Przebieg studiów na kierunku lekarskim – organizacja zajęć

Studia medyczne charakteryzują się odmiennym od większości innych kierunków trybem nauczania. Pierwszy rok na kierunku lekarskim to ogromny przeskok po nauce w liceum. Zajęcia same w sobie są wymagające, a formalności i papierologia potrafią pokonać niejednego studenta. Wszystko to sprawia, że początek studiowania medycyny potrafi być bardzo przytłaczający. Jak się w tym wszystkim odnaleźć? W tym właśnie pomoże Ci ten tekst. Dowiesz się, jak dokładnie wygląda organizacja zajęć na kierunku lekarskim i czym są tajemnicze “bloki”, o których być może już słyszałeś/aś.

Rok akademicki

Rok akademicki rozpoczyna się 1 października, a kończy 30 września kolejnego roku kalendarzowego. Jego szczegółowy rozkład może różnić się w zależności od uczelni. Podzielony jest na 2 semestry - zimowy i letni. Pierwszy trwa od października do stycznia/lutego i zakończony jest zimową sesją egzaminacyjną, a drugi rozpoczyna się w lutym/marcu i trwa do maja/czerwca. Sesja letnia, która po nim następuje jest zwykle bardziej wymagająca od zimowej. Miesiące letnie - lipiec, sierpień i wrzesień są wolne, a w ich czasie należy zaliczyć 4 tygodnie praktyk wakacyjnych. Studenci, którzy nie zdali egzaminów w sesji letniej, muszą podejść do egzaminów poprawkowych we wrześniu, co często żartobliwie określane jest mianem kampanii wrześniowej. 

Warto również pamiętać, że godzina dydaktyczna równa się godzinie lekcyjnej, czyli trwa 45 minut.

Grupy dziekańskie i ćwiczeniowe

Studenci każdego roku podzieleni są na grupy dziekańskie. Ich liczba i liczebność zależy oczywiście od tego, ile osób studiuje na danym roku. Na niektórych uniwersytetach liczba ta wynosi nawet ponad 500 (np. na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, Śląskim Uniwersytecie Medycznym i Uniwersytecie Medycznym w Łodzi), inne są zaś nieco bardziej kameralne i przyjmują mniej niż 100 osób na rok. 

Grupa dziekańska liczy ok. 15-30 studentów i można ją najprościej porównać do klasy w liceum. To właśnie z tymi osobami spędzisz najwięcej czasu przez kolejne 6 lat. Każda grupa ma swój plan zajęć, co oznacza, że różne grupy mogą w tym samym czasie odbywać inne zajęcia. Zwykle możliwa jest zmiana grupy, czy to na stałe, czy też jedynie na określone zajęcia. W tym celu należy napisać podanie do dziekana wydziału lekarskiego uzasadniając swoją prośbę. 

Grupa ćwiczeniowa składa się z osób, z którymi odbywasz (jak sama nazwa wskazuje) ćwiczenia – czyli zajęcia praktyczne. Oznacza to, że w czasie poszczególnych przedmiotów grupa dziekańska zostaje podzielona na mniejsze podgrupy w celu odbywania ćwiczeń. Podział może być narzucony z góry, np. alfabetycznie, ale czasem zdarza się, że asystenci pozwalają na samodzielny dobór grupy. Liczba osób w grupie jest bardzo różna - od 3 do nawet 8, co zależy od liczby asystentów, liczebności grupy dziekańskiej i charakteru zajęć. 

Wykład czy seminarium?

Na studiach lekarskich funkcjonują 3 rodzaje zajęć:

• wykłady,
• ćwiczenia,
• seminaria.

Czym się różnią? Długością trwania, specyfiką, liczbą osób biorących w nich udział i często miejscem odbywania. Ale po kolei!

