Urlop macierzyński – jak obliczyć średnią dyżurową?

Prawo pracy przewiduje w okresie ciąży i rodzicielstwa szereg regulacji mających na celu zadbanie o odpowiednie warunki i czas pracy ciężarnej pracownicy. Pomaga to pogodzić aktywność zawodową ze stanem, jakim jest ciąża oraz z wychowaniem dziecka, szczególnie w pierwszych latach jego życia, kiedy wymaga ono największej opieki.

Urlop macierzyński... kiedy, jak długo i dla kogo? 

W najczęstszej z możliwych sytuacji urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni przysługuje pracownicy, która urodziła jedno dziecko przy jednym porodzie. Istnieje możliwość rozpoczęcia go jeszcze przed porodem, jednak nie można wykorzystać wtedy więcej niż 6 tygodni z całej puli. 

Pracownica może po 14 tygodniach zrezygnować z urlopu macierzyńskiego i powrócić do pracy. W tej sytuacji pozostałą część wykorzystuje ojciec dziecka. 

Wynagrodzenie w czasie urlopu macierzyńskiego

Za okres urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński wynoszący 100% podstawy wymiaru zasiłku, która stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. 

Jeśli przed rozpoczęciem urlopu macierzyńskiego pracownica nie przepracowała 12 miesięcy, podstawę wylicza się jako średnią z wszystkich przepracowanych pełnych miesięcy kalendarzowych. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustala się na zasadzie klasycznej średniej arytmetycznej, czyli poprzez podzielenie łącznego wynagrodzenia osiągniętego za dany okres przez liczbę miesięcy w tym okresie.

Składniki zmienne w zasiłku macierzyńskim i dodatek wyrównawczy w wynagrodzeniu w ciąży, czyli “średnia dyżurowa’’ 

Przez cały okres pobierania zasiłku macierzyńskiego w skład podstawy wymiaru zasiłku oprócz kwoty etatowej, np. ustalonej w umowie o pracę, wchodzić będą również premie, nagrody i inne składniki zmienne wynagrodzenia. W przypadku lekarek będzie to wynagrodzenie za dyżury medyczne, tzw. “średnia dyżurowa’’.  

Z racji tego, że pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, w ciąży nie powinno się odbywać dyżurów medycznych. W takiej sytuacji kobiecie ciężarnej przysługuje wyliczony dodatek wyrównawczy, który jest analogiczny do składnika zmiennego wynagrodzenia w przypadku zasiłku macierzyńskiego. 

Dodatek wyrównawczy, tak samo jak i składnik zmienny, oblicza się jako średnią wynagrodzenia za dyżury z 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym zaprzestało się dyżurować. Zwykle czas ten jest zbieżny z dostarczeniem do kadr zaświadczenia lekarskiego o ciąży. W przypadku znacznego wahania wysokości wynagrodzenia w ciągu ostatnich 3 miesięcy dyżurowania, okres ujęty do wyliczeń może być wydłużony do 12 miesięcy.

Podsumowując – lekarka, która zaszła w ciążę (a w poprzednich 3 miesiącach odbywała dyżury medyczne), kontynuując zatrudnienie w trakcie ciąży, nie odbywa dyżurów medycznych, ale dostaje wyrównanie wynoszące średnią z wynagrodzenia za dyżury z 3 ostatnich miesięcy dyżurowania. Kiedy zdecyduje się przejść na urlop macierzyński, np. 3 tygodnie przed porodem oraz kontynuując go po porodzie, otrzymuje zasiłek, który również uwzględnia składnik zmienny wynagrodzenia, jakim jest średnia z 3 ostatnich miesięcy dyżurowania. 

Co z wynagrodzeniem za dyżury w miesiącu złożenia zaświadczenia o ciąży?

Miesiąca zaprzestania dyżurowania nie uwzględnia się w obliczeniach “średniej dyżurowej’’. Jeśli na początku miesiąca lekarka odbyła dyżury, a w jego trakcie przedstawiła w kadrach zaświadczenie o ciąży i zaprzestała dyżurować, należy się jej wynagrodzenie za godziny dyżurowe wypracowane przed złożeniem zaświadczenia oraz wyliczone wyrównanie za okres bez dyżurów w tym miesiącu.

Co szpital, to obyczaj…

Jak wiemy, przepisy prawa podlegają “luźnej’’ interpretacji kadr każdego szpitala. Jeśli wynagrodzenie, które otrzymujesz za czas urlopu macierzyńskiego, nie jest zgodne z przedstawionymi zasadami, możesz skorzystać z darmowej porady prawnej oferowanej przez Państwową Inspekcję Pracy.