Life Wrap: krótka historia o tym, jak kombinezon kosmonauty ratuje kobiety z krwotokiem poporodowym

Na świecie na około 130 milionów porodów rocznie przypada 303 tysięcy kończących się zgonem rodzącej. Oznacza to, że codziennie umiera około 830 matek. Najczęstszą przyczyną, odpowiadającą za około 70 tysięcy zgonów, jest krwotok poporodowy (post-partum hemorrhage; PPH) przez WHO definiowany ogólnie jako utrata powyżej 500 ml krwi z dróg rodnych w ciągu 24 godzin po porodzie drogami natury oraz powyżej 1000 ml w ciągu 24 godzin po przebytym cięciu cesarskim (krwotok pierwotny; wczesny). Rzadszy krwotok wtórny (późny) może wystąpić po upłynięciu pierwszej doby do 12 tygodni po porodzie. Do większości zgonów okołoporodowych dochodzi w krajach rozwijających się, gdzie wskaźnik śmiertelności wynosi aż 500-1000 na 100 tysięcy żywych urodzeń. W krajach rozwiniętych jest on średnio ponad pięćdziesięciokrotnie niższy. 

Opracowano wiele schematów postępowania w przypadku PPH. Niestety, w większości wymagają one zaplecza szpitalnego, od którego rodzącą w państwach rozwijających się może dzielić nieprzekraczalna granica– godzin, a nawet dni drogi do najbliższej sali zabiegowej. W poszukiwaniu mobilnego, taniego i prostego w obsłudze rozwiązania pomocni okazali się naukowcy z NASA Ames Research Center, którzy zaproponowali uciskanie całej dolnej części ciała kobiety za pomocą kombinezonu antygrawitacyjnego (G-suit). G-suit został opracowany dla pilotów i astronautów poddawanych działaniu dużych sił przeciążenia, aby zapobiec związanej z tym utracie przytomności w wyniku przesunięcia krwi do dolnej części ciała i następującej mózgowej hipoksji (g-LOC). Zjawisko to jest poprzedzone utratą widzenia popularnie zwaną black-outem. Black-out rozpoczynam się ściemnieniem światła i kolorów, wizją tunelową aż do zaniewidzenia. Kombinezon ułatwia szybką centralizację krążenia podczas ponownego wejścia kosmonautów w atmosferę Ziemi, gdy na nowo dostosowują się oni do warunków stwarzanych przez ziemską grawitację. Ta część kosmicznej garderoby wygląda jak ciasno przylegające spodnie, a zasada jej działania jest dość prosta.  Spodnie są wyposażone w system kieszeni, które nadmuchują się przez zawór wrażliwy na przeciążenia przy zmianie ciśnienia, a także mocno uciskają brzuch i nogi pilota. 

Pierwsza próba takiego zastosowania stroju kosmonauty miała miejsce już w 1969, kiedy lekarze ze szpitala uniwersyteckiego w Standford zwrócili się o pomoc do NASA Ames Research Center w zahamowaniu krwawienia u pacjentki, które wciąż trwało kilka tygodni po porodzie. Krwotok nie ustępował mimo wszelkich innych dostępnych prób jego zatrzymania, w tym dziewięciu zabiegów chirurgicznych. Sukces terapii ciśnieniem zapoczątkował dalsze badania w celu zrozumienia, w jaki sposób odzież uciskowa może przeciwdziałać utracie krwi. Już na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku opracowano pierwszy dostępny komercyjnie uciskowy zestaw pierwszej pomocy do leczenia wstrząsu hipowolemicznego. Ponieważ ciśnienie wywierane przez kombinezon dla kobiet z PPH nie musiało być tak silne, jak w lotnictwie, firma Zoex Corporation stworzyła wersję niepneumatyczną kombinezonu G. Ten podtyp wykorzystuje prostą kompresję elastyczną (non-pneumatic anti-shock garment; NASG). 

Skuteczność kosmicznych skafandrów znalazła potwierdzenie w badaniach naukowych. Wyniki jednej z analiz dowiodły, że w Egipcie i Nigerii użycie prototypu zmniejszyło utratę krwi i śmiertelność z powodu krwotoku poporodowego o 50 procent. Do 2012 roku zarówno WHO, jak i Międzynarodowa Federacja Ginekologów i Położników włączyły to urządzenie do oficjalnych wytycznych postępowania w razie PPH. Od tego czasu ponad 20 krajów zakupiło tańszą wersję kombinezonu, nazwaną LifeWrap, wyprodukowaną przez Safe Motherhood Programme oraz organizację non-profit PATH. Safe Motherhood Programme jest fundacją założoną przez dr Suellen Miller, pionierkę w badaniach nad zastosowaniem NASG w rejonach ograniczonych zasobów. Zajmuje się ona także szkoleniem lekarzy i położnych pracujących w ubogich regionach, również we współpracy z Lekarzami Bez Granic czy oddziałami Czerwonego Krzyża. Dr Miller twierdzi, że ze skafandrów LifeWrap można korzystać co najmniej 70 razy, a jedno użycie kosztuje mniej niż dolara. W ten sposób naukowcy z NASA umożliwili nie tylko bezpieczne powroty z wypraw poszukujących oznak życia w kosmosie, ale i ochronę życia matek na Ziemi.

Referencje

1. https://www.unicef.org/supply/media/5361/file/%20Non-pneumatic%20Anti-shock%20Garment%20Product%20Profile%20-%20October%202020.pdf 
2. https://spinoff.nasa.gov/Spinoff2016/hm_2.html 
3. Miller et al., Non-Pneumatic Anti-Shock Garment (NASG), a First-Aid Device to Decrease Maternal Mortality from Obstetric Hemorrhage: A Cluster Randomized Trial October 2013, PLoS ONE 8(10):e76477
4. Miller et al., Obstetric hemorrhage and shock management: using the low technology Non-pneumatic Anti-Shock Garment in Nigerian and Egyptian tertiary care facilities. BMC Pregnancy Childbirth. 2010 Oct 18;10:64.
5. http://www.safemotherhood.ucsf.edu/