolność do służby wojskowej: 

1. kategoria A – zdolny do służby wojskowej;
2. kategoria B – czasowo niezdolny do służby wojskowej, jednak w okresie do 24 miesięcy od dnia badania schorzenia kwalifikowanego rokują odzyskanie zdolności do służby wojskowej;
3. kategoria D – niezdolny do służby wojskowej w czasie pokoju;
4. kategoria E – trwale i całkowicie niezdolny do służby wojskowej [2].

Co ważne, nieusprawiedliwiona nieobecność na kwalifikacji wojskowej może wiązać się z karą grzywny lub postanowieniem doprowadzenia przez Policję. Aby usprawiedliwić nieobecność, wymagany jest kontakt z odpowiednim wójtem lub burmistrzem najpóźniej w dniu zaplanowanej kwalifikacji i wyznaczenia innego terminu.

Służba wojskowa

W 2024 roku rozporządzenie Rady Ministrów przewiduje powołanie 21 000 osób do pełnienia zawodowej służby wojskowej, 20 000 do pełnienia służby w aktywnej rezerwie oraz 200 000 do odbycia ćwiczeń wojskowych [3]. To właśnie ta ostatnia grupa będzie w większości przypadków dotyczyć powoływanych medyków. 

Odbywanie ćwiczeń wojskowych w ramach rezerwy pasywnej może polegać na ćwiczeniach jednodniowych, 30-dniowych, 90-dniowych lub rotacyjnych [2]. Z udziału w ćwiczeniach wojskowych wyłączone są osoby uznane za niezdolne do służby wojskowej w okresie mobilizacji lub wojny, a więc z przydzieloną kategorią E. Od wezwania na ćwiczenia wojskowe można się natomiast pisemnie odwołać do odpowiedniego Wojskowego Centrum Rekrutacji w terminie 14 dni, podając odpowiednie usprawiedliwienie, np. samodzielna opieka nad dzieckiem lub osobą z niepełnosprawnością [2].

Powoływanie lekarzy i lekarek

Jak wspomniano, lekarze i lekarki należą do zawodów szczególnie pożądanych w szeregach sił zbrojnych. W social mediach skupiających medyków można odnaleźć posty opisujące, jak wyglądają ćwiczenia wojskowe. Typowo trwają od kilku do kilkunastu dni i są zakończone złożeniem przysięgi wojskowej. Lekarzom i lekarkom przysługuje rekompensata pieniężna za dni pracy spędzone na ćwiczeniach wojskowych, wypłacana na podstawie zaświadczenia wydanego przez pracodawcę [2].