Ketoprofen a fotonadwrażliwość - czy istnieje alternatywa?

Jednym z działań niepożądanych wynikających ze stosowania miejscowych niesteroidowych leków przeciwzapalnych może być nadwrażliwość skóry na światło słoneczne. Mechanizmem występującym w przypadku miejscowych NLPZ jest fotoalergia [1]. Może ją powodować stosowany w formie żelu ketoprofen [2]. Czy dostępna jest alternatywa dla miejscowego leczenia ketoprofenem?

Ketoprofen a fotoalergie

Badanie EMCPPTS (The European Multicentre Photopatch Test Study), które objęło 1031 pacjentów z 30 ośrodków zlokalizowanych w 12 krajach Europy, wskazało, że jednym z dwóch najczęściej odpowiedzialnych czynników za fotoalergiczne kontaktowe zapalenie skóry są miejscowe NLPZ. W przebadanej grupie pacjentów, wśród wszystkich badanych substancji za najwięcej reakcji odpowiadał ketoprofen (aż 128 przypadków), co zdaniem autorów może sugerować, że jest on silnym fotoalergenem [3]. 

W listopadzie 2010 roku Europejska Agencja Leków (EMA) wydała raport z przeglądu bezpieczeństwa i skuteczności leków zawierających ketoprofen stosowanych miejscowo na skórę [2]. Stwierdzono w nim, że korzyści ze stosowania miejscowego ketoprofenu nadal przewyższają ryzyko, ale należy wprowadzić środki w celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia niepożądanych reakcji skórnych. W efekcie stwierdzono, że takie leki nie powinny być dostępne w kategorii OTC, a jedynie wydawane na receptę oraz ryzyko fotoalergii związanej ze stosowaniem miejscowym ketoprofenu i sposoby jej zapobiegania powinny być wyraźnie komunikowane pracownikom ochrony zdrowia i pacjentom [2].

Kliniczny obraz fotonadwrażliwości

Reakcje fotoalergiczne podczas terapii miejscowym ketoprofenem występują u osób predysponowanych i rozwijają się zwykle po 24-72 godzinach od ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe. Klinicznie manifestują się wypryskiem z towarzyszącym świądem. Co istotne, reakcje immunologiczne mogą rozprzestrzeniać się na obszary skóry, które nie były wystawione na działanie światła słonecznego [4]. 

Czy istnieją alternatywy?

W obejmującym 61 badań przeglądzie (5311 pacjentów leczonych miejscowym NLPZ, 3470 pacjentów przyjmujących placebo, 220 pacjentów leczonych doustnymi NLPZ) wykazano, że stosowane miejscowo niesteroidowe leki przeciwzapalne zapewniają dobry poziom łagodzenia bólu w ostrych stanach takich jak skręcenia, nadwyrężenia i urazy spowodowane przeciążeniem, prawdopodobnie podobny do tego zapewnianego przez doustne NLPZ [5].

W przytoczonym badaniu najlepsze efekty zapewniały preparaty żelowe na bazie diklofenaku (dla uwzględnionego w badaniu preparatu zawierającego substancję czynną w stężeniu 2,32%), ibuprofenu i ketoprofenu oraz niektóre plastry z diklofenakiem. Jeżeli obserwowano działania niepożądane, zazwyczaj były one minimalne [5].

W czasie wyboru stosowanej substancji istotne jest przede wszystkim zwrócenie uwagi na jej skuteczność w danym zaleceniu, oceniając, czy korzyść terapeutyczna przewyższy potencjalne ryzyko działań niepożądanych. Korzystne działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne to tylko jedna ze składowych przyczyniających się do popularności tej grupy leków. W przypadku części z nich wynika to także z łatwej dostępności OTC (over-the-counter). Zastanawiając się nad alternatywą dla stosowanego miejscowo ketoprofenu dostępnego na receptę, można rozważyć inny lek z grupy NLPZ, w tym z kategorii dostępności OTC.

Jedną z dostępnych na rynku propozycji są żele zawierające diklofenak, np. dostępny bez recepty Olfen MAX, zawierający diklofenak o stężeniu 2% (20 mg/g). Jak wskazuje charakterystyka produktu leczniczego oraz informacja o leku, reakcje nadwrażliwości na światło są bardzo rzadkim (< 1/10 000) działaniem niepożądanym [6], stanowi więc bardzo dobrą alternatywę dla żeli z ketoprofenem.

OLFM-PL-00021-08-2023

Informacja o Leku: https://tevamed.pl/ae/attachments/Olfen_Max_IOL.pdf