Dusza czy biologia, czyli zakochanie się a hormony

Zakochanie się to jedno z najbardziej fascynujących doświadczeń ludzkiego życia, które wywołuje nie tylko silne emocje, ale także skomplikowane zmiany w naszym mózgu i organizmie. Zakochanie można podzielić na trzy główne fazy: 

• pożądanie, 
• zauroczenie,
• przywiązanie. 

Faza zwana pożądaniem i kolejne etapy zakochania

W pierwszej fazie, pożądaniu, nasz organizm reaguje na obecność drugiej osoby poprzez wydzielanie hormonów takich jak testosteron i estrogeny, które wywołują ekscytację i podniecenie. 

W drugiej fazie, zauroczeniu, adrenalina i dopamina zwiększają nasze uczucie euforii i przywiązania do partnera. 

W trzeciej fazie, czyli przywiązaniu, oksytocyna pomaga w utrzymywaniu więzi emocjonalnej i zaufania między partnerami.

W procesie zakochiwania się kluczową rolę odgrywają różne hormony. Dopamina, znana jako “hormon przyjemności”, jest związana z uczuciem euforii i podniecenia. Oksytocyna, nazywana często "hormonem miłości", wzmacnia więź emocjonalną między partnerami i wywołuje uczucie bliskości i zaufania. Oksytocyna oraz dopamina odgrywają ważną rolę w regulowaniu zachowań społecznych, w tym zachowań seksualnych, agresji i opieki macierzyńskiej.

Badania naukowe wykazały, że w początkowej fazie zakochiwania się poziom serotoniny może być obniżony, co prowadzi do uczucia niepokoju i utraty apetytu. Z kolei aktywność noradrenaliny zwiększa naszą czujność i może prowadzić do bezsenności. Wykazano, że interakcja między oksytocyną, wazopresyną  a dopaminą w obrębie układu nagrody może stanowić fundament dla monogamii. 

Wiemy już, że stosunek płciowy wywołuje aktywność wazopresyny i oksytocyny, ułatwiając tym samym uwalnianie dopaminy w obszarach mózgu związanych z nagrodą, co zwiększa przywiązanie do partnerki/partnera. Poziom oksytocyny jest podwyższony u kobiet podczas orgazmu, zaś u mężczyzn podczas pobudzenia seksualnego wzrasta poziom wazopresyny, co dodaje wiarygodności przekonaniu, że aktywność seksualna faktycznie wzmacnia więź.

Różnice hormonalne między mężczyznami i kobietami w trakcie zakochania się mogą także wpływać na różnice w zachowaniu i odczuciach.

Co się dzieje w naszym mózgu, gdy się zakochujemy

Jak już wiemy, początek relacji romantycznej pobudza ośrodek nagrody, sprawiając, że odczuwamy radość i w pewnym sensie uzależniamy się od drugiej osoby. Badania obrazowe z wykorzystaniem funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI) wykazały, że gdy myślimy o ukochanej osobie, zwiększa się przepływ krwi w obszarach mózgu związanych z układem nagrody. Zaobserwowano także, że u mężczyzn na wczesnym etapie zakochania wzrasta aktywność w zakręcie skroniowym, którego obszar jest częściowo związany z erekcją. Natomiast kobiety wykazują większą aktywność w obszarach mózgu związanych z uwagą, pamięcią i emocjami. 

W długotrwałym związku obserwuje się zwiększoną aktywność w obszarach poznawczych odpowiedzialnych m.in. za złożone funkcje językowe oraz w neuronach lustrzanych, które umożliwiają analizowanie czynności i naśladowanie innych osób. Możliwe, że to one są odpowiedzialne za naszą zdolność do kończenia zdań drugiej osoby lub nawet za rozumienie się bez konieczności używania słów.

Początek związku a dojrzały związek – czy nasz organizm widzi różnicę? 

Badanie przeprowadzone na 24 osobach, które nie były w związku lub były w wieloletnim związku (stanowiąc grupę kontrolną), oraz na 24 osobach, które niedawno – w ciągu ostatnich kilku miesięcy – się zakochały, wskazują różnice w aktywności hormonów w zależności od czasu trwania relacji. 

Wyniki wykazały, że poziom kortyzolu był znacznie wyższy u osób, które niedawno się zakochały. Co ciekawe, poziomy FSH i testosteronu były niższe u mężczyzn zakochanych, podczas gdy kobiety z tej samej grupy prezentowały wyższe poziomy testosteronu. Wzrost poziomu kortyzolu i niski poziom FSH jest związany ze stresem wynikającym z nawiązania nowej znajomości. Podsumowując, wyniki niniejszego badania wskazują, że zakochanie się wywołuje przejściowe zmiany hormonalne, z których niektóre mogą być specyficzne dla poszczególnych płci.

Skomplikowany "koktajl" hormonów bierze udział w zachodzących zmianach emocjonalnych i fizjologicznych, sprawiając, że zakochanie staje się jednym z najbardziej fascynujących doświadczeń ludzkiego życia. Z medycznego punktu widzenia nawiązywanie zdrowej relacji międzyludzkiej zmniejsza ryzyko depresji i pozytywnie wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego oraz sercowo-naczyniowego.