Jakie są zalecenia dotyczące suplementacji witaminy B12?

Witamina B12, znana również jako kobalamina, jest jedną z kluczowych witamin rozpuszczalnych w wodzie, która odgrywa fundamentalną rolę w procesach metabolicznych, takich jak synteza DNA, metabolizm homocysteiny oraz produkcja czerwonych krwinek. Jej niedobór może prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych, w tym do uszkodzenia układu nerwowego oraz niedokrwistości megaloblastycznej. Suplementacja witaminą B12 jest szczególnie istotna u pacjentów z grup ryzyka, takich jak osoby starsze, wegetarianie, osoby z chorobami przewodu pokarmowego oraz ci, którzy cierpią na niedokrwistość z Addisona-Biermera.

Dawkowanie witaminy B12

Zalecane dzienne spożycie witaminy B12 u dorosłych wynosi średnio 2,4 µg, choć zapotrzebowanie to może się różnić w zależności od wieku, stanu zdrowia i indywidualnych potrzeb pacjenta. W przypadku osób z niedoborem lub z grup ryzyka suplementacja może wymagać wyższych dawek [1].

Dawki profilaktyczne

• Osoby zdrowe, bez objawów niedoboru: Zaleca się 2,4 µg dziennie.
• Kobiety w ciąży: 2,6 µg dziennie.
• Kobiety karmiące: 2,8 µg dziennie [1].

Dawki terapeutyczne w niedoborze witaminy B12

• Dorośli z niedoborem witaminy B12: Zwykle stosuje się początkowo wyższe dawki, np. 1000–2000 µg dziennie przez kilka tygodni lub miesięcy, w zależności od nasilenia niedoboru, po czym przechodzi się na dawki podtrzymujące (500 µg dziennie) [1].

Sposób podawania

Witamina B12 jest dostępna w różnych formach, w tym w postaci tabletek, kapsułek, zastrzyków i preparatów podjęzykowych. Wybór formy zależy od stopnia niedoboru, preferencji pacjenta i wyników badań klinicznych.

• Formy doustne: Są zwykle skuteczne, jeśli pacjent nie ma problemów z wchłanianiem witaminy B12 w przewodzie pokarmowym. Tabletki i kapsułki stosuje się zwykle codziennie.
• Zastrzyki: Stosowane w przypadku osób z zaburzeniami wchłaniania (np. w chorobach przewodu pokarmowego) lub u pacjentów z niedokrwistością z Addisona-Biermera.
• Formy podjęzykowe: Skuteczne w przypadkach, gdy konieczne jest szybkie wchłanianie witaminy, np. przy zaburzeniach wchłaniania w jelitach [1,2].

Rola suplementacji w różnych dietach

Ze względu na to, że witamina B12 znajduje się głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, osoby na dietach roślinnych, tj. wegetariańska, czy wegańska, powinny być szczególnie czujne na jej niedobór. Zaleca się regularne stosowanie suplementów witaminy B12, a także wzbogaconych produktów roślinnych (np. napojów roślinnych, płatków śniadaniowych) [3]. W przypadku osób, które spożywają mięso, jaja i nabiał, niedobór witaminy B12 jest rzadszy. Jednak u osób starszych, z chorobami przewodu pokarmowego lub po zabiegach chirurgicznych (np. po resekcji żołądka) może wystąpić ryzyko niedoboru [1,4].

Niedokrwistość Addisona-Biermera

Niedokrwistość Addisona-Biermera to autoimmunologiczna choroba, w której dochodzi do uszkodzenia komórek okładzinowych żołądka i braku produkcji czynnika wewnętrznego, co uniemożliwia wchłanianie witaminy B12 w jelicie cienkim. Pacjenci z tym schorzeniem wymagają specjalistycznej terapii witaminą B12, która często wymaga podawania preparatów w postaci zastrzyków (iniekcji domięśniowych), ponieważ witamina B12 w postaci doustnej nie jest w stanie efektywnie się wchłaniać bez czynnika wewnętrznego.

Leczenie jest długoterminowe i polega na regularnym podawaniu witaminy B12 w dużych dawkach. W zależności od stanu klinicznego pacjenta, zastrzyki mogą być wykonywane codziennie, co drugi dzień lub raz w miesiącu. Po uzyskaniu stabilizacji, niektórzy pacjenci mogą przejść na dawki podtrzymujące (np. raz w miesiącu) [2].

Wskazania do suplementacji i monitorowanie

Suplementacja witaminy B12 powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta i opierać się na wynikach badań diagnostycznych. Kluczowe badania diagnostyczne w przypadku podejrzenia niedoboru witaminy B12 to:

• Badanie poziomu witaminy B12 w surowicy,
• Poziom homocysteiny i kwasu metylomalonowego (MMA) – te wskaźniki są użyteczne w przypadku trudności w interpretacji wyniku poziomu B12,
• Morfologia i badanie krwi obwodowej – w niedokrwistości z Addisona-Biermera często obserwuje się megaloblastyczne zmiany w krwi [2].

Podsumowanie

Suplementacja witaminy B12 jest kluczowa w leczeniu niedoboru tej witaminy, szczególnie w przypadkach niedokrwistości z Addisona-Biermera, zaburzeń wchłaniania czy specyficznych dietach roślinnych. Należy pamiętać o indywidualnym dostosowaniu dawkowania oraz monitorowaniu poziomu witaminy B12, aby zapobiegać długoterminowym powikłaniom neurologicznym i hematologicznym. Przeprowadzenie odpowiednich badań diagnostycznych jest niezbędne do ustalenia optymalnej terapii i skuteczności leczenia.

Referencje

1. Baumgartner, M. R., et al. (2018). Vitamin B12 deficiency: A comprehensive review of clinical manifestations and diagnostic approach. Clinical Nutrition, 37(6), 1619-1629.
2. Shorvon, S. D., & De Vita, E. (2015). Addison-Biermer disease and its impact on B12 deficiency anemia treatment. British Journal of Hematology, 168(2), 197-202.
3. Pereira, P. M., et al. (2020). Vitamin B12 deficiency in vegetarian and vegan diets. Nutrients, 12(11), 3490-3506.
4. Aroda, V. R., & Dey, A. (2017). Role of vitamin B12 in anemia and treatment strategies in older adults. Geriatric Care Journal, 32(4), 241-247.