Przychodzi pacjent ze smartwatchem – czy brać pomiary na poważnie?

Smartwatche, opaski fitness i inne urządzenia noszone (wearables) stają się coraz powszechniejsze. W gabinecie POZ będą pojawiać się pacjenci, którzy przedstawiają dane z urządzeń mobilnych – EKG, a nawet saturację. Czy informacje te są klinicznie wiarygodne? Kiedy warto je uwzględniać w procesie diagnostycznym, a kiedy zachować ostrożność? 

Wearables w medycynie – moda czy przyszłość?

Rozwój technologii mobilnych doprowadził do powstania urządzeń, które oferują funkcje pomiaru parametrów fizjologicznych – m.in. tętna, rytmu serca (EKG jednoodprowadzeniowe), liczby kroków, saturacji i innych. Producenci niekiedy promują je jako narzędzia wspomagające zdrowy tryb życia, więc nic dziwnego, że pacjenci będą kierować się pomiarami z urządzeń w podejmowaniu decyzji zdrowotnych.

Dla lekarzy POZ powstaje więc konkretne pytanie: czy dane z tych urządzeń można traktować jako rzetelne źródło informacji klinicznej? Czy pomagają, czy wręcz przeszkadzają w diagnostyce?

Co wiadomo na temat wiarygodności pomiarów?

Pomiar tętna i ocena rytmu serca

Większość smartwatchy wykorzystuje fotopletyzmografię do rejestracji tętna. W warunkach spoczynkowych dokładność pomiarów tętna bywa wysoka, ale w trakcie wysiłku fizycznego lub przy nieregularnym rytmie (np. migotaniu przedsionków) precyzja spada.

Niektóre modele (np. Apple Watch) oferują możliwość wykonania jednoodprowadzeniowego EKG. W Apple Heart Study u 84% uczestników badania potwierdzono nieregularny rytm stwierdzony wyjściowo przez urządzenie. Podkreślono jednak, że ze względu na napadowy charakter migotania, brak cech arytmii w badaniu potwierdzającym niekoniecznie świadczy o fałszywie pozytywnym wyniku z pomiaru na smartwatchu. Epizod migotania może ustąpić do czasu wykonania badania.

Wytyczne ESC 2020 wskazują, że smartwatche jako narzędzie screeningowe cechują się czułością na poziomie 97-99% i swoistością 83-94%. W wytycznych podkreślono także potencjalne ryzyko związane z nadmierną i niepotrzebną diagnostyką oraz leczeniem. 

Co ciekawe, opisano nawet przypadek wykrycia przez Apple Watch zmian EKG sugerujących niedokrwienie, które zostało potwierdzone [1].

Wiarygodność pomiaru tętna w spoczynku jest więc wysoka. EKG może być pomocne w wykrywaniu AF, ale nie zastępuje klasycznego badania EKG.

Kurs

EKG bez tajemnic

Sprawdź

Saturacja (SpO₂)

Czujniki SpO₂ w smartwatchach są mniej precyzyjne niż pulsoksymetry – ich pomiary są podatne na wiele różnych czynników, takich jak ruch czy temperatura skóry. Pomiar saturacji ze smartwatcha może być orientacyjny, ale nie powinien być podstawą decyzji klinicznej, szczególnie u pacjentów z chorobami płuc.

Jak postępować w gabinecie?

1. Zbierz dokładny wywiad dotyczący objawów

1. Co skłoniło pacjenta do sprawdzenia parametrów?

2. Oceń wiarygodność danych

1. Czy pomiary są powtarzalne i logiczne (np. nagłe skoki tętna przy braku objawów mogą świadczyć o błędach pomiarowych)?

3. Unikaj nadinterpretacji

1. Warto wykonać standardowe EKG w gabinecie.
2. Można rozważyć monitorowanie Holterem, szczególnie jeśli występują objawy (kołatanie serca, zawroty głowy).

4. Włącz dane z urządzeń do działań prewencyjnych

1. Wzmacniaj motywację pacjenta do aktywności fizycznej.
2. Zastosuj dane jako narzędzie w terapii behawioralnej (np. liczba kroków jako element walki z otyłością).

5. Edukuj pacjenta

1. Wyjaśnij ograniczenia pomiarów.
2. Podkreśl, że urządzenie nie zastępuje diagnostyki medycznej.
3. Zachęć do konsultacji w razie niepokojących objawów,

Podsumowanie

Urządzenia typu smartwatch mogą być użytecznym narzędziem w codziennej praktyce lekarza POZ – o ile ich dane są interpretowane z rozwagą.

Najważniejsze aspekty:

1. Pomiar tętna i rytmu (szczególnie wykrycie AF) może być wiarygodny, ale wymaga weryfikacji.
2. SpO₂ i inne parametry mają niższą wiarygodność kliniczną.
3. Dane dotyczące aktywności fizycznej są przydatne w edukacji i prewencji.
4. Urządzenia te nie zastępują badania lekarskiego ani diagnostyki.

Traktuj dane z urządzeń jako element wywiadu – nie jako gotową diagnozę.