Pierwsza szczepionka przeciw malarii uzyskuje rekomendację WHO

Dominika Pawełczak

100%

W 2019 roku odnotowano na świecie 229 milionów przypadków malarii, z czego ok. 94% w samej Afryce Subsaharyjskiej. To właśnie kraje tego regionu malaria dręczy od lat, zbierając żniwo przede wszystkim wśród najmłodszych. Według ostatniego World Malaria Report, małe dzieci stanowiły w 2019 aż 67% przypadków śmiertelnych w skali całego świata. Chociaż poszukiwania szczepionki trwają już niemal cztery dekady, to dopiero ostatnie lata pozwalają spojrzeć w przyszłość z nadzieją. W październiku tego roku długo wyczekiwana szczepionka na malarię uzyskała rekomendację WHO, co - jak podaje organizacja - pozwoli dotrzeć ratującemu życie preparatowi do ogromnej grupy dzieci.

Sukces nowatorskiej technologii

Wyprodukowany przez GlaxoSmithKline i Bharat Biotech preparat Mosquirix (RTS,S/AS01) to zarówno pierwsza w historii szczepionka przeciwko malarii, jak i przeciwko pasożytowi w ogóle. To nie koniec jego innowacyjnych cech, bo rolę nośnika antygenu odgrywa w nim białko powierzchniowe wirusa zapalenia wątroby typu B. Szczepionka wykazuje działanie wobec Plasmodium Falciparum - najbardziej rozpowszechnionego w Afryce i najgroźniejszego gatunku zarodźca malarii. Cel rozwijanej dzięki szczepieniu odpowiedzi immunologicznej stanowi jedno z białek sporozoitu P. falciparum, zwane białkiem CSP. Opracowanie preparatu, który generowałby efektywną odporność przeciwko pasożytowi przez wiele lat, stanowiło niebagatelne wyzwanie ze względu na złożony cykl rozwojowy zarodźca malarii. RTS,S umożliwia zwalczanie patogenu na wczesnym etapie infekcji, jeszcze przed jego wniknięciem do komórek wątroby i namnożeniu się w nich.

WHO za szeroką dystrybucją RTS,S

Tegoroczna rekomendacja WHO podyktowana jest wynikami pilotażu prowadzonego od 2019 roku w Ghanie, Kenii oraz Malawi, którym objęto do września 2021 ponad 800 000 dzieci. Dane pozyskane w tym czasie pozwalają pozytywnie ocenić zarówno możliwości dystrybucji szczepionki RTS,S/AS0, jak i wpływ jej dostępności na stosowanie pozostałych środków ostrożności, jej kosztoefektywność oraz bezpieczeństwo stosowania. Jak podaje organizacja, szczepionka RTS,S/AS0 powinna być stosowana w rejonach o umiarkowanej lub wysokiej transmisji P. Falciparum i podawana w czterodawkowym schemacie dzieciom po 5. miesiącu życia. Latif Ndeketa, lekarz oraz badacz z Malawi-Liverpool Welcome Trust, w wywiadzie dla The Guardian zwraca uwagę, że co prawda malaria to atakuje przede wszystkim najmłodszych, ale przez to stanowi ogromne obciążenie dla całych rodzin.

„Choroba najbardziej dotyka rodzinę, której członkowie ponoszą straty finansowe nie pracując, kiedy spędzają czas z dzieckiem w szpitalu. To oczywiście trudne także ze względów emocjonalnych - widok dziecka podczas transfuzji krwi jest koszmarny dla rodzica” - wyjaśnia Latif Ndeketa.

Małe, ale istotne kroki w walce z malarią

Chociaż szczepienie zmniejsza ryzyko zakażenia o około 40%, a ciężkiego przebiegu choroby o 30%, to wobec przytłaczającej skali rozpowszechnienia i śmiertelności malarii odsetek ten robi ogromną różnicę. Kolejne obiecujące dane, poparte zaleceniem WHO dla szerokiego stosowania preparatu Mosquirix, napawają optymizmem wobec dalszego przebiegu naszej walki z tą chorobą. Badania pilotażowe kontynuowane będą w trzech wspomnianych krajach do 2023 roku. Dotychczasowy sukces RTS,S/AS0 daje także nadzieję na pojawienie się na rynku innych preparatów chroniących przed chorobą (w tym nakierowanych na inne stadia rozwojowe zarodźca malarii) co pozwoliłoby pokryć duże zapotrzebowanie na szczepionki przeciwko malarii i zwiększyć skuteczność zapobiegania jej.