Wykłady są formą zajęć dla dużej grupy studentów, nierzadko nawet dla całego roku. Z tego względu odbywają się zazwyczaj na kampusie uniwersyteckim, w przestronnych salach lub aulach. Z zasady są to prezentacje prowadzone przez wykładowców poruszające konkretne zagadnienie, a ich charakter bardzo zależy od danego nauczyciela. Niektórzy stawiają na interaktywność i angażują studentów, zadając pytania lub rozpoczynając dyskusję, inni wolą przedstawić najpierw materiał, wątpliwości zostawiając na koniec. 

Ćwiczenia, jak sama nazwa wskazuje, są zajęciami praktycznymi, podczas których nabywa się lub doskonali wymagane umiejętności. Ich forma różni się w zależności od przedmiotu, istotne różnice występują zwłaszcza pomiędzy zajęciami przedklinicznymi i klinicznymi.

Przykłady:

• ćwiczenia z biochemii - porównywalne do zajęć z chemii w liceum, jedynie z szerszym materiałem; przeprowadzanie doświadczeń w laboratorium i pisanie raportów
• ćwiczenia z fizjologii - zazwyczaj łączą w sobie część teoretyczną omawiającą dane zagadnienie z praktyką np. pomiary ciśnienia tętniczego i czynności serca przed wysiłkiem i po nim, ocena EKG lub innych badań
• ćwiczenia z chorób wewnętrznych - zbieranie wywiadu lekarskiego, nauka badania przedmiotowego, interpretacja wyników badań, planowanie diagnostyki i leczenia
• ćwiczenia z okulistyki - zbieranie wywiadu okulistycznego, ocena wady wzroku przy użyciu tablic Snellena, badanie oka w lampie szczelinowej.

Na wielu kierunkach mianem seminarium określa się spotkania z promotorem pracy licencjackiej lub magisterskiej. Na studiach lekarskich seminarium oznacza zwykle część teoretyczną zajęć klinicznych, która przypomina wykłady. Zajęcia te odbywają się w grupach dziekańskich i są zazwyczaj luźniejsze i bardziej interaktywne niż wykłady. W czasie seminariów często omawia się przypadki kliniczne związane z danym zagadnieniem. 

Zajęcia przedkliniczne

W ten sposób nazywa się zajęcia z podstawowych przedmiotów, w czasie których zdobędziesz wiedzę teoretyczną konieczną do rozpoczęcia zajęć klinicznych. Realizowane są zwykle na I, II i, w mniejszym stopniu, III roku studiów. W ich czasie nie ma się kontaktu z pacjentem. 

Do jednych z ważniejszych zajęć przedklinicznych należą m.in. anatomia, fizjologia z patofizjologią, mikrobiologia i diagnostyka laboratoryjna. Szczegółowe informacje na ich temat znajdziesz w sekcji “Zajęcia przedkliniczne”.

Zajęcia kliniczne

Potocznie określane mianem “klinik”, stanowią najważniejszy krok w edukacji lekarskiej. To właśnie w ich czasie nawiążesz pierwszy (poza praktykami) kontakt z pacjentami i przekonasz się, jak wygląda funkcjonowanie poszczególnych oddziałów.

Zajęcia kliniczne obejmują dużą część specjalizacji lekarskich i służą nabyciu podstawowej wiedzy i umiejętności z danej dziedziny medycyny. Są również okazją, aby przekonać się, co Cię interesuje i z czym ewentualnie chciałbyś związać swoją przyszłość. 

Kliniki zwykle składają się z seminariów i ćwiczeń. Seminaria odbywają się całą grupą dziekańską na raz, a na ćwiczeniach studenci dzieleni są na mniejsze, kilkuosobowe podgrupki. W trakcie ćwiczeń zbiera się wywiad lekarski z pacjentami, nabywa i doskonali umiejętność badania przedmiotowego (fizykalnego) oraz ćwiczy korzystanie z narzędzi i urządzeń używanych w diagnostyce i leczeniu.

