Czy objaw Lhermitte’a jest patognomoniczny dla stwardnienia rozsianego?

Objaw Lhermitte’a – charakterystyczne, elektryzujące doznanie promieniujące wzdłuż kręgosłupa podczas zgięcia szyi – jest częstym, ale niespecyficznym objawem neurologicznym. U pacjentów z podejrzeniem SM stanowi ważny sygnał do dalszej diagnostyki, lecz nie może być traktowany jako rozstrzygający dla rozpoznania. 

Znaczenie kliniczne mrowienia w kręgosłupie podczas zgięcia szyi

Objaw Lhermitte’a (OL) opisano jako krótkotrwałe, przechodzące wzdłuż kręgosłupa i kończyn uczucie „porażenia prądem”, pojawiające się zwykle przy zgięciu szyi. Jego patofizjologia wiąże się z uszkodzeniem dróg czuciowych rdzenia szyjnego, najczęściej w obrębie sznurów tylnych, co powoduje zaburzenia przewodnictwa i nadmierną wrażliwość mechanoreceptorów.

W stwardnieniu rozsianym OL jest stosunkowo częsty – występuje u około ⅓ chorych w przebiegu naturalnym choroby. Bywa pierwszym objawem SM, ale równie często pojawia się na późniejszych etapach. Nie wskazuje na aktywność zapalną, jednak świadczy o przewlekłym uszkodzeniu rdzenia szyjnego.

Nieswoistość objawu – kiedy OL oznacza coś innego niż SM?

OL nie jest patognomoniczny. Może towarzyszyć wielu innym schorzeniom, w tym:

• mielopatii szyjnej o podłożu zwyrodnieniowym,
• deficytom witaminy B₁₂ i chorobie Addisona–Biermera,
• zmianom pourazowym,
• guzom i malformacjom rdzenia,
• popromiennym uszkodzeniom rdzenia,
• innym chorobom demielinizacyjnym (np. NMO).

W praktyce klinicznej oznacza to konieczność różnicowania przyczyn z wykorzystaniem badań obrazowych, badań laboratoryjnych i – w razie wskazań – dodatkowych testów immunologicznych.

Rola diagnostyki obrazowej w rozpoznaniu SM

MRI pozostaje metodą z wyboru w ocenie pacjenta z OL. Umożliwia uwidocznienie zmian demielinizacyjnych typowych dla SM, ale również patologii o innej etiologii. Ważne jest uwzględnienie kontekstu klinicznego – wieku pacjenta, obecności objawów współistniejących, historii przebytych chorób oraz czynników ryzyka.

Kody ICD-10

Referencje

Beckmann, Y., Özakbaş, S., Bülbül, N. G., Kösehasanoğulları, G., Seçil, Y., Bulut, O., İncesu, T. K., Tokuçoğlu, F., & Ertekin, C. (2015). Reassessment of Lhermitte's sign in multiple sclerosis. Acta neurologica Belgica, 115(4), 605–608. https://doi.org/10.1007/s13760-015-0466-4