Światowy Dzień Choroby Parkinsona. Parkinsonizm jak pandemia?

Choroba Parkinsona znana jest nam od ponad dwóch stuleci, ale przez długi czas uchodziła raczej za rzadkość. Ostatnie dekady przyniosły jednak drastyczną zmianę - od 1990 do 2015 roku liczba zmagających się z nią osób wzrosła do 6.2 miliona, a więc o 118% [1]. Cztery dekady po opisaniu choroby przez Jamesa Parkinsona, w Anglii i Walii odnotowano zaledwie 22 jej przypadki. Szacuje się, że ich liczba w Wielkiej Brytanii w roku 2015 wynosiła już między 5 a 10 tysięcy i - co istotne - podobny trend zauważalny jest na całym świecie [1]. 

Coraz więcej przypadków choroby Parkinsona

Pandemia choroby Parkinsona - to określenie zdaje się trafnie opisywać obserwowane zjawisko. Ma ono przecież zasięg ogólnoświatowy i, podobnie jak pandemie chorób zakaźnych, okresowo zmienia swoje nasilenie w różnych rejonach geograficznych. Wzrost częstości występowania obserwuje się równolegle do starzenia się społeczeństw i przede wszystkim na obszarach o szczególnie nasilonej industrializacji. I chociaż chorobą Parkinsona nie da się zarazić, to w roli swoistych „wektorów” można wyobrazić sobie różne czynniki takie jak np. skażenie środowiska. Wiele substancji obecnych w otoczeniu w związku z szybkim rozwojem przemysłu zostało bowiem powiązanych z ryzykiem zachorowania na chorobę Parkinsona. Należą do nich niektóre pestycydy, rozpuszczalniki oraz metale ciężkie. Im gwałtowniej postępuje industrializacja, tym bardziej wzrasta liczba przypadków - i tak w Chinach współczynnik występowania choroby Parkinsona w latach 1990 - 2016 zwiększył się jak nigdzie indziej na świecie [1]. Naszym przeciwnikiem w tej pandemii jest więc choroba ekspansywna, na którą, co gorsza, nikt nie jest odporny.

Choroba Parkinsona - nowe statystyki, stare objawy

Według szacunków w Polsce, z diagnozą choroby Parkinsona żyje niemal 100 tysięcy osób [2].  Głównie osoby starsze, bo chociaż średnia wieku w czasie rozpoznania schorzenia wynosi 58 lat, to zmaga się z nim aż 2-3% 80-latków [3]. Ta częsta choroba charakteryzuje się współwystępowaniem objawów składających się na zespół parkinsonowski - bradykinezji, sztywności mięśniowej, drżenia oraz niestabilności postawy. Nie wszystkie cztery symptomy muszą występować jednocześnie, a obecność nawet pełnoobjawowego zespołu parkinsonowskiego nie jest równoważna z diagnozą choroby Parkinsona. Podobne objawy dawać mogą choroby z kręgu parkinsonizmu „plus” (postępujące porażenie nadjądrowe, zanik wieloukładowy, zwyrodnienie korowo-podstawne, otępienie z ciałami Lewy’ego). Rzadkich przyczyn parkinsonizmu jest wiele, ale w diagnostyce różnicowej nie można zapominać o parkinsonizmie polekowym. Rozwinąć się on może wskutek stosowania leków blokujących receptory dopaminowe (części neuroleptyków oraz metoklopramidu), ale opisywany był też po przyjmowaniu preparatów cynaryzyny, flunaryzyny, werapamilu , amiodaronu, kwasu walproinowego oraz soli litu [3,4]. 

Co dalej? 

Jak podkreślają specjaliści, pandemii choroby Parkinsona można przeciwdziałać. Wymaga to jednak działań wielokierunkowych, wśród których powinny znaleźć się: edukacja, efektywne leczenie, odpowiednia opieka, a także - w możliwym zakresie - prewencja. Do spowolnienia niepokojącego trendu potrzebować będziemy nie tylko postępu medycyny, ale też działania na rzecz ochrony środowiska.