Cyfryzacja ochrony zdrowia – zmiany w dobie pandemii

Wprowadzanie w życie technologicznych zmian w ochronie zdrowia, które zaszły w ciągu roku trwania pandemii koronawirusa, zajęłoby co najmniej dekadę - wynika z raportu firmy doradczej Deloitte, która zbadała stan cyfrowej transformacji systemów zdrowotnych w Europie. Malejąca liczba medyków i rosnąca liczba osób wymagających systematycznej opieki zdrowotnej będą jeszcze silniej wymuszać ekspansję "leczenia na odległość", które sprawdziło się w pandemii. Kluczowe będą także koszty digitalizacji systemów ochrony zdrowia. Ideał to jedna elektroniczna kartoteka pacjenta, dostępna dla wszystkich podmiotów ochrony zdrowia - prognozuje Deloitte.

Pandemia spowodowała przyspieszenie wdrażania technologii cyfrowych w medycynie, zwłaszcza tych, które pozwalają na zdalny kontakt z pacjentem - wynika z analizy firmy doradczej Deloitte. W badaniu przeprowadzonym przez Deloitte na potrzeby raportu "Transformacja cyfrowa: kształtowanie przyszłości europejskiej opieki zdrowotnej" ("Digital transformation: Shaping the future of European healthcare") prawie 65 proc. respondentów wskazało, że w związku z pandemią COVID-19 ich instytucje zwiększyły wykorzystanie cyfrowych technologii wspierających pracę medyków, a 64,3 proc., że znalazły one zastosowanie także w zdalnym wsparciu i kontakcie z pacjentami. Jednocześnie, o wykorzystaniu cyfrowych rozwiązań najczęściej mówili lekarze pierwszego kontaktu (74,7 proc.), którzy w związku z koronawirusem powszechnie przyjęli zdalny sposób wstępnej oceny pacjentów.

Z raportu Deloitte wynika, że istniejące do tej pory granice użycia nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia uległy przesunięciu lub likwidacji. Z kolei pacjenci chcą mieć dostęp do opieki medycznej zawsze, gdy tego potrzebują, obok dotychczasowego modelu obsługi stacjonarnej. Zwiększyła się także świadomość zdrowotna Europejczyków.

Kierunkiem, w jakim zmierza służba zdrowia, jest stworzenie systemu, w którym pacjent ma jedną kartotekę, dostępną dla wszystkich podmiotów ochrony zdrowia. Ułatwi to lepszą współpracę nowych lub istniejących już podmiotów, operujących na rynku medycznym i umożliwi oferowanie nowych usług łączących różne sektory gospodarki. Cyfrowa transformacja systemów ochrony zdrowia pozwoli na dostęp do bardziej dopasowanej do potrzeb pacjenta, mniej skomplikowanej, a przede wszystkim tańszej opieki medycznej - mówi Zuzanna Fernandez, menedżer w Deloitte Digital.

Perspektywa rosnącego deficytu na rynku medycznym

Do 2030 r. w Europie może brakować ponad 4 mln pracowników medycznych. Jak pokazują dane statystyczne, w 2019 r. w Europie żyło ponad 200 mln osób w wieku 65 lat i więcej. Wraz z wydłużeniem się trwania życia Europejczyków wydłuża się też okres, w którym doświadczają oni problemów zdrowotnych i wymagają bardziej intensywnej opieki medycznej. Dzieje się to po osiągnięciu ok. 64. r.ż. i trwa średnio przez kolejnych 17 lat, a trzeba zaznaczyć, że ponad 50 mln ludzi w UE cierpi na więcej niż jedną przewlekłą chorobę. Według szacunków ekspertów Deloitte, większość europejskich państw doświadcza spadku liczby łóżek szpitalnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Dodatkowo, ok. jedna trzecia pracowników systemu ochrony zdrowia rozważa rezygnację i odejście z pracy, a już teraz 19 krajów boryka się z problemem niedostatków siły roboczej w swoich systemach opieki zdrowotnej. Jak wynika z raportu, do 2030 r. zabraknie nawet 4,1 mln specjalistów z zakresu medycyny w Europie. Z raportu Deloitte wynika, że w całej Europie rośnie rozbieżność pomiędzy zapotrzebowaniem na opiekę zdrowotną a dostępnością personelu i innych zasobów.

