Schizofrenia – jak zdejmować tabu z zaburzeń psychicznych?

Od wielu lat trwa walka ze stygmatyzowaniem osób, u których zdiagnozowano zaburzenia psychiczne. Choć świadomość społeczeństwa sukcesywnie rośnie, to nadal możemy być świadkami oceniania, niechęci i bolesnego piętnowania. 

Schizofrenia należy do tzw. zaburzeń psychotycznych (psychoz), czyli stanów charakteryzujących się nieadekwatnym postrzeganiem, odbiorem i oceną rzeczywistości. Chory na schizofrenię ma duże problemy z umiejętnością krytycznej, realistycznej oceny własnej osoby, otoczenia i relacji z innymi [1].

Garść statystyk

Oficjalnie wyróżniamy kilka postaci tej choroby: w zależności od przeważających objawów, wyróżnia się schizofrenię paranoidalną, hebefreniczną, katatoniczną, prostą, rezydualną i niezróżnicowaną. W Polsce najczęściej rozpoznawana jest postać paranoidalna. Natomiast zgodnie z opinią psychiatrów - postaci schizofrenii jest co najmniej tyle, ile osób na nią chorujących - czyli bardzo dużo. Zgodnie z raportem WHO, schizofrenia dotyka 24 milionów ludzi na całym świecie. Oznacza to, że na schizofrenię choruje jedna na 300 osób [2]. Równie często chorują kobiety, jak i mężczyźni (u których zaburzenia występują wcześniej) - szczególnie młodzi dorośli, bowiem połowa zachorowań rozpoczyna się przed 30. rokiem życia.

Osoby chorujące na schizofrenię są od 2 do 3 razy bardziej narażone na przedwczesną śmierć niż populacja ogólna. Dzieje się tak, ponieważ schizofrenia często współwystępuje z różnymi chorobami somatycznymi, które niekorzystnie wpływają na stan pacjenta. Dodatkowo, pacjenci często przez całe życie przyjmują leki przeciwpsychotyczne, które charakteryzują się dotkliwymi działaniami niepożądanymi. Co ciekawe, okazuje się również, że ta grupa pacjentów znacznie częściej sięga po papierosy, a więc jest narażona na powikłania wynikające z uzależnienia od tytoniu [3]. Pacjenci z objawami psychotycznymi statystycznie częściej podejmują też próby samobójcze - samobójstwa stwierdzane są 12-krotnie częściej wśród pacjentów psychiatrycznych i 8,5 razy częściej wśród osób z rozpoznaną schizofrenią [4].

Widzi to, czego inni nie widzą

Życie osób dotkniętych schizofrenią nie jest łatwe - między innymi ze względu na uporczywe objawy, które utrudniają codziennie funkcjonowanie. Do objawów schizofrenii zaliczamy bowiem objawy ,,pozytywne” - wytwórcze. Jest to grupa objawów występujących w zaburzeniach psychotycznych. Jednymi z najczęstszych są omamy - zarówno słuchowe jak i wzrokowe. Dodatkowo, obserwuje się tzw. objawy negatywne; należy do nich bardzo ograniczona mowa, ograniczone doświadczanie i wyrażanie emocji, niezdolność do odczuwania zainteresowania lub przyjemności oraz wycofanie społeczne. Nierzadko objawy te są główną przyczyną rozpadu relacji i osamotnienia. 

Schizofrenia - choroba ,,rodzinna”

I nie chodzi tu tylko o dziedziczenie, choć faktycznie schizofrenia statystycznie częściej występuje u osób, wśród których występuje też u krewnych pierwszego stopnia np. rodziców, rodzeństwa, dzieci. W przypadku występowania schizofrenii u obojga rodziców, ryzyko zachorowania dziecka sięga 46%, podobnie duże ryzyko dotyczy bliźniaków jednojajowych - 48%. Natomiast w przypadku schizofrenii występującej tylko u jednego z rodziców lub u rodzeństwa niebliźniaczego, ryzyko to wynosi odpowiednio: 6% i 9% [1]. Chorzy na schizofrenię mają trudności nie tylko z prawidłowym funkcjonowaniem rodzinnym, ale i ogólnym budowaniem relacji z innymi osobami. Wpływa to na znaczne pogorszenie jakości życia zarówno tych pacjentów, jak i ich rodzin.

Nie bój się, wspieraj 

Zarówno pacjenci ze schizofrenią, jak i ich bliscy potrzebują szczególnego wsparcia. I nie chodzi tu tylko o leczenie farmakologiczne, ale i postępowanie terapeutyczne, a także po prostu o dobre słowo i o zrozumienie. Schizofrenia to nie wybór danego człowieka, a zaburzenie - i o tym trzeba pamiętać.

Jeśli dostrzegasz jakiekolwiek niepokojące objawy u siebie bądź swoich bliskich - nie czekaj. Pod tym adresem znajdziesz spis numerów do anonimowej, doraźnej pomocy.