Jakie objawy mogą sugerować, że nadciśnienie tętnicze ma podłoże wtórne?

Nadciśnienie tętnicze w większości przypadków jest samoistne, jednak u części pacjentów może mieć charakter wtórny, wynikający z choroby podstawowej. Kluczowe znaczenie ma identyfikacja objawów sugerujących nadciśnienie wtórne, gdyż jego leczenie różni się od postępowania w nadciśnieniu pierwotnym.

Niepokojące cechy nadciśnienia sugerujące podłoże wtórne

Na możliwość wtórnego nadciśnienia tętniczego powinny zwrócić uwagę następujące sytuacje kliniczne:

1. Nadciśnienie u młodych (<35 r.ż.) lub starszych osób (>75 r.ż). 
2. Oporność na leczenie – brak odpowiedzi na leczenie trzema lekami hipotensyjnymi, w tym diuretykiem, wskazuje na potrzebę dalszej diagnostyki. 
3. Znaczne wahania ciśnienia tętniczego i rytmu – epizody przełomu nadciśnieniowego lub napadowe skoki ciśnienia mogą świadczyć o guzie chromochłonnym. 
4. Objawy sugerujące chorobę podstawową – np. hipokaliemia w pierwotnym hiperaldosteronizmie, bóle głowy i poty w guzie chromochłonnym, objawy obturacyjnego bezdechu sennego.

Jaka może być przyczyna wtórnego nadciśnienia tętniczego?

U młodych pacjentów, u których podejrzewa się nadciśnienie wtórne można spodziewać się guza chromochłonnego (szczególnie przy dodatnim wywiadzie rodzinnym) lub pierwotnego hiperaldosteronizmu, na który mogą wskazywać zaburzenia elektrolitowe. Przyczyna nadciśnienia wtórnego u starszych pacjentów może być związana z zaburzeniem pracy nerek — zwężeniem tętnicy nerkowej lub przewlekłą chorobą nerek. 

Dokładny wywiad ukierunkowuje diagnostykę. Przykładowo, pacjent może prezentować cechy obturacyjnego bezdechu sennego lub czynniki ryzyka miażdżycy obejmującej tętnice nerkowe, co umożliwia skierowanie procesu diagnostycznego na odpowiednie tory.

Wczesne wykrycie przyczyny umożliwia wdrożenie skutecznego leczenia, a w niektórych przypadkach – całkowite wyleczenie nadciśnienia.

Kody ICD-10

Referencje:

1. Szczeklik, A. (2024). Interna Szczeklika 2024.
2. W. Januszewicz, A. Januszewicz, W. Dworzański A. Prejbisz. Nietypowe sytuacje kliniczne – kiedy należy podejrzewać wtórne nadciśnienie tętnicze? Medycyna po Dyplomie 2011(20); 4(181): 111-116.
3. M. Zaborska-Dworak, J. Lewandowski. Nadciśnienie tętnicze oporne na leczenie. Medycyna po Dyplomie 06/23.