Zajęcia kliniczne różnią się między sobą czasem trwania. Najważniejsze, takie jak choroby wewnętrzne, pediatria czy chirurgia odbywają się przez kilka tygodni każdego roku studiów podczas lat 4-6, a inne zwykle krócej - w zależności od ilości wymaganej wiedzy i uczelni np. 1-3 tygodni. Szczegółowe informacje na ich temat znajdziesz w sekcji “Zajęcia kliniczne”.

Czym są bloki?

Bloki zajęciowe to nic innego, jak ciągła nauka danego przedmiotu przez określony czas (zazwyczaj tygodnie). Zajęcia odbywają się od poniedziałku do piątku, zwykle w godzinach porannych np. 8:15-12:00, 9:00-13:30. Bloki w znacznej części dotyczą zajęć klinicznych, ale zdarza się, że tym trybem realizowane są również przedmioty przedkliniczne. Zazwyczaj w ciągu danego tygodnia odbywają się zajęcia z jednego przedmiotu, aczkolwiek w rzadkich przypadkach zdarza się, że bloki się pokrywają (nie polecamy </3). Popołudniami w planie zajęć można znaleźć wykłady, na szczęście zwykle nie są one codziennie. Teraz na wielu uczelniach wprowadzono wykłady w formie online. 

Nowością w systemie kształcenia studentów kierunku lekarskiego w Polsce jest nauczanie modułowe, na które zdecydowało się już kilka uczelni. Moduł składa się z przedmiotów skupiających się na podobnych zagadnieniach z różnych perspektyw - np. nauka o układzie sercowo-naczyniowym w ramach anatomii, histologii, fizjologii i biochemii, co z założenia pomaga w usystematyzowaniu wiedzy.

Sprawdzanie wiedzy

W czasie studiów każdy student podlega okresowej weryfikacji wiedzy, co prościej mówiąc, może oznaczać kartkówkę, kolokwium lub egzamin. Okazjonalnie należy również dostarczyć pracę pisemną lub projekt np. historię choroby, opis przypadku czy prezentację. Forma weryfikacji wiedzy zależy od zajęć, a każdy ze sprawdzianów może być przeprowadzany ustnie lub pisemnie.

Na studiach lekarskich można spotkać się z dwoma rodzajami kartkówek. Z wejściówkami, czyli krótkimi sprawdzianami na początku zajęć z wiedzy, którą student musi posiadać, aby przystąpić do danych zajęć oraz z wyjściówkami, które sprawdzają wiedzę nabytą podczas ćwiczeń. Z reguły są one zapowiedziane, bądź też wiedza o nich jest powszechna wśród studentów. 

Najważniejszym czasem w trakcie roku akademickiego jest sesja egzaminacyjna, która odbywa się pod koniec semestru. Sesja zimowa jest zwykle krótsza od sesji letniej, jednak w jej czasie pisze się egzaminy w pierwszym terminie, jak i egzaminy poprawkowe, jeśli komuś powinie się noga, te kilka tygodni może być bardzo intensywne. W sesji letniej odbywa się większa część egzaminów, a ich drugie terminy następują dopiero we wrześniu, w sesji poprawkowej.

Egzaminy są najbardziej wymagającymi ze sprawdzianów, gdyż obejmują szeroki zakres wiedzy z całego przedmiotu. Odbywają się w formie pisemnej, ustnej i praktycznej lub w kilku z nich, np. z chorób wewnętrznych zdaje się egzamin teoretyczny (pisemny lub ustny w zależności od uczelni) oraz egzamin praktyczny, w trakcie którego sprawdza się umiejętność badania podmiotowego i przedmiotowego. Oceny z egzaminów wliczają się do średniej z danego roku i są podstawą do uzyskania stypendium, a także mają znaczenie w czasie rekrutacji na staż podyplomowy. 

Podsumowanie

Pomimo tego, że ogólny schemat studiów lekarskich jest jednolity, pomiędzy poszczególnymi uczelniami medycznymi występują istotne różnice w organizacji zajęć. Nie zdziw się, więc jeśli okaże się, że na Twoim uniwersytecie panują nieco inne zwyczaje.