Wyszukaj w publikacjach
Religia i nauka, w tym medycyna, to wydawałoby się dwie zupełnie odrębne dziedziny, które często nie idą ze sobą w parze. Każdy z nas ma prawo do wolności wyznania, a także możliwie najlepszej opieki medycznej. Z jednej strony należy zapewnić opiekę duszpasterską pacjentom, którzy jej potrzebują, ale z drugiej strony religia w miejscu neutralnym, jakim powinny być placówki ochrony zdrowia, może być przyczyną konfliktów.
Na samym początku warto zaznaczyć, że prawo gwarantuje możliwość otrzymania opieki duszpasterskiej każdej osobie, niezależnie od wieku i wyznania. Wszyscy pacjenci którzy wyrażą taką chęć, mają prawo do bezpośredniego kontaktu z duchownym wyznawanej przez nich religii. Co więcej, możliwe jest również przeprowadzenie obrzędów religijnych w szpitalu. Jedynym momentem uniemożliwiającym odwiedziny duchownego jest np. stan zagrożenia epidemiologicznego, który miał miejsce przez ostatnie dwa lata. Oczywiście spotkanie z duchownym jest dobrowolne i bezpłatne. Zadaniem placówki jest zorganizowanie spotkania które gwarantuje intymność i poufność choremu. Obrzędy powinny być przeprowadzane w sposób niezakłócający spokoju i swobody wyznania innych pacjentów.
Jak wygląda to w praktyce? Niestety, nie wszyscy duszpasterze potrafią dostosować się do panujących w szpitalu warunków. W przypadku oddziałów na których przebywają pacjenci np. z powodu obniżonej odporności konieczne jest zakładanie specjalnej odzieży ochronnej i zmienianie jej po każdym pacjencie. Choć w takim przypadku chociażby zmiana rękawiczek wydaje się oczywista, niestety nie zawsze do niej dochodzi. Nieprzestrzeganie zasad higieny na oddziałach szpitalnych stwarza realne zagrożenie dla życia i zdrowia pacjenta. Pandemia COVID-19 dotkliwie pokazała też, jak groźne mogą być odwiedziny najbliższych, a co dopiero duchownego, który ma przecież ciągły i bezpośredni kontakt z dużą liczbą osób.
W przypadkach, gdy wiara stanowi ważny element życia codziennego, spotkanie z duszpasterzem może okazać się bardzo korzystne i wpływające istotnie na rokowanie. Pamiętajmy, że zdrowie i komfort psychiczny jest tak samo ważny jak zdrowie fizyczne. Wydaje się więc, że taka możliwość powinna być zapewniona z zachowaniem odpowiednich warunków epidemiologicznych.
Czy wyznanie powinno być jawne?
Niektóre szpitale w Polsce w ankiecie pytają o wyznanie pacjenta. Oczywiście deklaracja pisemna dotycząca swojej wiary jest dobrowolna, niemniej jednak wzbudza u pacjentów wiele emocji - głównie tych negatywnych. Szpitale bronią się tym, że chcą w ten sposób zapewnić odpowiednią opiekę duszpasterską, mając na względzie szacunek wobec różnych wyznań. Wydaje się jednak, że w przypadku wspomnianego wyżej polskiego prawa do wolności wyznania i możliwości dostępu do duchownego - taki fragment w ankiecie jest zbędny. Każdy z nas ma przecież prawo do godnej opieki, niezależnie od wyznania.
Są jednak sytuacje w których wyznanie ma istotne znaczenie podczas postępowania medycznego np. przyjęcie do szpitala Świadka Jehowy. Ten temat, pomimo licznych wypowiedzi naukowych, dyskusji oraz specjalnych programów medycznych, nadal budzi kontrowersje. Świadkowie Jehowy nie dopuszczają możliwości transfuzji krwi. Jej brak w sytuacjach, gdy jest ona niezbędna może zakończyć się zgonem pacjenta. Świadkowie Jehowy posiadają przy sobie często oświadczenia, w których zapewniają o świadomym sprzeciwie wobec transfuzji krwi, na wypadek gdyby nie byli w stanie samodzielnie wyrazić swojej woli. Te oświadczenia teoretycznie zwalniają lekarzy z odpowiedzialności związanej z zastosowaniem się do ich sprzeciwu. Problem ten jest jednak znacznie szerszy i dostrzegany nie tylko w literaturze medycznej i prawniczej, ale co najważniejsze - w praktyce lekarskiej i może pociągać za sobą konsekwencje prawne.
Pomimo wielu podejmowanych dyskusji temat deklaracji swojej wiary w szpitalach nadal budzi kontrowersje. W przypadku religii i medycyny powinno się więc zachować tzw. “złoty środek” ale pamiętać, że to zdrowie i życie pacjenta są najważniejsze, a szpital jest placówką wolną od politycznych czy wyznaniowych podziałów. Każdy, niezależnie od swojej wiary powinien być otoczony taką samą godną opieką lekarską, a dyskryminacja ze względu na religię nie może mieć miejsca.