Luka cyfrowa wstrzymuje rozwój

Badania pokazują, że chociaż podmioty świadczące usługi opieki zdrowotnej korzystają z coraz większej liczby systemów i usług opartych na technologii, skala ich wdrażania oraz rodzaje i możliwości technologii cyfrowych różnią się znacznie w poszczególnych krajach Europy. Zarówno Komisja Europejska, jak i poszczególne kraje zainicjowały liczne działania mające na celu wsparcie transformacji cyfrowej. Chociaż postępy są widoczne, dojrzałość cyfrowa ochrony zdrowia różni się zarówno w obrębie poszczególnych krajów, jak i pomiędzy nimi.

- Zastosowanie w systemie usług zdrowotnych i opiekuńczych, przemyślanych oraz efektywnych kosztowo rozwiązań cyfrowych jest konieczne, aby ograniczyć nierówności w zakresie dostępu do tego systemu i poprawić byt obywateli. Główne wyzwania w tym sektorze dotyczą złożoności poszczególnych rozwiązań systemowych, różnych modeli ich finansowania, a także konieczności uwzględnienia poglądów i zaspokojenia potrzeb wielu interesariuszy - mówi Krzysztof Wilk, partner associate w dziale doradztwa podatkowego w Deloitte Polska.

Z raportu firmy doradczej wynika, że jakość i zakres dostępnych usług ochrony zdrowia poprawia się przy jednoczesnym wzroście skali i złożoności potrzeb systemów opieki medycznej.

Wykluczenie technologiczne zagraża zdrowiu 

Coraz więcej mieszkańców Europy korzysta z nowoczesnych rozwiązań telemedycznych mimo to nadal duże grono chorych jest zagrożone cyfrowym wykluczeniem - czy to z powodu braku umiejętności, czy też ze względu na niewystarczający rozwój infrastruktury technicznej. 80 mln Europejczyków nie ma dostępu do internetu, a 28,9 proc. brakuje podstawowych kompetencji informatycznych Jak wynika z raportu, konieczne jest więc podjęcie działań edukacyjnych, pozwalających na powszechniejszy i bardziej zrozumiały dostęp do cyfrowych systemów zdrowotnych. Najbardziej narażone na niemożność efektywnego korzystania z nowoczesnych systemów ochrony zdrowia są osoby starsze, pochodzące z terenów wiejskich lub zamieszkujące lokale socjalne, gorzej zarabiające i z niepełnosprawnościami. Z badania Deloitte przeprowadzonego w 2019 roku na grupie 12 tys. konsumentów wynika, że w Europie nowe technologie medyczne najczęściej używane są do mierzenia przez pacjentów własnej kondycji zdrowotnej. Ten stan zmienia już sytuacja wymuszona przez pandemię. 

Cyfryzacja odmieni ochronę zdrowia

Według ekspertów Deloitte cyfryzacja będzie kluczowa w kształtowaniu przyszłości systemu ochrony zdrowia. Coraz więcej ludzi w Europie pragnie bowiem aktywnie uczestniczyć w wyborze najlepszych dla siebie usług oraz zarządzać własnymi danymi medycznymi, a także decydować, kto i kiedy ma wgląd w takie informacje.

- Z jednej strony badania pokazują, że większość Europejczyków jest zainteresowana nowymi sposobami interakcji i wykorzystania cyfrowych usług zdrowotnych. Z drugiej, bardziej powszechne przyjęcie nowych rozwiązań ograniczają obawy dotyczące niepożądanego użycia naszych danych medycznych oraz wykluczenie cyfrowe - ostrzega Tomasz Borowy, dyrektor w dziale zarządzania ryzykiem w Deloitte Polska.

Raport "Digital transformation: Shaping the future of European healthcare" powstał we wrześniu 2020 r., w oparciu o przegląd literatury tematu, badanie 1781 lekarzy i pielęgniarek z Danii, Niemiec, Włoch, Holandii, Norwegii, Portugalii i Wielkiej Brytanii, oraz opinie ekspertów z tych krajów nt. obowiązującej w nich polityki i praktycznych rozwiązań w zakresie cyfrowej transformacji systemów zdrowotnych.