Masa w dole podkolanowym – czy to torbiel Bakera?

Przyczyny obrzęku stawu kolanowego mogą być błahe, ale również związane z patologiami wymagającymi dalszej diagnostyki lub pilnej interwencji. Jednym z powodów przewlekłego lub nawracającego obrzęku tylnej części kolana jest torbiel Bakera.

Torbiel Bakera – co to jest i jak powstaje?

Torbiel Bakera to wypełniona płynem torbiel powstająca w dole podkolanowym, najczęściej na skutek uwypuklenia torebki stawowej między ścięgnami mięśnia brzuchatego łydki a mięśniem półbłoniastym. Jej powstanie związane jest z wzrostem ciśnienia śródstawowego i obecnością patologii wewnątrzstawowych, takich jak zapalenie stawu, łąkotki, czy reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Torbiel stanowi najczęściej wynik reaktywnego wysięku w jamie stawowej, który, przemieszcza się do zachyłka stawowo-ścięgnistego. W efekcie dochodzi do nagromadzenia płynu i formowania torbieli.

Torbiele Bakera występują zarówno u dorosłych, jak i dzieci. U dorosłych większość przypadków związana jest z towarzyszącymi patologiami stawu kolanowego, a u dzieci mogą mieć charakter idiopatyczny i ustępować samoistnie. 

Obraz kliniczny torbieli Bakera

Pacjenci z torbielą Bakera mogą zgłaszać:

• obrzęk tylnej części kolana,
• uczucie napięcia lub "rozpierania",
• ból przy zgięciu kolana,
• ograniczenie zakresu ruchu,
• w przypadku pęknięcia torbieli silne dolegliwości bólowe.

Badanie fizykalne może ujawnić palpacyjnie torbiel jako elastyczny, przesuwalny guz w dole podkolanowym. Z punktu diagnostyki różnicowej pomocne jest stwierdzenie objawu Fouchera, który polega na stwardnieniu guza przy pełnym wyproście kolana i jego “zmiękczeniu” w pozycji zgiętej, co wynika z ucisku otaczających tkanek na torbiel, który jest zależny od pozycji stawu kolanowego. 

Duże lub pęknięte torbiele mogą skutkować bólem i obrzękiem łydki oraz dodatnim objawem Homansa, imitując zakrzepicę. 

Diagnostyka masy w dole podkolanowym

Diagnostyka torbieli Bakera obejmuje:

• USG stawu kolanowego – metoda pierwszego rzutu, pozwala na uwidocznienie torbieli, ocenę zawartości płynowej, ale nie umożliwia wykluczenia innych przyczyn objawu;

• MRI – stosowane przy wątpliwościach diagnostycznych lub planowaniu interwencji chirurgicznej; umożliwia ocenę struktur wewnątrzstawowych, ułatwiając diagnostykę różnicową;

• RTG – nie pozwala na ocenę torbieli, ale może ujawnić zmiany zwyrodnieniowe lub osteofity.

W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić:

• torbiele łąkotki,
• guzy tkanek miękkich,
• zakrzepicę,
• tętniaki tętnicy podkolanowej,
• ropnie i krwiaki.

Jak leczyć torbiel Bakera?

Jeśli torbiel powoduje kompresję tkanek, skutkującą zaburzeniami neurologicznymi lub naczyniowymi, możliwe jest leczenie operacyjne. Z kolei w przypadkach, w których nie doszło do rozwoju powikłań, preferuje się postawę wyczekującą (ok. 6 tygodni) i rozważenie iniekcji z glikokortykosteroidów.

Zmiana w dole podkolanowym w POZ

Torbiel Bakera należy uwzględnić w diagnostyce różnicowej w przypadku nawracającego lub przewlekłego obrzęku tylnej części kolana, zwłaszcza u pacjentów z RZS lub chorobą zwyrodnieniową. Szybkie rozpoznanie może zapobiec niepotrzebnej diagnostyce i pozwala na ukierunkowanie terapii.

Podsumowanie

Torbiel Bakera to istotny element diagnostyki różnicowej obrzęku kolana. Jej rozpoznanie opiera się przede wszystkim na badaniu USG, a leczenie skupia się na terapii przyczynowej oraz ewentualnych interwencjach miejscowych. Współpraca ze specjalistami w dziedzinie reumatologii lub ortopedii może być niezbędna w przypadkach opornych na leczenie.