Wskaźniki HOMA-IR oraz Matsuda

Opis

Kalkulator medyczny HOMA służy do oceny insulinooporności centralnej, czyli wątrobowej (wynikającej z zaburzenia funkcji hepatocytów). Do obliczenia wskaźnika wykorzystuje się wartość glikemii i insulinemii na czczo.

Z kolei Matsuda pozwala na ocenę insulinooporności obwodowej (związanej z dysfunkcją metabolizmu glukozy w innych komórkach, np. adipocytach). W tym przypadku wykonuje się test czynnościowy - OGTT (doustny test tolerancji glukozy) z jednoczesnym każdorazowym pomiarem poziomu insuliny, co pozwala na obserwację drugiej fazy wydzielania insuliny i jej proporcji względem glukozy.

Oba narzędzia są wykorzystywane przede wszystkim w diabetologii.

Interpretacja

HOMA-IR

Matsuda

Fizjologia

Insulinooporność to zaburzenie metaboliczne polegające na niewrażliwości komórek na działanie insuliny, hormonu odpowiedzialnego m.in. za obniżanie stężenia glukozy we krwi. Jednym ze skutków tego stanu może być rozwój cukrzycy typu 2.

Wyróżnia się dwa główne typy insulinooporności:

• centralną - wynikającą z zaburzenia funkcji hepatocytów, co skutkuje niekontrolowanym nasileniem wątrobowej glikogenolizy i glukoneogenezy oraz wytwarzaniem VLDL;
• obwodową - rozwijającą się w mięśniach szkieletowych (upośledzenie wychwytu i utylizacji glukozy) oraz w tkance tłuszczowej (nasilenie lipolizy i zwiększone uwalnianie kwasów tłuszczowych).

Do ich różnicowania można wykorzystać wskaźniki obliczane na podstawie stężenia glukozy i insuliny we krwi (na czczo lub w OGTT), które stanowią alternatywę dla będącej złotym standardem, ale trudniejszej w przeprowadzeniu i bardziej inwazyjnej hiperinsulinemicznej euglikemicznej klamry metabolicznej.

Parametry

Parametry pomocne w ocenie typu insulinooporności to:

• glikemia na czczo [mg/dl];
• insulinemia na czczo [μU/ml];
• średnie stężenie glukozy podczas OGTT [mg/dl];
• średnie stężenie insuliny podczas OGTT [μU/ml].

Im więcej pomiarów zostanie wykonanych podczas OGTT, tym dokładniejszy będzie wynik. Z tego względu optymalną metodą jest pobranie krwi w 0., 30., 60., 90. i 120. minucie trwania testu.

Kody ICD-10

Źródła

1. Wesołowski P, Wańkowicz Z. Insulinooporność a dializoterapia otrzewnowa. Forum Nefrologiczne 2011, tom 4, nr 4, 313–319.
2. Stawerska R, Łupińska A, Bieniek E, Lewiński A. Insulinooporność i stan przedcukrzycowy – diagnostyka i leczenie. Lekarz POZ 2021; 5: 358-365.
3. Wallace TM, Levy JC, Matthews DR. Use and abuse of HOMA modeling. Diabetes Care. 2004 Jun;27(6):1487-95.
4. Matsuda M, DeFronzo RA. Insulin sensitivity indices obtained from oral glucose tolerance testing: comparison with the euglycemic insulin clamp. Diabetes Care. 1999 Sep;22(9):1462-70.
5. Kim JK. Hyperinsulinemic-euglycemic clamp to assess insulin sensitivity in vivo. Methods Mol Biol. 2009;560:221-38.
6. http://mmatsuda.diabetes-smc.jp/MIndex.html (ostatni dostęp: 04.08.2023 r.)