Jakie objawy obejmuje triada Whipple’a w insulinoma?

Rozpoznanie insulinoma, czyli wyspiaka – najczęściej łagodnego, hormonalnie czynnego guza wysp trzustkowych – w praktyce wymaga czujności nie tylko endokrynologów. Choroba potrafi naśladować zaburzenia neurologiczne, psychiatryczne, a nawet choroby układu krążenia. Klasycznym narzędziem diagnostycznym pozostaje triada Whipple’a, której obecność stanowi punkt wyjścia do dalszej diagnostyki biochemicznej i obrazowej.

Czym jest triada Whipple’a?

Triada Whipple’a obejmuje trzy kluczowe elementy, których współwystępowanie świadczy o hipoglikemii spowodowanej nadmiernym wydzielaniem insuliny – typowo przez insulinoma:

• objawy hipoglikemii – autonomiczne oraz neuroglikopeniczne:
  • drżenie, kołatanie serca, poty, uczucie głodu, niepokój,
  • zaburzenia koncentracji, dezorientacja, splątanie, podwójne widzenie, osłabienie, a w ciężkich przypadkach – utrata przytomności i napady drgawkowe;
• udokumentowana hipoglikemia (≤55 mg/dl), której towarzyszy:
  • nieadekwatnie wysokie stężenie insuliny,
  • nieadekwatnie wysokie stężenie peptydu C,
  • niski poziom ciał ketonowych (hamowanie lipolizy);
• ustąpienie objawów po podaniu glukozy – zarówno dożylna, jak i doustna suplementacja glukozy prowadzi do szybkiej normalizacji stanu pacjenta, co potwierdza, że objawy były wynikiem niedoboru glukozy w ośrodkowym układzie nerwowym.

Hipoglikemia w wyspiaku

Świadomość patofizjologii triady Whipple’a:

• pozwala odróżnić hipoglikemię rzeczywistą od przypadkowej, laboratoryjnej lub subiektywnej;
• jest podstawą do kwalifikacji chorych do testu głodowego, który potwierdza biochemicznie nieadekwatne wydzielanie insuliny;
• Umożliwia odróżnienie insulinoma od stanów funkcjonalnych,, nadmiernej podaży insuliny egzogennej czy spożycia alkoholu.

Poradnik

Hipoglikemia

Sprawdź

Triada Whipple’a w praktyce – objawy najbardziej charakterystyczne

U pacjentów z insulinoma szczególnie istotne są:

• powtarzające się poranne omdlenia, „ataki dezorientacji”,
• zachowania przypominające epizody psychiatryczne lub padaczkowe,
• nasilone poty, nagły głód i kołatanie serca po wysiłku,
• epizody „drgawkowe”, które ustępują po podaży glukozy.

Podsumowanie

Triada Whipple’a – objawy hipoglikemii, potwierdzona niska glikemia i ustąpienie objawów po glukozie – pozostaje kluczowym narzędziem klinicznym w rozpoznawaniu insulinoma. Jej obecność powinna skłaniać do szybkiej diagnostyki biochemicznej i obrazowej, gdyż wczesne wykrycie guza pozwala na pełne wyleczenie chirurgiczne i uniknięcie ciężkich, nawracających epizodów neuroglikopenii.

Kody ICD-10

Referencje

1. Desimone, M.E., & Weinstock, R.S. (Updated 2018). Hypoglycemia. In: Feingold KR, Ahmed SF, Anawalt B, et al., editors. Endotext [Internet]. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc.; 2000-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279137/