Wzrost zakażeń HIV. Polacy: AIDS to nie nasz problem

Niemal 40% aktywnych seksualnie Polaków uprawiało niezabezpieczony prezerwatywą seks po spożyciu alkoholu. Natomiast co piąty przyznaje się do kontaktów intymnych z osobą o nieznanej przeszłości seksualnej, także bez zabezpieczenia. Temat historii seksualnej poruszamy z partnerami w ogóle rzadko - jak wynika z raportu IPSOS dla Krajowego Centrum ds. AIDS, podejmuje go jedynie co trzeci z nas. Rozmowa dotyczy wtedy zazwyczaj nie zdrowia intymnego, a preferencji seksualnych. I chociaż do transmisji wirusa HIV dochodzi w Polsce najczęściej na drodze płciowej, to niemal 9 z 10 Polaków uważa, że problem AIDS ich nie dotyczy. 

Wspomniany raport pozwala stwierdzić, że jesteśmy w ogromnej większości świadomi istnienia choroby i dość trafnie potrafimy wskazać drogi, jakimi można się zarazić wirusem. Temat HIV/AIDS pozostaje jednak dla przeważającej części Polaków czymś odległym, przynależnym jedynie do sfery telewizji i internetu, a w wielu obszarach wciąż brakuje nam wiedzy - szczególnie w zakresie tego, kto, gdzie i na jakich warunkach może się przebadać. Niemal co trzecia osoba przekonana była bowiem, że testy w kierunku HIV są odpłatne, podczas gdy 6 z 10 zapytanych nie wiedziało, gdzie można je wykonać. Jeśli ankietowani wskazywali spontanicznie miejsca, w których można poddać się badaniu, to nie było wśród nich punktów diagnostyczno-konsultacyjnych.

Co 20 Polak wskazał za to jako odpowiednie miejsce do wykonania testu na HIV punkt krwiodawstwa. Mogłoby się wydawać, że to niewiele, ale to już wystarczająco, aby wzbudzić niepokój. Dlaczego? Częstość zakażeń seropozytywnych w przeliczeniu na 100 000 dawców krwi przewyższa w Polsce populacyjną zapadalność na HIV. Pierwsza z nich w latach 2005-2015 wynosiła 6,77 / 100 000 dawców (CI 6,1 - 7,4), a druga w 2014 - zaledwie 3 / 100 000 mieszkańców. Ten niepokojący rozdźwięk świadczyć może o niewystarczającej dostępności badań w kierunku HIV w ośrodkach innych niż punkty krwiodawstwa, lub (raczej) o zbyt małej świadomości ich istnienia. W konsekwencji wśród dawców pojawiają się tzw. test-seekers - osoby, które oddają krew celem skorzystania z możliwości wykonania badania przeglądowego.

Zgodnie z obowiązującą do zeszłego roku strategią UNAIDS, do końca 2020 roku 90% osób zakażonych HIV powinno znać swój status serologiczny, 90% zdiagnozowanych otrzymać leczenie, a u 90% z osób leczonych powinno się osiągnąć zahamowanie rozwoju choroby. To, co udało się osiągnąć w niektórych regionach zachodniej Europy i północnej Ameryki, w naszych realiach wciąż brzmi jak budowanie zamków na lodzie. W 2020 roku w Polsce zarejestrowano 47 przypadków AIDS, ale jedynie o 5 (10,6%) pacjentach wiadomo, że podjęto u nich uprzednio próbę leczenia. Z całą pewnością wiemy za to, że 17 (36,2%) go nie otrzymało. Innym problemem akcentowanym przez NIZP-PZH jest brak informacji o drodze zakażenia u znacznego odsetka chorych. Udaremnia to starania, by prześledzić dominujące drogi transmisji HIV w polskim społeczeństwie, szczególnie istotne w obliczu obserwowanego ostatnio gwałtownego wzrostu zakażeń.

W punktach diagnostyczno - konsultacyjnych testy na HIV wykonywane są anonimowo, bez skierowania i całkowicie bezpłatnie. Można uzyskać tu także informacje o chorobie, ryzyku zakażenia, ewentualnym leczeniu i zadać dodatkowe pytania, na które odpowiedzi udzielają osoby kompetentne. Cały proces diagnostyczny jest szybki i bezproblemowy, a istnienie możliwości wykonania badania warto nagłaśniać tym bardziej, że w dobie terapii antyretrowirusowej wczesne rozpoczęcie leczenia pozwala na dożycie starości i śmierć z przyczyn innych niż AIDS. Warunek jest jednak jeden - to odpowiednio wczesne wykrycie choroby.